4
29 Yuwalkthi Godthu Djalamannha ḻiya‐djambatjkuŋalana wirrkina dhika, märr ŋayi yurru wirrkina wal'ŋu marŋgithirri djinawa'wuywunydja wal'ŋu ŋuriki dharrpalwunydja malanyŋuwu. 30 Guḻku' yukurrana ḻiya‐gaḏamanmirrinydja yolŋu'‐yulŋu nhinana ŋulinyaramirriyunydja waluyu, yurru Djalamannha ŋayipina wal'ŋu wirrkinydja‐wala gaḏaman, djuḻkmaramanydja yukurra ŋunhiyi walalanha bukmaknha.
Djalamandhu Buṉbunydja dhuḻ'yurrunana
5:1—7:51 (Solomon built the Temple)
5:1–10
Ŋuliŋurunydja dhäŋuru *Djalaman waŋana dhuḻ'yunarawuna bitjarra gam'. “Ŋarra yurru dhuḻ'yun buṉbuna, märr yurru ŋanapurru buku‐ŋal'yun yukurra ŋunhalana Godkunydja.”
Bala yana ŋayi djuy'yurruna dhäwu'mirrinhana bala nhäyikalili Lipananlili wäŋalili ŋäŋ'thunarawu yuṯuŋgurrwu bala'wu, ḻatju'mirriwu yana wal'ŋu dharpawunydja lanapu'wunydja. Ga bitjarrayi liŋgu ŋayi märraŋala ŋunhinha yolŋu'‐yulŋunha ŋunhi walala marŋgi wal'ŋu wirrki buṉbuwu dhuḻ'yunarawu. Ga walalanydja miṯthurruna yukurrana guṉḏa malanha, ŋutu'mirrina dhika guṉḏa, yuṯuŋgurrwunydja ŋurikinydjayi ḻukuwunydja dhärranharawu. Bala walala dhuḻ'yurrunana ŋunhiyi Buṉbunydja Godku.
11-13 Garraynydja waŋanana Djalamangala, “Ŋuli nhe yurru dhäruk märrama ŋarranhanydja, ga ŋarranydja yurru nhinana yana yukurra dhiyalana miṯtjiŋura Yitjuralapuyŋuwalana dhiyalana bili Buṉbuŋura dhuwala nhuma yukurra dhuḻ'yun. Ŋarra yurru yakana ganandja nhumalanha ŋuli nhuma yurru marrtji yukurra ŋarrakalanydja dhukarrkurru.”
14—7:51
Bala ŋayi Djalamandhu dhawar'yunmaraŋalana ŋunhiyi liŋguna Buṉbunydja. Ga bitjarrayi liŋgu ŋayi ŋunhi djinawa'lilinydja buṉbulili malanyŋulili nherrara marrtjina girri' malanha ḻatju'mirrina dhika wal'ŋu. Ŋunhi Buṉbunydja liŋguna dhawar'yurrunana, bala yana ŋayi Djalamandhunydja gurrunharana marrtjina bukmak dhika nhä malanha girriny'tja, garwarrwarr'mirri girri', ga bulayi malanha miny'tji girri' ŋunhi nhanukala bäpa'mirriŋuyu Daypitthu djarr'yurruna, bala ganaŋ'maraŋala ŋurikiyi nhanŋuway yana Godku Buṉbu ŋäthili wal'ŋu.
Ŋunhiyi Dhawu'‐nherraṉminyarawuynydja Bathi liŋguna gäŋalana Buṉbulilina galkara
8:1–66 (The Covenant box was brought to the Temple)
8:1–9
Ŋunhi ŋayi §Djalamandhu dhuḻ'yurrunanydja ŋunhi Buṉbu, ŋayi gulkthunmaraŋala märrma'kuŋala ŋunhi yulŋunydja, märr yurru ŋunhinydja djinawany'tja wal'ŋu gänaŋuna yana yukurra yurru dhärra, ganaŋ'maranharana wal'ŋu, ŋärra' wal'ŋu yana, nhanŋuwaynha yana Godkuna wäŋa, ga ŋunhi warraŋulnydja wäŋa dhurrwaranydja ḏalkarra'mirri ŋuli marrtjinya ŋunhimalayi warraŋullilinydja djämawu Garraywalaŋuwu.
Ŋunhi ŋayi dhawar'maraŋalanydja warrpam'tja ŋunhiyi Buṉbunha, bala ŋayi Djalamandhunydja ḻuŋ'maraŋalana ŋunhinhana walalanha ŋurru'‐ŋurruŋunhana bäpurru'nha ga bäpurru'nha ŋunhi *Yitjuralpuyŋunha yana, walala marrtjinana balayi ŋunhamala Djurutjalamlilina, bala ŋayi ḻakaraŋalanydja walalaŋgu bitjarra, “Ŋilimurru yurru gäma dhuwala Dhawu'‐nherraṉminyarawuy Bathi Garraywu ŋulaŋuru Djäyanŋuru, bala yurru ḻuku‐nherraṉ ŋunhamalana Godkalana wäŋalili.” Yuwalkthi walalanydja ŋuriŋi ḏalkarra'mirriyunydja walalay ḻaw'maraŋalana ŋunhiyi Dhawu'‐nherraṉminyarawuynydja Bathi, bala gäŋalana ŋunhiwalana Buṉbulilina; gäŋalanydja walala marrtjina bala, ga nherraranydja ŋunhamala yana liŋgu djinawa'lili wal'ŋu gänaŋulili, ŋärra'lili wal'ŋu. Ga yolŋu'‐yulŋuyunydja ŋuriŋi guḻku'nhana wäyinnhanydja gulaŋ‐waṉḏinyamaraŋala bitjarrana ŋapatjkunharaminana walalanhawuy walala ŋunhi yolŋu'‐yulŋunydja.
10-11 Ŋuriŋi ḏalkarra'mirriyunydja walalay nherrarana ŋunhiyi Dhawu'‐nherraṉminyarawuynydja Bathi ŋunhimala yana dharapullili, bala yana walala roŋiyinana dhawa'‐yawaṯthurruna warraŋullilina, ga dhunupa ŋunhiyinydja marrtjina wäŋa Buṉbu gungaŋala ḻatju'yuna dhikana wal'ŋu maŋandhinyarayu bena dhikana räkuyina yukurrana. Yo, ŋunhi ḏalkarra'mirrinydja walala yakana dhärrana wal'ŋu ŋamathaŋalanydja ŋuriki djämawunydja yukurranharawu, liŋgu ŋuriŋi djarraṯawun'thunydja ḻatju'yunydja dhikanydja wal'ŋu räkukuŋalana yukurrana warrpam'nha wäŋanydja ḻiw'maraŋalana yana. Liŋgu ŋayipina Godnha ŋunhinydja bunana, liŋguna gulŋiyinana nhinanharawuna ŋurikina; nayi yurru nhinana ŋunhilina bäymana wal'ŋu, galkina nhanukiyingalaŋuwalana yolŋu'‐yulŋuwala.
12-21 Ga Djalamandja waŋanana yolŋu'‐yulŋuwala bukmakkalana bitjarrana gam'. “Wokthurra Garraywu Godku, Yitjuralpuyŋuwu Waŋarrwu. Liŋguna ŋayi ŋayathamana yukurra mukthunna yana ŋunhiyi dhäwu'‐nherraṉaranydja, ŋunhi ŋäthili ŋayi dhäwu'‐nherrara ŋarraku mäḻu'nha. Ŋarraku mäḻu' §Daypit ḏukṯukthina ŋayi bini dhuḻ'yuna Buṉbu Godku Garraywu, yurru Godtja waŋana nhanukala yaka'yurruna. God waŋana nhanukala bitjarra, ‘Nhokala gäthu'mirriŋuyuna ŋayina yurru dhuḻ'yun ŋarraku Buṉbunydja,’ bitjarra. Ga dhuwalana gay', Buṉbunydja liŋguwuynha dhuḻ'yunarana. Godthu nherrara ŋarranha ŋarrakalaŋuwala bäpa'mirriŋuwala dharapullili, bala ŋarra yawungu dhuḻ'yuna dhuwala Buṉbu buku‐ŋal'yunarawu Godku. Ga yawungu ŋarra ganaŋ'marama ŋärra' nhanŋuway wal'ŋu dharapul, märr yurru Godtja nhina yukurra yurru dhiyalana ŋilimurruŋgalana.”
Yo, dhawu'‐nherraṉminyarawuynydja ŋunhi Bathi ŋunhalayi yukurrana dhärrana djinawa'na, ga ŋunhiliŋumi Dhawu'‐nherraṉminyarawuyŋura Bathiŋura djinawany'tja yukurrana gärrina märrma' guṉḏa maṉḏanha, yurru makarrmirri dhärukmirri, Godku nhanŋuway rom malanha yukurra ḻakarama, ŋunhi ŋayi ŋäthili wal'ŋu ŋunhala bala wekaŋala *Mawtjitjkala.
22-30 Bala yana Djalamandja marrtjinana bala, ga gulŋiyina ŋunhimala Buṉbulilina; ŋayi waṉa‐garrwarthina, bala bukukurru waŋanana marrtjina bitjarra gam'. “Nhepina waŋganynha Waŋarr Godtja; bäyŋuna dhika wiripunydja Walŋa‐ḏikṯik bitjan nhepi dhiyalimi djiwarr'ŋura ga dhika bäyma munatha'ŋura. Nhe dhawu'‐nherraṉminanydja nhunapinyay nhe bala‐lili'yunmina yolŋu'‐yulŋuwala nhokalaŋuwala, ŋunhi nhe yukurra yurru gäma walalanha, djäka marrtji ŋamathamana yana, ŋunhi walala yurru yuwalkthirri wal'ŋu marrtji malthun nhuŋuwaynydja. God, nhenydja dhuwalanydja Waŋarrnha wal'ŋu; bukmaktja dhuwali djiwarrny'tja nhuŋuwaynha wal'ŋu wäŋa. Nhaltjanna dhika nhe yurru nhina dhiyalanydja gay' Buṉbuŋura, ŋunhi ŋarra yawungu dhuḻ'yun nhuŋu? Dhuwalayinydjayi märr‐yutjuwaḻa' warray nhuŋunydja. Garray ŋarrala Waŋarr, ŋarranydja nhuŋu dhuwala djämamirri. Nhäŋa yukirriya djäka dhiyakunydja gay' Buṉbuwu walu ŋuparra ga munha ŋuparra, dhiyaku gay' wäŋawu ŋunhi ŋanapurru ŋuli buku‐ŋal'yun nhuŋu yukurra. Ŋunhi yurru yolŋu'‐yulŋu nhuŋu buku‐ŋal'yundja yukurra, ŋäŋ'thun yurru nhuna dhiyala gay' Buṉbuŋura, ŋäka ŋanapurrunha dhiyali djiwarr'ŋuranydja, bala bäy‐ḻakaraŋana ŋanapurruŋgu.”
54-61 Ga dhäŋuru bukumirriyanharaŋurunydja ŋayi Djalamandja dhärranana, bala yana waŋanana ŋurikala bukmakkala yana yolŋu'‐yulŋuwalanydja, ŋayi waŋananydja bitjarrana gam'. “Godthunydja yukurra liŋguna ŋayipina goŋdhu ŋilimurrunha ḏälkuma, ŋayipina yukurra ŋilimurruŋgu djäka ŋamathamana wal'ŋu, bala dhuwalana ŋilimurru nhina yukurra wurrkurrum'ŋurana, marimiriwnha mäwaya'na. Go ŋilimurrunydja nhina galki yana wal'ŋu nhanukalanydja; yakana ŋilimurru ŋanya yurru ganan biyapulnydja, märr yurru ŋayinydja Garraynydja bitjandhi liŋgu yana ŋilimurruŋgalanydja galki yana, bitjan bitjana ŋayi yukurranha ŋuli galkithinya ŋilimurruŋgalaŋuwala märi'muwala walalaŋgala. Yuwalkkuŋa yana wal'ŋu malthurra nhanŋu Garraywunydja. Märraŋa yukirriya nhanŋuway yana dhäruktja malanha, ga mukthurra marrtjiyanydja yukirriya nhanukiyingala yana dhukarrkurrunydja, märr yurru bukmaktja yolŋu walala marŋgithirri nhanŋuway, ŋunhi ŋayipi waŋganynha yuwalkŋunydja wal'ŋu God yana; yakana wiripunydja waŋarr balanyara bitjan ŋayipi.”
62-66 Ŋuliŋurunydja dhäŋuru Djalamandhu ga bukmakthu ŋuriŋi malayu yolŋu'‐yulŋuyu gäŋalana wäyinnhana malanyŋunha ŋunhi guḻku'nhana dhika, buliki'nha ga bembinha ŋunhiyinydja, walala yukurrana gäŋalanydja lili ŋunhimalayi gulaŋ‐waṉḏinyamaranharawu ŋapatjkunhaminyarawu, märr walala yurru marrtji galkilili wal'ŋu, buku‐ŋal'yun Garraywu.
Yo, ŋunhala walala yukurrana guḻaŋ‐waṉḏinyamaraŋalanydja ŋunhi wäyinnhanydja walalanha ŋuriŋi ḏalkarra'mirriyunydja, ga rumbalnydja ŋunhi wäyinha yukurrana batharana, mundhurr wekaŋala Godkuna. Walala yukurrana bukmaknha yana dhika ŋunhi yolŋu'‐yulŋunydja goŋmirriyinana, wiṯthurruna dhika buku‐ŋal'yurruna Godkunydja, ga dhawar'yurrunanydja walala ŋunhi, bala walala marrtjina wäŋalilinydja roŋiyinana, ŋayaŋunydja dhika dhaŋaŋmirrina gay', bena dhika goŋmirriyinana marrtjina yukurrana, liŋgu wirrkina dhika wal'ŋu yukurranha ŋuli Godtja walalaŋgu goŋ‐nherraṉminya, ḻatju'kunhana wal'ŋu dhikana nhanukalayŋuwunydja ŋuriki miṯtjiwu Yitjuralpuyŋuwunydja.
* 4:30 5:1–10 Solomon 4:30 5:1–10 Lebanon 4:11-13 5:11–13 Israel § 4:11-13 8:1–9 Solomon * 4:11-13 8:1–9 Israel 4:11-13 8:1–9 Jerusalem 4:11-13 8:1–9 Zion § 4:12-21 8:12–21 David * 4:12-21 8:12–21 Moses