IRUK
1
Iruk umuapyk uze'eg pape rehe a'e kury, Teo pe imono kar pà a'e kury
1 Ne Teo ne, ihe Iruk ihe. Ko hepape amono kar putar newe ihe kury, tuwihaw. Zezuz a'e, ma'e tetea'u uzapo ko ywy rehe wiko mehe a'e, teko wanuwa rupi a'e. Amo awa a'e wà, wexak tuwe a'e ma'e iapo mehe a'e wà. Ma'e izypy mehe arer wexak a'e wà. Wexak ma'e paw rupi wà no. A'e re umume'u a'e ma'e wemixak kwer amogwer wanupe wà. Zanemu'e a'e ma'emume'u haw rehe wà.
2 A'e re amo a'e ma'emume'u har a'e wà, umuapyk a'e Zezuz rehe ma'emume'u haw pape rehe a'e wà. Erekwaw katu agwer ma'e ne no ty. Umume'u a'e ma'e izypy mehe arer wanemimume'u kwer wà, pape rehe imuapyk pà wà.
3 Aenu katu a'e ma'emume'u awer paw rupi ihe, te izypy mehe arer ihe. Amuapyk a'e ma'emume'u haw pape rehe ihe kury, newe imono kar pà ihe kury.
4 A'e rupi erekwaw putar a'e ze'eg ne nehe no. Azeharomoete a'e ze'eg a'e. Erepuner nezeruzar katu haw rehe hehe nehe, a'e izypy mehe arer wanemimu'e kwer rehe nehe. Nemu'e a'e ma'emume'u awer rehe a'e wà.
Tupàn heko haw pe har umume'u Zuàw izexak kar àwàm a'e kury
5 Nezewe azypyrog putar hema'emume'u pà ihe kury. Kwehe mehe Ero a'e, Zutez ywy rehe har wanuwihaw romo hekon a'e. A'e 'ar rehe amo awa Zeruzarez tawhu pe hekon a'e. Zakari her romo a'e, xaxeto romo hekon a'e, Awi hemiruze'eg romo hekon a'e. A'e rupi Zakari uma'ereko tàpuzuhu pupe amogwer Awi hemiruze'eg wanehe we a'e. Uzekaiw katu Tupàn hàpuzuhu rehe iko a'e pe a'e, ma'ea'yr izuka pà Tupàn pe a'e, teko wanekuzaromo a'e. Izapew hemireko her romo a'e. Amo ae xaxeto tazyr romo hekon a'e.
6 Zakari a'e, hemireko a'e no, xo ikatuahy ma'e zo uzapo Tupàn huwa rupi tuweharupi a'e wà. Oho tuwe Tupàn ze'eg rupi wà, hemiapo putar haw paw iapo pà wà.
7 Izapew a'e, na'imemyr pixik kwaw a'e. Nupuner kwaw umemyr haw rehe a'e kury, ta'e ihya'uete a'e xe. Imen tua'uete a'e no.
8 Xaxeto a'e wà, Zakari hapi har a'e wà, uma'ereko waiko hehe we a'e wà no. Amo 'ar mehe amo uma'ereko a'e, iku'egwepe amo ae uma'ereko a'e. Nezewe tuweharupi amo uma'ereko a'e pe a'e wà. Na'e amo 'ar mehe Zakari uma'ereko oho Tupàn huwa rupi a'e, hàpuzuhu pupe a'e.
9 Nezewe xaxeto uma'ereko a'e wà. Mo wapy putar yhyk kutàri a'e nehe, Tupàn hàpuzuhu pupe a'e nehe, i'i waiko uzeupeupe wà. A'e mehe omomor ita'i ywy rehe wà, yhyk hapy àràm hexaexak pà wà. Tuweharupi uzapo nezewe wà. Na'e amo 'ar mehe wexak Zakari a'e wà kury, yhyk hapy kar pà izupe a'e wà kury. Na'e Zakari wixe tàpuzuhu pupe a'e kury.
10 Teko tetea'u uzemono'ono'og a'e pe a'e wà. Uze'eze'eg waiko Tupàn pe wà, katu pe wà. Zakari wixe Tupàn huwa rupi yhyk hapy pà a'e kury.
11 A'e 'ar mehe we amo Tupàn heko haw pe har uzexak kar wà a'e pe Zakari pe a'e kury. Yhyk kaz taw huwake u'àm pà a'e kury.
12 Zakari ukyze katu hexak pà. Màràzàwe tuwen aipo pa, i'i izupe.
13 Na'e Tupàn heko haw pe har uze'eg izupe a'e kury. — Ekyze zo nehe ty, Zakari, i'i izupe. — Azemumikahy ihe, ta'e nahera'yr pixik kwaw ihe xe, ere Tupàn pe. Tupàn nerenu neze'eg mehe a'e, a'e rupi neremireko Izapew imemyr putar a'e nehe. Kwarera'i romo hekon putar imemyr a'e nehe. Emono Zuàw her romo nehe, i'i izupe. (Tupàn hemimur kwer, i'i her zaneze'eg rupi.)
14 Nerurywete putar izexak kar mehe nehe. Amogwer hurywete putar a'e wà nehe no.
15 Ta'e nera'yr a'e nehe xe, ikàg putar Tupàn huwa rupi a'e nehe xe. Nu'u kwaw win a'e nehe. Tekwe Puràg wiko putar hehe a'e nehe, izexak kar mehe arer we a'e nehe.
16 Nera'yr umuzewyr kar putar Izaew izuapyapyr Tupàn pe wazar pe a'e wà nehe.
17 Kwehe mehe Tupàn ze'eg imume'u har Eri her ma'e a'e, ikàg tuwe a'e, ta'e Tekwe Puràg wiko hehe a'e xe, ipytywà pà Tupàn ze'eg imume'u mehe a'e xe. Nezewegatete nera'yr Zuàw a'e nehe no, ikàg tuwe putar a'e nehe no, ta'e Tekwe Puràg wiko putar hehe a'e nehe no xe, ipytywà pà Eri ài a'e nehe no xe. Nera'yr ràm Zuàw a'e nehe, umume'u putar Tuwihawete tur àwàm oho iko teko wanupe a'e nehe. A'e rupi ukwaw putar tur àwàm a'e wà nehe no. Teko tetea'u uzewyr putar Tupàn pe wà nehe. Weruzar wi putar Tupàn ze'eg wà nehe, Tupàn ta'yr tur 'ym mehe wà nehe. Aze awa uzàmàtyry'ym wa'yr a'e wà nehe, a'e mehe nera'yr Zuàw umupytu'u kar putar wàmàtyry'ym ire a'e wà nehe. A'e awa uzamutar wi putar wa'yr a'e wà nehe. Teko Tupàn hemiapo putar haw iapo 'ymar a'e wà nehe, aze wenu Zuàw ze'eg a'e wà nehe, uzewyr putar Tupàn pe a'e wà nehe. A'e mehe wapy'a wiko putar teko ikatu ma'e wapy'a ài a'e wà nehe. Umume'u putar Zanezar tur àwàm Tupàn hemiruze'eg wanupe a'e nehe. A'e rupi ukwaw putar tur àwàm a'e wà nehe. A'e rupi wàro putar wà nehe. Uzemumikahy putar wemiapo kwer ikatu 'ym ma'e rehe wà nehe. Upytu'u putar iapo re wà nehe no.
18 Na'e Zakari i'i izupe. Màràzàwe tuwe azeruzar putar neze'eg rehe ihe nehe, i'i izupe. — Hetua'uete ihe, heremireko ihya'uete a'e no, i'i izupe. Nahepurumuzàmuzàg pixik kwaw ihe nehe kury, i'i izupe.
19 Na'e Tupàn heko haw pe har uze'eg izupe a'e. Kapiriew herer romo ihe. — Tupàn hemukàg kar har romo hekon a'e, i'i herer. Tuweharupi aiko Tupàn pyr ihe, huwa rupi ihe. Hemur kar newe a'e, ko ze'eg puràg imume'u kar pà ihewe a'e. Emume'u eho Zakari pe nehe, i'i Tupàn ihewe.
20 Nerezeruzar kwaw ko heze'eg rehe ne. Tupàn wexak amo 'ar ur ma'e ràm a'e. A'e ma'e heremimume'u kwer uzeapo putar tuwe a'e 'ar mehe a'e nehe. Nerezeruzar kwaw heze'eg rehe ne, ko ze'eg Tupàn hemimume'u karer ne. A'e rupi erepytu'u putar neze'eg ire nehe kury. Nerepuner kwaw neze'eg wi haw rehe nehe, te a'e 'ar ihem mehe nehe. A'e 'ar mehe uzeapo putar a'e ma'e heremimume'u kwer newe a'e nehe. A'e 'ar mehe erepuner neze'eg wi haw rehe ne nehe.
21 A'e 'ar mehe we teko katu pe har wàro Zakari tàpuz wi ihem àwàm a'e wà rihi. — Kwehe wixe tàpuzuhu pupe a'e, i'i waiko uzeupeupe wà. — Màràzàwe tuwe iàrew a'e, i'i uzeupeupe wà, uzehezehe upuranu pà wà.
22 Tàpuzuhu wi ihem ire, nupuner kwaw uze'egaw rehe teko wanupe a'e. A'e rupi teko uze'eg uzeupeupe wà kury. — Azeharomoete wexak ma'e purumupytuhegatu kar haw tàpuzuhu pupe a'e, i'i uzeupeupe wà. Na'e Zakari opoe'eg wanupe a'e kury, ta'e nupuner kwaw uze'egaw rehe a'e xe.
23 Tupàn hàpuzuhu pupe uma'ereko haw imumaw ire Zakari uzewyr oho weko haw pe kury.
24 Nan kwehe tete hemireko Izapew ipuru'a a'e kury. Upyta 5 zahy weko haw wi uhem 'ym mà a'e.
25 — Nahepuru'a pixik kwaw ihe, i'i Izapew umen pe. Ko 'ar rehe Tupàn hepytywà a'e, a'e rupi hepuru'a ihe kury, i'i uzeupe. — Umuhem kar hemaranugar haw ihewi a'e kury, i'i uzeupe.
Tupàn heko haw pe har umume'u Zezuz izexak kar àwàm a'e kury
26 Izapew umumaw 6 zahy upuru'a romo a'e. Na'e Tupàn omono kar weko haw pe har Kapiriew her ma'e a'e kury, Nazare taw pe a'e kury, Karirez ywy rehe a'e kury.
27 Amo kuzàwaza wiko a'e pe Nazare pe a'e. Mari her romo a'e, na'imen pixik kwaw a'e. Nukwaw pixik kwaw awa a'e. Tu umume'u Mari amo awa pe hemireko ràm romo a'e. A'e awa Zuze her romo a'e. Tuwihaw Tawi zuapyr romo hekon a'e. (Tawi a'e, Zutew wanuwihaw romo hekon kwehe mehe a'e.)
28 Na'e a'e Tupàn heko haw pe har ur a'e pe kuzà pe uze'eg pà a'e kury. — Tuwe Tupàn nemurywete kar a'e nehe, tuwe nemupytu'u kar ma'e wi nekyze re a'e nehe, i'i izupe. — Tupàn nepyr hekon a'e kury, nerehe uzekaiw pà a'e kury. Ikatuahy ma'e uzapo iko newe a'e kury, i'i izupe.
29 Uze'eg Mari izupe. — Màràzàwe tuwe nezewe i'i ihewe a'e, i'i uzeupe a'e, Tupàn heko haw pe har ze'eg henu mehe a'e.
30 — Ekyze zo, Mari, i'i Tupàn heko haw pe har izupe. — Ta'e Tupàn nepuhareko a'e kury xe, ta'e wexak kar putar ukatu haw newe a'e nehe kury xe, i'i izupe.
31 — Nepuru'a putar nehe, nememyr putar nehe. Nememyr a'e, kwarer romo hekon putar a'e nehe. Pemono Zezuz her romo nehe. (Purupyro ma'e, i'i her zaneze'eg rupi a'e.)
32 Amo 'ar mehe ikàg putar tuwe a'e nehe. Tupàn ta'yr her romo a'e nehe. Tupàn Ikàg Wera'u Ma'e ta'yr her romo a'e nehe no. Tupàn Zanezar a'e, umuigo kar putar wa'yr tuwihaw romo a'e nehe, tàmuz Tawi ài a'e nehe.
33 Tuwihaw romo wiko mehe weruze'eg putar Zako izuapyapyr a'e wà nehe, tuweharupi a'e wà nehe. Nupaw kwaw waneruze'egaw a'e nehe, i'i izupe.
34 Na'e Mari uze'eg Tupàn heko haw pe har pe kury. — Màràzàwe tuwe hepuru'a putar ihe nehe, i'i izupe. — Nahemen pixik kwaw ihe, i'i izupe.
35 Tupàn rekwe Puràg ur putar nerehe a'e nehe. Ywate wera'u har a'e, umur kar putar ukàgaw newe a'e nehe. A'e mehe nememyr ràm heta tetea'u putar her izupe a'e nehe. Tupàn pe uzemonokatu ma'e her romo a'e nehe. Tupàn ta'yr amo ae her romo a'e nehe no.
36 Neànàm Izapew a'e no, ihya'uete mehe ipuru'a a'e no. Wereko 6 zahy upuru'a romo a'e. Ipuru'a 'ym mehe we teko uze'eg nezewe izupe wà. — Imemyr 'ym ma'e a'e, i'i izupe a'e wà.
37 Tupàn a'e, upuner ma'e paw iapo haw rehe a'e.
38 Na'e Mari i'i izupe a'e kury. — Ihe ihe, Zanezar hemiruze'eg romo aiko ihe. A'e rupi, tuwe uzapo kar ma'e ihewe neze'eg rupi katete a'e nehe, i'i izupe. Na'e Tupàn heko haw pe har uhem oho a'e wi izuwi kury.
Mari wexak Izapew oho a'e kury
39 Nan kwehe tete Mari oho a'e wi ywytyr rehe a'e kury. Uhem oho amo taw pe Zuta ywy rehe kury.
40 Wixe oho Zakari hàpuz me. Uze'eg Izapew pe. — Zaneku'em, i'i izupe.
41 Ize'eg henu mehe Izapew imemyr umyz hie pe a'e. (Ta'e ukwaw uzar a'e xe, ukwaw Mari rie pe heko haw a'e xe.) Tupàn omono kar Wekwe Puràg Izapew rehe a'e. Umynehem wekwe pupe a'e.
42 A'e rupi Izapew uze'eg tuwe Mari pe a'e kury. — Tupàn uzapo ikatuahy ma'e newe a'e. Nuzapo pixik kwaw agwer ma'e amo kuzà pe a'e. Tupàn uzapo putar ikatuahy ma'e izupe a'e nehe, nerie pe har uzexak kar ma'e ràm pe a'e nehe.
43 Hezar ihy uhem wà kwez hepyr a'e. Ikatuahy Tupàn a'e, ta'e umur kar kwez hepyr nezewe a'e 'y.
44 Ereze'eg kwez ihewe kury. — Zaneku'em, ere kwez ihewe. Neze'eg mehe hememyr herie pe har umyz a'e, ta'e hurywete a'e 'y
45 Erezeruzar katu Tupàn ze'eg rehe ne kyn, Tupàn heko haw pe har hemimume'u kwer rehe ne kyn, a'e rupi Tupàn uzapo putar ikatuahy ma'e newe a'e nehe kyn,
Mari uze'egatu Tupàn rehe a'e kury
46 Na'e Mari i'i izupe a'e no.
47 — Amume'u putar hezar ikàgaw ihe kury.
Tupàn hepyro har hemurywete kar kwez a'e.
48 Ihe Tupàn hemiruze'eg romo aiko ihe, naiko kwaw hemetarer katu ma'e romo ihe, ma'e hereko 'ymar romo aiko ihe.
Tupàn ukwaw hereko haw a'e. Uzapo putar ikatuahy ma'e ihewe a'e nehe kury.
A'e rupi teko ko 'ar rehe har paw rupi a'e wà nehe no, umume'u putar Tupàn ikatu haw a'e wà nehe no, ta'e ikatuahy ma'e uzapo putar ihewe a'e nehe 'y.
49 Ta'e Tupàn Ikàg Wera'u Ma'e a'e 'y, uzapo ma'e ikatuahy ma'e ihewe a'e 'y.
Ikatu 'ygwer wi uzemonokatu ma'e her romo a'e.
50 Aze amo teko umuwete katu Tupàn a'e wà, Tupàn upuhareko katu a'e teko a'e wà,
ko 'ar rehe har a'e wà, amo 'ar rehe àràm a'e wà no.
51 Ikàg tuwe a'e. Amo teko uze'eg nezewe uzeupe a'e wà, — Kwa, aiko wera'u amogwer wanuwi ihe, i'i uzeupe wà.
Tupàn weityk a'e teko a'e wà, wakàgaw i'ok pà wanuwi a'e wà.
52 Tupàn uze'eg tuwihaw ikàg ma'e wanupe a'e kury. — Napeiko kwaw tuwihaw romo nehe, i'i wanupe. — Peiko putar ikàg 'ym ma'e romo nehe, i'i wanupe.
Uze'eg hemetarer 'ym ma'e wanupe no. — Peiko putar tuwihaw romo nehe, i'i wanupe.
53 Omono temi'u hete katu ma'e ima'uhez ma'e wanupe no.
Omono kar hemetarer katu ma'e uzewi a'e wà no, temi'u imono 'ym pà wanupe a'e wà no.
54-55 Upytywàgatu wemiruze'eg Izaew izuapyapyr a'e wà, ta'e upuhareko katu a'e wà 'y.
Naheharaz kwaw wapuhareko haw wi a'e no.
Ta'e kwehe mehe umume'u wapuhareko àwàm zaneràmuzgwer wanupe a'e 'y, Àmàrààw pe a'e 'y, izuapyapyr wanupe a'e no 'y.
56 Na'e Mari upyta Izapew pyr a'e kury. Na'iruz zahy pawire uzewyr oho weko haw pe.
Zuàw uzexak kar a'e kury
57 Na'e uhem Izapew imemyr i'ar izupe a'e kury. Uzexak kar kwarera'i a'e.
58 Na'e hapi har a'e wà, iànàm a'e wà no, wenu Tupàn hemiapo kwer ikatu ma'e imume'u haw a'e wà. Hurywete Izapew a'e. Amogwer hurywete henu mehe a'e wà no.
59 Na'e 8 'ar pawire tu a'e, ihy a'e no, weraha kwarera'i xaxeto pe a'e wà kury, ipirera'i imonohok kar pà izupe a'e wà kury. (Nezewe zutew paw uzapo a'e wà.) — Zakari, her romo a'e nehe, i'i iànàm a'e wà, ta'e a'e zo tu her romo a'e xe.
60 Ihy uze'eg wanupe. — Nan kwaw ma. Zuàw her romo a'e, i'i wanupe.
61 — Naheta pixik kwaw iànàm Zuàw her ma'e a'e wà, i'i ihy pe wà.
62 Opoe'eg tu pe wà. — Ma'e her romo a'e nehe, i'i izupe opoe'eg pà wà.
63 Wenoz Zakari pape wanupe a'e. Ukair a'e. — Zuàw her romo a'e, i'i wanupe, pape rehe imuapyk pà. Ipytuhegatu a'e pape hexak mehe wà.
64 A'e 'ar mehe we Zakari uzypyrog wi uze'eg pà, Tupàn imuwete pà kury.
65 Huwake har ukyze izuwi wà. Umume'u hemiapo kwer oho a'e pe har wanupe wà, Zutez ywy rehe har ywytyr rehe har wanupe wà.
66 Henu har wà, upuranu uzehezehe wà. — Ma'e romo wiko putar a'e kwarer a'e nehe, i'i uzeupeupe wà. Ta'e wexak Tupàn ikàgaw kwarer rehe a'e wà xe.
Zakari umume'u ma'e uzeapo ma'e ràm a'e kury
67 Tekwe Puràg umynehem Zakari ipy'a a'e kury. A'e rupi uze'eg a'e kury.
68 — Tuwe zaze'egatu Zanezar rehe nehe, Izaew izuapyapyr wazar rehe nehe.
Ta'e upytywà wemiruze'eg wà a'e wà xe.
Upyro a'e wà xe.
69 Umur kar zanepyro har ikàg ma'e a'e kury.
Zanepyro har a'e, wemiruze'eg
Tawi zuapyr romo hekon a'e.
70 Uze'eg Tupàn nezewe uze'eg imume'u kar pà awa wanupe,
uze'eg imume'u har wanupe, uzeupe wemimonokatu kwer wanupe.
71 — Kwehe mehe umume'u zaneàmàtyry'ymar wanuwi zanepyro àwàm a'e,
zanerehe iakatuwaw 'ym ma'e wakàgaw wi
zanerenuhem àwàm a'e no,
zanepyro pà wanuwi no.
72 — Apupuhareko putar ihe nehe, i'i Tupàn zaneipy wanupe.
— Azapo putar ma'e heze'eg rupi nehe,
azapo putar heremimume'u kwer nehe, i'i zaneipy wanupe.
73-74 Umume'u uze'eg zaneràmuz Àmàrààw pe.
— Apyro putar nezuapyapyr ihe wà nehe,
wàmàtyry'ymar wanuwi ihe wà nehe, i'i izupe.
— Pepuner heze'eg rupi peho haw rehe nehe,
pekyze 'ym pà nehe, i'i zanewe.
75 — Pezemonokatu ihewe nehe,
ikatu 'ym ma'e wi petyryk pà nehe,
peiko ikatuahy ma'e romo heruwa rupi nehe,
tuweharupi nehe, i'i zanewe.
76 Na'e uze'eg kwarera'i pe kury, wa'yr pe kury.
— Ne nehe no ty, ereiko putar Tupàn Ywate Wera'u Har
ze'eg imume'u har romo ne nehe no ty.
Eremume'u putar Tupàn ze'eg eho iko nehe, Zanezar henataromo nehe.
Erezapokatu putar hape ràm izupe nehe.
77 — Aze pezewyr Tupàn pe nehe, aze pepuir ikatu 'ym ma'e penemiapo kwer wi nehe,
Tupàn pepuhareko putar nehe, pepyro putar nehe, ere putar teko wanupe nehe.
78 Ta'e Tupàn a'e xe, upurupuhareko katu iko a'e xe, upuruamutar katu a'e no xe.
Zanepyro àwàm nuzawy kwaw kwarahy ihyape katu haw a'e.
Tupàn umuhem kar putar a'e tatainy zàwenugar zanewe a'e nehe.
79 Uzeruzar 'ym ma'e a'e wà, umàno ma'e kwer ài wanekon a'e wà,
ipytunaw pupe wiko ma'e ài wanekon a'e wà.
Tupàn umuhyape katu kar putar a'e tatainy zàwenugar wanupe a'e nehe.
Zanemurywete kar putar a'e nehe, ta'e xiruzar ize'eg zane xe,
i'i Zakari wa'yr pe.
80 Umumaw màràn kwarahy a'e pe wiko pà wà. Zuàw tua'ua'i a'e kury. Tekwe Puràg wiko hehe a'e, imukàg pà a'e. Tua'u kury. Oho tàpuz heta 'ymaw pe ywyxig tetea'u heta haw pe a'e kury. — Amo 'ar mehe azexak kar putar aha teko wanupe ihe nehe, Izaew izuapyapyr wanupe ihe nehe, Zanezar tur àwàm imume'u pà wanupe ihe nehe, i'i a'e pe uzeupe.