EBBALUWA OPAWULO EGIYAWANDIKIIRE
ABʼEFEESO
Enyanjula
Ebbaluwa eeri abʼEfeeso, bagiwandiikire mu kiseera ekibawandikiiremu eedi eeri abʼe Kolose. Bateebereza bati bagiwandiikire oti-so mu mwanka gwa 60 nga bamalire okubyala oKurisito. Omuwandiiki iye onyere yeeyanjula ati niiye omutume oPawulo (1:1). Abakugu omu byʼeBbaibbuli baikirirya bati oPawulo yawandikiire abʼEfeeso bbaluwa, waire ngʼebulamu obusugirye owuwe obuli ooti buudi obuli mwedi eeri abʼe Kolose. Era oPawulo yawandiikire ebbaluwa eenu ngʼali mu mabbuusu (3:1; 4:1; 6:20). Era nʼagiwa Tukiko okugimutwalira oweyabbaire ngʼayaba okucaalira ekanisa eyʼomwEfeeso (6:21-22).
Efeeso kyabbaire kibuga kinene, era niikyo ekyabbaire ekibuga ekikulu ekyʼaBalooma abʼomwitwale lyʼAsiya oMutono. Ekibuga ekyo, babbaire bakimaite ino olwʼeYeekaalu yaabwe egibabbaire bawongere eeri onkuni owa Bayonaani omukali ogubeetanga bati Aluteemi (Bik 19:23-31). Ekanisa omwEfeeso yabbaire etandiikire nʼamaani neye oluzwanyuma nʼewola (Bil 2:1-7).
Omu kitundu ekisooka ekyʼebbaluwa eenu, oPawulo asonzola engeri oKibbumba egiyalonderemu abantube, era nʼengeri egyabalokolamu omu bikole byabwe ebibbibibbi okubitira omu Yesu Kurisito. Ageraagerania ekanisa oku mubiri, nʼoKurisito nga niiye omutwe, era oku kwombeka alaga oKurisito ngʼeibbaale erikulu erisiba ensonda. Omu kitundu ekyokubiri omu bbaluwa eenu, oPawulo awa ebiragiro ebirungamya oku kubba omu bwomi bwa bukurisitaayo.
Engeri egibyecaanamu
1. OPawulo yeeyanjula era asugirya abʼEfeeso 1:1-2.
2. OPawulo asonzola enkolagana yʼekanisa nʼoKurisito 1:3–3:21.
3. OPawulo awandiika engeri aBakurisitaayo egibateekwa okwebityamu 4:1–6:20.
4. OPawulo awa entumulaye emaliirirya 6:21-24.
1
Ninze oPawulo, oKurisito oYesu oguyalondere okubba omutume era okusinzirira ku kutaka kwa Kibbumba. Mpandiikira abatuukirirye, era abeesigwa eeri oKurisito oYesu, [abali omu kibuga kyʼEfeeso.]*+
OKibbumba oItewaiswe nʼoMusengwa oYesu Kurisito babakwatire inywe ekisa, era babawe eidembe.
Enkabi gyʼomwoyo egiri omu Kurisito
Twebalye oKibbumba era oIteeye wa Musengwa waiswe oYesu Kurisito, eyatugabiire nabuli nkabi gyonagyona egyʼomwoyo egizwa omwigulu olwakubba ekintu ekimo nʼoKurisito. OKibbumba, nga nʼekyalo bakaali kukibbumba, yabbaire amalire ira okutulonda tubbe bantube nga tuli ekintu ekimo nʼoKurisito, tubbe bantu beeru, era abanambulaku kyokubanenya omu maiso ga Kibbumba. Olwʼokututaka, iye yabbaire yakitegekere ira okutusuuca baanabe, ngʼabitira omu Yesu Kurisito, ngʼakikola mu kusiima nʼokusalawokwe. Ekyo yakikolere kaisi tumutenderezenge olwʼekisaakye ekinene, ekiyatukoleire nga titusaanira nʼokusaanira, ngʼabitira omu Mwanawe oyo ogwataka eino. Olwakubba oKurisito yafiire nʼasuka eisaayerye okulwaiswe, niiyo engeri oKibbumba egiyatununwiremu era nʼatusoniya ebibbibibbi byaiswe, olwʼekisaakye ekibitiriri eino,+ ekiyatubboomoleireku omu malabukige nʼomu kumanyakwe. Era oKibbumba, omu kusiimakwe, yatumanyikisirye ekyama ekiyabbaire abisire abantu eibbanga linene, ekyʼentegekaye egiyabbaire yategekere eira okugituukirirya mu Kurisito. 10 Entegeka eyo oKibbumba yabbaire wʼokugituukirirya ngʼebiseera byayo ebiyalondere bituukire, niiye eyʼokugaita aamo omu Kurisito ebintu byonabyona, ebiri omwigulu nʼebiri omu kyalo, kaisi oKurisito abbe niiye abifuga byonabyona.
11 Omu Kurisito, oKibbumba yatulondere tubbe bantube. Ekyo oKibbumba yakisalirewo nyuma eedi omu ntegekaye olwakubba iye akola ebintu byonabyona ngʼonyere owaabba asiimire. 12 Era ekyo kituwa iswe aBayudaaya, abantu abasookere okusuubira oKurisito, ni tuwuuja ekitiisya kya Kibbumba. 13 Inywe nywena mwaingiire omu bumo nʼoKurisito owemwawuliire era ni mwikirirya ebibono ebyʼamazima, aMawuliro aMasa agʼokulokoka kwanywe. Mwaikiriirye oKurisito, era ekiraga kiti muli babe, oKibbumba yabateekereku akamanyiciryo, ngʼabawa oMwoyo oMweru oguyasuubizire. 14 OMwoyo oMweru oyo niiye alibbooni akakasa ati, twalisuna ebyo oKibbumba ebiyatusuubizire, oku lunaku oweyalimala okununulira nakimo abantube, kaisi tuwuuja ekitiisyakye.
Okusaba kwa Pawulo
15 Nʼolwekyo, okuzwa olunawuliire nti mwikirirya oMusengwa oYesu, era nti mutaka abatuukirirye bonabona, 16 tindekerangaawo okwebalya oKibbumba okulwanywe. Mbeewukirya era ni mbasabira, 17 oKibbumba wa Musengwa waiswe oYesu Kurisito, oyo oItewaiswe owekitiisya, nti abawe oMwoyo oMweru oku bageziwalya, era nʼokubamanyikisya kusani oKibbumba. 18 Era nsaba nti emyoyo gyanywe gyeyongeremu amalabuki, kaisi mumanye ebintu ebyo oKibbumba ebiyatusuubizire iswe abeyasuucirye abantube, era mumanye nʼobusuni obubitiriri bwʼebintu, abatuukirirye obubasuna. 19 Era nsaba oMwoyo abawe okumumanya amaanige amabitiriri, ago agakolera mwiswe abaikirirya oKurisito. Amaani ago, 20 nago gali ooti gaadi ageyakoleserye okuzuukiza oKurisito, era nʼamutyamisya omwigulu, omu kifo ekikirira nakimo ekitiisya nʼobwezye ngʼaliraine oKibbumba.+ 21 Era atyanu afuga emyoyo gyonagyona egifugira omwibbanga, egiri nʼobwezye, nʼamaani, kaisi timu bwomi bwʼoku kyalo kunu bwonkani, neye nʼobwo obwaba okwiza omu maiso. 22 OKibbumba yateekere ebintu byonabyona ansi wʼobwezye bwa Kurisito, era nʼamulonda okubba Musengwa wa buli kintu olwʼokugasa ekanisa.+ 23 Ekanisa eyo niigwo omubiri gwa Kurisito omulamba, tete nga yena onyere atuukirirya byonabyona mu buli ngeri.+
* 1:1 1:1 EBiwandiike ebimo ebyeira bibulamu ebibono ebiri omu bukita. + 1:1 1:1 Bik 18:19-21; 19:1 + 1:7 1:7 Bak 1:14 1:20 1:20 Ooba, Oku lubbaalwe olwʼengalo endiiro. + 1:20 1:20 Zab 110:1 + 1:22 1:22 Zab 8:6 + 1:23 1:22-23 Bak 1:18