24
Ĩsákã ꞌbã Rẽbékã ĩgbãjó rĩ
1 Ịbụrahị́mụ̃ acá dó ãmbá ru ãzíla ílí trũ ũꞌbí ru ãzíla Úpí wi dó ĩꞌdiní sụ̃sụ́ ãko pírí ĩꞌdi ꞌbã idélé rĩ kí drị̃ gá.
2 Ịbụrahị́mụ̃ jọ dó ãtíꞌbó ãmbógó ãko ĩꞌdidrị̂ kí drị̃lẹ́ gá pírí rĩ ní, “Ísu ími drị́ áma pálé gá.
3 Álẽ ína ũyõ Úpí Ãdróŋá ꞌbụ̃ kí ꞌbãlépi ụ̃nọ́kụ́ be rĩ ꞌbã rụ́ sĩ, mí icó fẽlé la mâ ngọ́pị ní ũkú Kãnánĩ ízó ru la ĩgbãlé ku.
4 Lẽ ímụ ãngũ ándrá mání sĩ ãfũjó rĩ gá mâ kãká ꞌba rụ̂lé, mí ịsụ́ dó sĩ ũkú mâ ngọ́pị Ĩsákã ní ala gá ꞌdãá.”
5 Ãtíꞌbô zị ĩꞌdi, “Wó ĩzóŋâ drĩ dó lẽ lị́cọ́ ĩꞌbadrị̂ aꞌbelé sĩ amụ́jó má be ãngũ ꞌdĩ gá ꞌdõlé ku rĩ gá? Ma dó mî ngọ́pị agụ vúlé ãngũ míní sĩ angájó rĩ gâlé yã?”
6 Ịbụrahị́mụ̃ umvi ĩꞌdiní, “Índre múké-múké álẽ mí uja mâ ngọ́pị vúlê lé ku!
7 Úpí Ãdróŋá ꞌbụ̃ kí ꞌbãlépi ụ̃nọ́kụ́ be, ándrá áma anzélépi angájó má átẹ́pị drị́ lị́cọ́ gâlé rĩ na ándrá ũyõ ãngũ ꞌdĩ fẽjó anzị mádrị́ mụlé tịlé drị̃lẹ́ gâlé rĩ ꞌbanî. Ĩꞌdi mãlãyíkã tị pẽ mụlé ími drị̃lẹ́ gá, mi dô sĩ ũkú ịsụ́ mâ ngọ́pị ní ãngũ ꞌdã gá ꞌdãá.
8 Ĩzóŋâ drĩ lẽ amụ́lé mí be ku, átrũ mi ũyõ míní nalé rĩ agá rá, wó álẽ mí uja mâ ngọ́pị vúlê lé ku.”
9 Ị́jọ́ ꞌdĩ sĩ ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ su dó drị́ úpí ĩꞌdidrị̂ pálé gá, na dô sĩ ũyõ ãꞌị̃ dó ị́jọ́ Ịbụrahị́mụ̃ ꞌbã jọlé ĩꞌdiní rĩ ngalé rá.
10 Ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị́ ãmbógó rĩ ũdrõ dó ãko ãlá-ãlá la kí ngãmíyã mụdrị́ ãmbógó ĩꞌdidrị̂ drị̂ kí drị̃ gá ãzíla mụ dô sĩ Mẽsõpõtámĩyã gá táwụ̃nị̃ Nãhọ́rị̃ ꞌbã sĩ uꞌájó rĩ gá.
11 Ĩꞌdi dó mụ calé ꞌbo, fẽ dó ngãmíyã ula kí ru ĩndróloŋá sĩ vụ̃rụ́ kídí tị gá ãmvé-ãmvélé ru ꞌdĩ sĩ úfi drĩ táwụ̃nị̃ agâlé ku rú sáwã ũkú ꞌbaní amụ́jó ị̃yị́ kojó rĩ gá.
12 ꞌDã ꞌbã ũngúkú gá zị Ãdróŋá ꞌi, “Úpí Ãdróŋá ãmbógó mádrị́ Ịbụrahị́mụ̃ drị̂, ífẽ mání ãndrũ drị̃lẹ́ba ãzíla mí iꞌda ásị́ ị̃gbẹ̃ ãmbógó mádrị́ Ịbụrahị́mụ̃ nî.
13 Índre, átu pá kídí tị gá izonzi ãmụrụgọ rú ꞌbá táwụ̃nị̃ ꞌdĩ agá rĩ ꞌbadrị̂ ꞌbã kí ị̃yị́ kojó rĩ gá ꞌdõ.
14 Ádrĩ jọ la ãlu la ní, ‘Mí ilú mání kére ị̃yị́ drị́ gá ꞌdĩ ꞌi, ꞌbárĩ ífẽ mání ị̃yị́ ala gá ꞌdĩ mvụlé fô.’ Drĩ jọ la, ‘Ímvụ, ãzíla ma ị̃yị́ ãbĩ ngãmíyã mídrị̂ ꞌbaní ĩndĩ,’ ꞌdĩ la dó ꞌbã sĩ adru ĩzóŋá míní pẽlé ãtíꞌbó mídrị́ Ĩsákã ní ũkú ru rĩ ꞌi. Drĩ dó ru idé ꞌdĩ ꞌbã áni rá, ma dó nị̃ la ímba ị́jọ́ míní azịlé ãmbógó mádrị̂ ní rĩ ꞌbã tã rá rĩ gá rá.”
15 De drĩ Ãdróŋá zị agá ku rú, Rẽbékã acá kére ị̃yị́ drị̂ trũ kọ́trọ́ gá. Ĩꞌdi Bẹ̃tụ́wẹ́lị̃ ị̃zẹ́pị Ịbụrahị́mụ̃ ádrị́pị Nãhọ́rị̃ ngọ́pị Mílĩkã ꞌbã tịlé rĩ ꞌi.
16 Ĩꞌdi ĩzóŋá ãráŋá bíkĩrã rú ũniyambamba la. Fi dó kídí agâlé, tõ dó ị̃yị́ kére gá tré, ãfũ dô trũ ãmvé ꞌdõlé.
17 Ãtíꞌbô afụ dó ru ĩꞌdi rụ̂lé jọ, “ꞌBárĩ ífẽ mání mî ị̃yị́ kére agá ꞌdĩ mvụlé wereŋá ru fô.”
18 Ĩzóŋâ jọ, “Ãmbógó ímvụ.” Gbõgbõ ĩzóŋâ inga dó kére ĩꞌdi kọ́trọ́ gá rĩ vụ̃rụ́ ãzíla fẽ dó sĩ ĩꞌdiní ị̃yị̂ mvụlé.
19 Ĩꞌdi dó mụ ị̃yị́ fẽlé mvụlé ĩꞌdiní ꞌbo jọ dó, “Ma vâ mụ ị̃yị́ ãbĩlé ngãmíyã mídrị́ ꞌdĩ ꞌbaní mvụlé kpere ĩꞌbaní aga agá.”
20 Ị́jọ́ ꞌdĩ sĩ ũsũ ị̃yị̂ ị́mbị́ mbẽlẽŋá ru ãkójó ngãmíyã ꞌbaní ị̃yị́ mvụjó rĩ agá, cẹ̃ dó kídí gâlé ị̃yị́ ukolé kpere ngãmíyã ꞌbã kí ị̃yị́ mvụ agá pírí.
21 Ãtíꞌbô rĩ dó ĩzóŋá ꞌdĩ nị̃lé kíríkírí ru, ndrejó la Úpí fẽ dó íní drị̃lẹ́ba ꞌbo yã rĩ.
22 Ngãmíyã kí mụ ị̃yị́ delé mvụ agá ꞌbo, ágọ́bị̂ aꞌdụ́ fõrĩfõrĩŋá ãzíla su ĩꞌdi ũmvu la gá, aꞌdụ́ vâ ríŋĩ gólũdĩ rú pãrã-pãrã la kí ị̃rị̃ sulé drị́ ũte la gá.
23 Uja dó ĩꞌdi zịlé, “Mi ãꞌdi ị̃zẹ́pị ꞌi yã? ꞌBárĩ ílũ mánî fô; ãngũ ãzí mání sĩ kojó mâ ꞌbá ꞌdĩ kí abe ãzíla ãko má ãni ꞌdĩ kí abe la ĩmi drị́ko gâlé cí yã?”
24 Ĩzóŋâ umvi ĩꞌdiní, “Ma ngọ́tị́ŋá Mílĩkã ꞌbã tịlé Nãhọ́rị̃ ní Bẹ̃tụ́wẹ́lị̃ ꞌbã ị̃zẹ́pị ꞌi.”
25 Jọ vâ, “Ãma drị́ko gá ꞌdãá ãná céke ãnãkpá ꞌbaní sĩ ru ulajó drị̃ la gá ãzíla ãkónã ãnãkpá ꞌbaní nalé rĩ cí, ãngũ ĩminí sĩ uꞌájó ãzíla ụ́ꞌdụ́ kojó rĩ vâ cí.”
26 Ágọ́bị̂ tị̃ ãja, ilú drị̃ vụ̃rụ́ sĩ Úpí ị̃nzị̃jó ãrútáŋá sĩ.
27 Jọ, “Má ịcụ́ Úpí Ãdróŋá ãmbógó mádrị́ Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ ꞌbã rụ́. Ĩꞌdi ꞌbã ị́jọ́ ĩꞌdiní azịlé rĩ tãmbajó ãꞌị̃táŋá sĩ ãmbógó mádrị̂ ní rĩ sĩ. Úpí aꞌdé áma drị̃ gẹ̃rị̃ gâsĩ pịrị kãká ãmbógó mádrị̂ drị̂ ꞌba rụ́.”
28 Ĩzóŋâ cẹ̃ dó ụ́ngụ́ sĩ mụlé ị́jọ́ ru idélépi rĩ kí vú nzelé ꞌbá ĩꞌbadrị́ko gá rĩ ꞌbanî.
29 Rẽbékã ꞌbã ádrị́pị Lábãnĩ afụ dó ru cẹ̃lé ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ rụ́ kídí tị gâlé.
30 Idé ị́jọ́ ꞌdĩ íni la ĩꞌdi ꞌbã fõrĩfõrĩŋá ámvọ́pị̃ ꞌbã ũmvu gá ãzíla ríŋĩ pãrã-pãrã drị́ ũte la gá rĩ kí ndrejó ãzíla ị́jọ́ ágọ́bị̂ ꞌbã jọlé ámvọ́pị̃ Rẽbékã ꞌbã lũlé rĩ kí arejó rĩ sĩ. Lábãnĩ mụ dó sĩ ágọ́bị̂ rụ̂lé ãzíla ịsụ́ dó tu pá ngãmíyã kí andre gá kídí tị gá ꞌdãá.
31 Lábãnĩ jọ ĩꞌdiní, “Mí amụ́ lị́cọ́ gá, mi ꞌbá Úpí ꞌbã sĩ sụ̃sụ́ wijó drị̃ la gá ꞌbo la. Ítu pá ãmvélé ꞌdõlé íni la ãꞌdu ị́jọ́ sĩ yã? Má idé míní jó sĩ ụ́ꞌdụ́ kojó ãzíla ãngũ ngãmíyã kí sĩ ụ́ꞌdụ́ kojó rĩ kí bábá ꞌbo.”
32 Ị́jọ́ ꞌdĩ sĩ ágọ́bị̂ fi dó lị́cọ́ agâlé, Lábãnĩ ayụ dó tẹ́rị́ ngãmíyã kí ũngúkú gá rĩ kí rá. Fẽ dó ĩꞌbaní ãkónã nalé ãzíla fẽ dó ị̃yị́ ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ ní ꞌbá ĩꞌdidrị̂ abe sĩ pá ũjĩjó.
33 Ála mụ íná ajílé ĩꞌbaní ꞌbo, ágọ́bị̂ jọ, “Ána drĩ íná ku kpere mání ị́jọ́ tá mání amụ́jó rĩ jọ agá ráká.” Lábãnĩ jọ, “Múké, ínze ãmaní ị́jọ́ míní amụ́jó rĩ vú.”
34 Ágọ́bị̂ jọ, “Ma ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ ꞌi.
35 Úpí wi sụ̃sụ́ ãmbógó mádrị̂ ní ĩyõ rú ĩꞌdi dô sĩ málĩ trũ. Fẽ ĩꞌdiní málĩ kí kãbĩlõ, ị̃ndrị́, tị́ ãzíla málĩ gólũdĩ, sílĩvã, ãtíꞌbó ãgọbị rú ãzíla ũkú ru rĩ kí, ngãmíyã ãzíla kãyĩnõ kî trũ.
36 Ãmbógó mádrị́ Ịbụrahị́mụ̃ ꞌbã ũkû Sárã tị ĩꞌdiní ngọ́tị́ ꞌdĩ sĩ ĩꞌdi dó ãmbá ru, ãzíla fẽ dó ãko ĩꞌdidrị̂ kí pírí ngọ́pị̃ nî.
37 Ãmbógó mádrị̂ fẽ mání ũyõ nalé jọ, ‘Lẽ ífẽ mâ ngọ́pị ní ũkú ĩgbãlé ãngũ Kãnánĩ drị́ mání sĩ uꞌájó ala gá ꞌdĩ gá ꞌdâ ku.
38 Wó ímụ rá la ꞌbá mâ átẹ́pị drị̂ ꞌba rụ́ ãzíla mí ịsụ́ mâ ngọ́pị ní ũkú angájó kãká mádrị̂ kí agá.’
39 “Má uja dó ãmbógó mádrị̂ zịlé, ‘Wó ĩzóŋâ drĩ dó gã amụ́lé má be úmgbé rĩ gá?’
40 “Umvi mání, ‘Úpí mání tị arelé ụ́ꞌdụ́ pírí rĩ la Mãlãyíkã ĩꞌdidrị̂ tị pẽ mí be, mi adru drị̃lẹ́ba rú. Mi ũkú ĩgbã mâ ngọ́pị ní kãká mádrị̂ kí agá, angájó jó má átẹ́pị drị̂ agá.
41 ꞌDã ꞌbã ũngúkú gá ídrĩ dó mụ ꞌbá mâ kãká ru rĩ ꞌba rụ́, drĩ kí ĩzóŋâ fẽ amụ́lé ku la nĩ yã áni, átrũ mi ũyõ míní nalé rĩ agá rá.’
42 “Ma tá ãndrũ mụ acálé kídí tị gá ꞌdãá ꞌbo, ázị ị́jọ́ ájọ, ‘Úpí Ãdróŋá ãmbógó mádrị́ Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ drĩ tá icó rá ꞌbá rĩ ífẽ mání drị̃lẹ́ba ị́jọ́ mání amụ́jó ꞌdĩ gá.
43 Índre átu pá kídí ꞌdĩ tị gá ꞌdõ, ĩzóŋá ãzí bíkĩrã rú la drĩ amụ́ ị̃yị́ kolé, ádrĩ jọ la ꞌbã ãfẽ mání ị̃yị́ mvụlé kére ĩꞌdidrị́ ꞌdĩ agá,
44 drĩ jọ la ꞌẽ ímvụ, ꞌi vâ fẽ la ngãmíyã mádrị̂ ꞌbaní ĩndĩ, lẽ ꞌbã adru dó ĩzóŋá Úpí ꞌbã pẽlé ãmbógó mádrị́ Ịbụrahị́mụ̃ ꞌbã ngọ́pị ní rĩ ꞌi.’
45 “Áde drĩ Ãdróŋá ãꞌị̃ agá áma ásị́ gâlé ku rú, gbõgbõ Rẽbékã acá cí kére trũ ĩꞌdi kọ́trọ́ gá, fi dó kídí agâlé ị̃yị́ ãbĩlé, ájọ ĩꞌdiní, ‘ꞌBárĩ mí ãfẽ mání ị̃yị́ mvụlé fô.’
46 Gbõgbõ ĩzóŋâ ilú dó kére ĩꞌdi kọ́trọ́ gâlé jọ, ‘Ímvụ, ma vâ uko la ngãmíyã mídrị̂ ꞌbaní ĩndĩ,’ ámvụ dó ị̃yị̂ rá ãzíla ĩzóŋâ fẽ dó vâ ị̃yị́ mvụlé ngãmíyã ꞌbaní ĩndĩ.
47 Ázị dó ĩꞌdi, ‘Mi ãꞌdi ị̃zẹ́pị ꞌi yã?’ Umvi, ‘Ma ngọ́tị́ŋá Mílĩkã ꞌbã tịlé Nãhọ́rị̃ ní Bẹ̃tụ́wẹ́lị̃ ꞌbã ị̃zẹ́pị ꞌi.’ ꞌDã ꞌbã ũngúkú gá ágĩ dó fõrĩfõrĩŋá ũmvu la gá ãzíla ásu dó ríŋĩ kí drị́ ũte la gá.
48 ꞌDã ꞌbã ũngúkú gá átị̃ dó ãja ãzíla má ilú drị̃ vụ̃rụ́ sĩ Úpí ị̃nzị̃jó ãrútáŋá sĩ. Má ịcụ́ Úpí Ãdróŋá ãmbógó mádrị́ Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ ꞌi ĩꞌdi ꞌbã áma drị̃ aꞌdéjó pịrị ꞌbá ãmbógó mádrị̂ drị̂ ꞌba rụ́ ádrị́pị̃ ꞌbã ĩzóŋá ĩgbãjó ngọ́pị̃ nî rĩ sĩ.
49 Úꞌdîꞌda ílũ mání ãꞌị̃táŋá sĩ ãzíla ásị́ ị̃gbẹ̃ sĩ ị́jọ́ ãmbógó mádrị̂ ꞌbã áma tị ãpẽjó ꞌdĩ icó rá yã jõku yụ, ma dó sĩ nị̃ la ma ãꞌdu idé yã rĩ gá ĩndõ.”
50 Lábãnĩ kí Bẹ̃tụ́wẹ́lị̃ be umvi kí ĩꞌdiní, “ꞌdĩ ị́jọ́ angálépi Úpí drị́ rĩ ꞌi ãma icó ị́jọ́ ujalé ala gá ãluŋá la ku.
51 Rẽbékã ĩꞌdi ꞌdĩ, íꞌdụ ĩꞌdi ímụ trũ, mí agụ ĩꞌdi, ꞌba acá ãmbógó mídrị̂ ꞌbã ngọ́pị ꞌbã ũkú ru cécé Úpí ꞌbã jọlé rĩ áni.”
52 Ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ la mụ ị́jọ́ ꞌdĩ arelé ꞌbo, tị̃ ãja ãzíla su tị vụ̃rụ́ sĩ Úpí ị̃nzị̃jó.
53 Ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ fẽ dó gólũdĩ, ŋálí ãzíla bõngó ãjẹ̃ rú ꞌdĩ kí Rẽbékã nî. Fẽ vâ fẽtáŋá ãjẹ̃ rú la kí ádrị́pị̃ ꞌbaní ãndrẽ be ĩndĩ.
54 Ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ kí ꞌbá ĩꞌdidrị̂ abe na kí dó íná, mvụ kí dó wáyĩnĩ, ị́nị́ ꞌdã sĩ ko kí dó ꞌdãá. Kí mụ angálé ụ̃ꞌbụ́tị sĩ ãtíꞌbô jọ, “Álẽ dó mụlé ãmbógó mádrị̂ drị̂lé.”
55 Wó Rẽbékã ꞌbã ádrị́pị kí ãndrẽ be jọ kí, “Lẽ ĩzóŋâ ꞌbã uꞌá drĩ ụ́ꞌdụ́ ázị̂rị̃ jõku mụdrị́ ꞌdĩpí ráká ĩꞌdi dô sĩ mụ ĩndõ.”
56 Wó ãtíꞌbô jọ ĩꞌbaní, “Ĩmi ịrị́ ma ꞌdâ ku, ãꞌdusĩku úꞌdîꞌda Úpí fẽ mání drị̃lẹ́ba ácị̃ mádrị̂ gá rá, ĩfẽ ámụ ãmbógó mádrị̂ rụ̂lé.”
57 Jọ kí, “Ãma drĩ ĩzóŋâ umve ꞌba amụ́ drĩ ị́jọ́ ĩꞌdi tị gá rĩ jọlé nĩ.”
58 Ị́jọ́ ꞌdĩ sĩ umve kí dó Rẽbékã ꞌi ãzíla zị kí ĩꞌdi, “Ílẽ mụlé ágọ́bị́ ꞌdĩ be rá yã?” Umvi dó, “ꞌẼ, ma mụ rá.”
59 Ị́jọ́ ꞌdĩ sĩ ꞌbá ꞌdĩ pẽ kí dó Rẽbékã kí tị ũkú ándrá ĩꞌdi tã mbalépi ãnzị̃rị̃ŋã sĩ rĩ be, mụ kí dó ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ trũ ꞌbá ĩꞌdidrị̂ abe.
60 Wi kí dó sụ̃sụ́ Rẽbékã ní jọ kí, “Ãmã ámvọ́pị ítị álĩfũ álĩfũ; anzị mídrị́ tịlé drị̃lẹ́ gâlé rĩ ꞌbã ndẽ kí mẹ́rọ́ꞌbá ĩꞌbadrị̂ kí rá.”
61 ꞌDã ꞌbã ũngúkú gá Rẽbékã kí izonzi ĩꞌdidrị́ ãtíꞌbó ru rĩ kí abe tụ kí dó ngãmíyã kí sị́ gá ãzíla ãtíꞌbó Ịbụrahị́mụ̃ drị̂ ꞌdụ dó Rẽbékã ꞌi trũ mụjó.
62 Ĩsákã amụ́ kídí Bẹ̃rị̃ Lãháyĩ-Rọ́yị̃ gâsĩ Kãnánĩ ꞌbã wókõ ándrá Nẹ̃gẹ́vụ̃ ãngũ ĩꞌdi ꞌbã sĩ uꞌájó rĩ gá.
63 Ụ́ꞌdụ́ ãlu ĩndróloŋá sĩ Ĩsákã mụ ámvụ́ agâlé ị́jọ́ ũrã trũ Ãdróŋá drị̃ gá, inga mịfị́ ụrụgá ndre ngãmíyã kí amụ́ agá.
64 Rẽbékã ndre vâ ãngũ ụrụgá, ndre Ĩsákã ꞌi, asị́ ngãmíyã sị́ gâlé rĩ sĩ vụ̃rụ́
65 ãzíla zị ãtíꞌbô ꞌi, “Ágọ́bị́ amụ́lépi ámvụ́ agâ sĩ ãma drị̃ alịlépi ꞌdã ãꞌdi ꞌi?” Ãtíꞌbô umvi ĩꞌdiní, “ꞌDã ãmbógó mádrị̂ ꞌi.” Rẽbékã aku dó ru drị̃ bõngó sĩ cí.
66 ꞌDã ꞌbã ũngúkú gá ãtíꞌbô nze dó Ĩsákã ní ị́jọ́ ꞌdĩ kí vú pírí.
67 Ĩsákã ajî dó Rẽbékã ꞌi ãndrẽ Sárã drị́ jó agá ãzíla acâ dó ĩꞌdi ꞌbã ũkú ru. Lẽ ĩꞌdi ambamba, ãzíla acâ dó ꞌbá Ĩsákã ꞌbã ásị́ ũŋmĩlépi rĩ rú ãndrẽ ꞌbã drãjó ꞌbo rĩ ꞌbã vúlé gá.