11
Zisas Fhe Bakɨme phorgɨ suangen wo phorga rui gumgi khɨvi.
Matiu 6.9-15; 7.7-11
+Raa mben Zisas ŋana muen kav Fhe Bakɨme phorga nzuai. Ana Fhe Bakɨme phorga suaŋgia thugim, ana phorga rui guma mbe vov khaŋ ana nzuai, “Guman Rum, ndu Zon Gumgi Ruai Guma fhum Fhe Bakɨme phorgɨ suangen wo phorga rui gumgi khɨvigi, khɨvan nzan muuŋ.” +Ana ne nzuaim, Zisas mbaram khaŋ mbe nzuai, “Nde Fhe Bakɨme phorgɨ suaŋv khaŋ ana suaŋri.
 
‘O, Dara Bakɨme, nza bigɨn thueŋ suaŋv ndun zɨn farfarga tuktɨgi fhu, ndu zɨ ŋgaravra kɨrga.
Ndu kha nuianan ki gumgi gu mbigi ganɨrim, mbe ndu piin kɨrga tuk guigira hɨgɨri.
Ndu mba rari tugɨra tɨgɨv mban zazera nzan nɨɨŋri.
Ndu nza muuŋgi tɨvi mbatɨgi, ndu nta vhɨzgip, nta ndɨkndɨk ŋangiri.
Nza vhɨra harigi gumgi nza muuŋgi tɨvi mbatɨgi, nza vhɨra nta ndɨkndɨgi fhu.
Ndu fhura nza ganɨrim, nzan panɨnga bigɨn thueŋ nzan hɨ thari.’ ”
Zisas mba kamen mbe suaŋgiap khaŋ mbe nzuai, “Nde the kɨvntok the kɨv, ana maaŋ muuŋgip maaŋ rɨgar ŋgɨv, khaŋ ana suanga. ‘Kɨvntok, ndu viktuma phuni khegenen nan kurari. Gu khaŋ muuŋgiap ndun nzai, nan kɨvntoga mbe tuava mpeeŋmpeen kegap, zav nan hɨgim, gu ana kurmbɨrga mba ki fhu.’ Ana maaŋ ana suanga, anan kɨvntok wo phena vhen kɨv khaŋ ana suanga, ‘Ena, kha maaŋ rɨga furigim, gu thɨma puigap, kha tarir kov nza kui. Ndu thaŋ nzua ntige zi? Nde gurmaŋgip zɨri.’ Mba guman kɨvntok maaŋ ana nzuaim, ana vui fhu. Ana khaŋ thɨgav, anan nzai. +Gu guigira nde nzuai, mba phena namkam khavgirga, ana mba ana kɨvntok vuzvugi bigi, ana zam ntan anan nɨɨŋgirga. Ana khueŋ ndɨkndɨga mba bigin ana ndɨɨi fhuvara, ‘Ana nan kɨvntok ma.’ Fhuvara. Ana khaŋ muuŋgi ne nzuav, ana kɨvntok pim mba bigin ana nzaim, ana maaŋ muuŋgiap mba ana kɨvntok ana nzai bigi, ana zam ntan anan nɨɨŋgirga. +Gu guigira nde nzuai, nde bigɨn the suaŋv Fhe Bakɨme phorgɨv suaŋv ana nzanga, ana mba bigɨnan nden nɨɨnga. Nde bigɨn the suaŋv ganɨnga, Fhe Bakɨme nden kurarga, nde mba bigɨna gangirga. Nde bigɨn the suaŋv Fhe Bakɨmen kamɨnga, Fhe Bakɨme nde mbarararga. 10 Mba Fhe Bakɨme phorga nzuav bigir anan nzai gumgi, mbe za bigi ndi. Mba bigi ga nzuav gari gumgi, mbe mba bigi gari. Mba bigi ga nzuav Fhe Bakɨmen kaai gumgi, Fhe Bakɨme mbe mbararagi.
11  +“Nde ntige khar ki ndegi, nde the fhum nden kama the mbɨgaman nden nzaim, nde mbɨgaman anan nɨɨŋ thav kurugan ana nɨɨŋgirie? 12 Ee, ana tuara rerar ndun nzaim, ndu vhezemen ana nɨɨŋgirie? Fhuvara! 13 Nde tɨvi mbatɨgi ga mbui ndegi ma. Nde maaŋ mbuav, nde guigira bigir vhuuiŋra wari won tarir nɨɨngeŋ kaŋgi. Nde mba tɨvar vhuun wari won tari ga mbui. Nde guigira khueŋ kaŋgiri, nden Ndia Bakɨme, ana mbu Hevenan ki, ana guigira wo Ŋina Ŋaarar ana phorga nzuav anan nzai gumgir nɨɨngen ndikndigi.”
Mbe khaŋ nzuai, “Zisas, ana Bersebur ŋkasŋkan pana ŋgari.”
Matiu 12.22-30; Mak 3.20-27
14 Raa mben Zisas guma mbe tɨn ŋina mbatɨga mbe vharigi. Mba guma thɨni mpɨrigi ŋina mbatɨk ana vhen ndav, ana vhen kav, ana thɨni mpɨrigim, ana buni nzuai fhu. Zisas mbaram mba guma tɨn mba ŋina mbatɨga vharigim, mba ŋina mbatɨk ana thav kɨrar hɨgim, mba guma buni nzuai. Ana buni nzuaim, mba gumgi gum mbigi ana gangiap, mbe ŋgava mbatɨga muuŋgi. 15  +Mbe ŋgava mbatɨga muuŋgiap, mbe mbari khaŋ nzuai, “Ana Bersebur ŋkasŋkan panan kha ŋiniŋgi mbatɨgi ga vharvharigi. Bersebur, ana ŋiniŋgi mbatɨgir guman pan ma.” 16  +Mbe mba buni nzuav, gumgi mbari anan mparav khaŋ ana nzuai, “Ndu Hevenan ki ŋkasŋkar mirikor then muuŋ.” 17  +Mbe mba ndɨkndɨgi ga mbuim, Zisas mbe ndɨkndɨgi kaŋgiap, khaŋ mbe nzuai, “Nde ŋgu bakɨ the ganɨrim, mba ŋgu rɨgɨra wari shɨrav, wari phorgɨ shogɨrga, mba ŋgu za vhɨzgirga. Nde vhɨra ganɨ ndava bavira, mbe wari shɨrav wari shogɨrga, mba ndav za vhɨzgirga. 18 Satan, vhɨra anan ŋaara gumgi, mbe rɨgɨra wari shɨrav wari shogɨrga, ana ram muuŋgip ŋkasŋkagip won ŋaari gangirie? Gu khaŋ muuŋgia tɨga nde nzuai, ne khaŋ muuŋgi. Nde khaŋ na nzuai, ‘Ndu Bersebur ŋkasŋkan panan ŋgari.’ 19 Nde nen na nzuai, gu guigira maaŋ muuŋgiap Bersebur ŋkasŋkan panan ŋgarɨrga. The ŋkasŋkan nden kaa gumgi ga nɨɨŋgim, mbe mba ŋkasŋkar panan ŋiniŋgi mbatɨgi ga vharvharigi? Nde wari won kaa gumgira ganɨv kaŋgiri, nde mba nzuai buni, nta nzerigi fhuvara. 20  +Fhe Bakɨme maaŋ muuŋgip ŋkasŋkan na nɨɨŋgim, gu kha ŋiniŋgi mbatɨgi ga vharvhararim, nde kaŋgiri, Fhe Bakɨme ntige wo gumgi gu mbigi ganɨnga, mbe ana piin kɨrga tuk nden hɨgi.
21 “Nde mbarara. Maaŋ muuŋgip guman ŋkasŋka the, ana won ntara bigi bevahegɨp, kɨv wo phen ganɨnga, ana phenan ki bigi, nta za nzerara kɨrga. 22  +Ana maaŋ muuŋgip kɨrga, guman ŋkasŋka guarara zɨv ana phorgɨv shogɨrga, mba guma guigira ana kambarav, ana tɨn ana mba ŋkasŋkagiap kav ntari ga mbui bigi, ana nta ndigip ntan harigi gumgir nɨɨŋgirga.
23  +“Guma, ana nan kɨvntok fhuv, ana nan pana guma ma. Guma nan kurav kha gumgi gu mbigi fugfugi fhu, ana mbe zɨtɨgi, mbe rav tamtam vui.”
Ŋina mbatɨk taagia zi.
Matiu 12.43-45
24  +Zisas mba bunin mbe nzua vov wom khaŋ mbe nzuai, “Ŋina mbatɨk, ana guma thav kɨrar hɨgi. Ana hɨga vov, gumgi ki fhuv ŋanin vov, vhuksurga ŋani ndi gari. Ana maaŋ kɨv vhuksurga ŋani ndi ganɨvra thav khaŋ suanga, ‘Gu taagi ŋgɨv fhum wo kegi phenara kɨrga.’ 25 Ana ne suaŋgip taagi zɨrga. Ana zɨv, mba phena ganɨnga, mbe ana khɨrav, ana biav, ana muuŋgim, ana guigira ŋgarigim, mbe mba phenan ki bigi, mbe nta ndi tuituigia vhuigi. 26  +Ana mba phena gangip, taagi ŋgɨp harigi harathɨgi ŋiniŋgi mbatɨgi guarira, ana mbe kov zɨrga. Ana mben kov zɨv, mbe mba phena vhen ŋgirgɨp anan kɨrga. Mbe ŋgirgɨp, mba guman vhen kɨrga, mba guma mba ŋina mbatɨk fharav nduara ana vhen ndav ana vhen kim, ana kɨrɨ tɨvi, nta pim mbatɨgi fhuvara. Ana ntigem mba harigi harathɨgi ŋiniŋgi mbatɨgi guarira, mbe za mba fhum kegi ne phorga anan vhen ndagi. Mba guma, ana ntigem, ana kɨrɨ tɨvi guigira za mbatɨgirga.”
Maaŋgi gumgi Fhe Bakɨme ndɨkndɨga vhuun mben muuŋrie?
27  +Zisas mba bunin mbe nzuav kim, mba gumgi gu mbigi vhɨrve rɨgar mbiga mbe kama bakɨme rugav khaŋ nzuai, “Ndu tegap tan ndu nɨɨŋgi mbik, Fhe Bakɨme ndɨkndɨga vhuun anan muuŋri.” 28  +Ana ne nzuaim, Zisas ana ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Nza khaŋ nzuai, ne guigira nzerigi, ‘Mba Fhe Bakɨme buni mbararav nta zɨn vui gumgi gu mbigi, Fhe Bakɨme ndɨkndɨga vhuun mben muuŋri.’ ”
Gumgi mbari mirikoran muun zav Zisas ga nzuai.
Matiu 12.38-42; Mak 8.12
29  +Zisas maaŋ kav mba bunin mbe nzuaim, gumgi gu mbigi vhɨrve mbar kav, ana han zav ki. Mbe ana han zav guigira vhɨrkɨvgim, Zisas khaŋ mbe nzuai, “Nde ntige kha tugen ki gumgi gu mbigi, nde tɨvi mbatɨgi ga mbui gumgi gu mbigi ma. Nde ntigem, mirikor then muun saŋv suanga, mirikor the ntige nden hɨgɨrga tuktɨgi fhuvara. Nde zam Zonan hɨgi mirikor kaŋgi, mba mirikor, ana tugɨra. 30  +Fhum Zonan hɨgi mirikor, ana Fhe Bakɨme Ninivan ki gumgi gu mbigi khɨvigi bigeŋ ma. Ntigem mbara muuŋgi, Fhe Bakɨme Guma Guar, ana ntige kha tugen hi gumgi gu mbigi khɨvi bigeŋ ma. 31  +Zumgum, Fhe Bakɨme mba sarigi tugar, ana za kha nuianan ki gumgi gu mbigi muuŋgi tɨvi mbatɨgi ga suaŋv mbe suanga tugar, mba saut fhain ŋgui gari mbigar pana kuin, ana hɨv, Fhe Bakɨme nɨma thɨgɨv, ana kha tugen kav tɨvi mbatɨgi ga muuŋgi gumgi gu mbigi, ana mbe muuŋgi tɨvi mbatɨgi bun suanga. Mba kuin, ana za kha nuian vhɨzi tɨva guarara ki mbik ma. Ana zɨv, Soromon won ndɨkndɨgi vhuuiŋ, ana nta bun suaŋrim, ana nta mbarararga. Ntigem, vhɨra guma mbe nde rɨgar khar ki, mba guma, ana guigira Soromon kambarigi. 32  +Mba tugen Fhe Bakɨme kha nuianan ki gumgi gu mbigi muuŋgi tɨvi mbatɨgi ga suaŋv mbe suanga. Mba Ninivan ki gumgi gu mbigi, mbe mba tugen, mbe Fhe Bakɨme nɨma thivgip, mbe ntige kha tugen kha nuianan ki gumgi gu mbigi muuŋgi tɨvi mbatɨgi bun suanga. Mba Ninivan ki gumgi gu mbigi, mbe khaŋ muuŋgiap, mbe Zona vov Ninivan vugap, Fhe Bakɨme bunin vhuuin mbe nzuaim, mbe mba buni mbararav ndavi domdorgi. Ntigem vhɨra, guma mbe nde rɨgar khar ki, mba guma, ana guigira Zona kambarigi.”
Fhe Bakɨme vhava ŋaara ndun kɨri.
Matiu 5.15; 6.22-23
33  +Guma the fhum rama durav, ana ndi zorgi fhuvara. Ana vhɨra ana durav, ana ndi thuun piiaŋ rugi fhuvara. Ana ana durav, ana ndi hiiŋra ntorgim, gumgi zav ana vhava ŋaara gari. 34  +Ndun rɨmani, ni ndun ram ma. Ndun rɨmani nzerigi, ndu vhava ŋaarar ki guma ma. Ndun rɨmani mbatɨgi, ndu gɨngɨnan ki guma ma. 35 Maaŋ muuŋgiap, ndu tuituigira wo gangiri, mba ndun ki vhava ŋaar shiav ki o, ndu gɨngɨnara ki. 36 Ndu maaŋ muuŋgiap ndu za vhava ŋaarar ki, ndu thaneŋ gɨngɨnan ki fhu. Ndu za vhava ŋaarara ki, ne khaŋ muuŋgi, mbe rama bakɨme durigim, ana shim, ana vhava ŋaara bakɨme ndu shɨrigim, ndu ki.
Mba Fherasi gumgi gum mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi tɨvi mbatɨgi ga mbui.
Matiu 23.1-36; Mak 12.38-40; Ruk 20.45-47
37  +Zisas mba bunin mba gumgi gu mbigi ga suaŋgia thugim, Fherasi guma mbe wo phenan ŋgɨv wo phorgɨv mbɨr zav Zisasan nzarigi. Zisas vov ana phenan vugap, ana phorgɨv mbɨr zav, vo mba pi kaa ga perigi. 38  +Ana perav, mbe pav, mba Fherasi guma Zisas garim, ana fharav wo fari ruagiap, mba pi fhuvara. Ana maaŋ muuŋgiap, ana gangiap, ŋgava mbatɨga muuŋgi. 39  +Ana ŋgava mbatɨga muuŋgim, Zisas mbaram khaŋ ana nzuai, “Nde Fherasiŋ, nde ntigem, nde phara pi tha gum, mba pi thuuri, nde ntan kɨri ruai. Nden ndavi vheri guigira bigi kirpɨgav, tɨvi mbatɨgi ga mbui tɨvi guigira nden vheri givigi. 40 Nde ŋanŋangi gumgi ma. Mba bigɨna muuŋgi guma, ana ana kɨra mbuav, ana vhɨra ana vhee muuŋgi. 41  +Nde mba vhen ki bigi, nde ntan mba bigi sosuagi gumgir nɨɨŋri. Nde maaŋ muuŋgirga, nde bigi za ŋgaravra kɨrga.
42  +“Nde Fherasiŋ, nde guigira warir rɨvɨri. Nde kha tɨvi ga mbui. Nde mba Fhe Bakɨme, nde wo mɨnin mba gum mpampari won nɨɨn zav tɨgi tha, nde guigira mba tha zɨn vov, za mba bigi bisarire, nde zam nta shɨgav, Fhe Bakɨme won nɨɨn zav suaŋgi nderen ana ndɨɨi. Nde maaŋ mbuav Fhe Bakɨme bigi ndiv thɨgar maan za nzuai tɨvi vhuuiŋ gum ana vuzvugi tɨvi, nde zam nta thagi. Nde nta suirav, nta mbui, nde vhɨra ana mba nzuai tɨvi, nde zam ntan muunga, ne nzerarga.
43  +“Nde Fherasiŋ, nde vhɨra khueŋ suaŋ wari rɨvɨri. Nde kha tɨva mbui. Nde mba Fhe Bakɨme buni mbararagi phenin, nde mba gumgi nɨman, nde zɨ ki gumgi piigi mpirmpirɨgira pigir za vuzvugi. Nde vhɨra mba phogi ga vhui ŋanin ŋgɨrim, mba gumgi gu mbigi, mbe za nde ganɨv nden ndikndigɨrgeŋ vuzvugi.
44  +“Nde Fherasiŋ, nde vhɨra khueŋ suaŋv warir rɨvɨri. Nde mbe gumgi vhɨzgim, mbe mbe ndi mbogi ga rɨgi mbogi fara muuŋgi. Mbe mba gumgi ndi, mbogi ga rɨgiap, mbe phorin mbe mbogi thɨrir parigi fhu. Mba gumgi kav khuri. Mba gumgi gu mbigi ne kaŋgi fhuvara. Mbe fhura mbe mbogi tɨn mbur vuav khar zi. Mbe maaŋ mbuav, mbe Fhe Bakɨme nɨman nzaŋnzaŋgi.”
45 Zisas mba bunin mbe nzuav kim, mba guigira Zudaiŋ tɨvi kaŋgi guma mbe ana buni mbararav kav, ana ŋgarkarav khaŋ ana nzuai, “Guman Rum, ndu mba bunin mba Fherasiŋ ga nzuav, ndu vhɨra nza mbevigi.” 46  +Ana ne nzuaim, Zisas ana ŋgarkarav khaŋ ana nzuai, “Nde guigira Zudaiŋ tɨvi kaŋgi gumgi, nde warir rɨvɨri. Nde khaŋ mbui tɨvi ga mbui. Nde bigi simtɨgi, nde nta ndiav, ntan harigi gumgi phufui, mbe ntan simtɨgi ndiav, ntan kavtuigi. Mbe ntan simtɨgi ndim, nde thaneŋ mben kurav mba simtɨgi ndi fhuvara.
47  +“Nde vhɨra khueŋ muuŋgi ne suaŋv warir rɨvɨri. Nden nzɨgi fhum Fhe Bakɨmen kamthooŋ gumgi shogim, mbe vhɨzgim, mbe mbe ndim, mbogi ga rɨgim, nde ntige mbe mbogi kivav, pheni ga muuŋgiap, mbe bun nzuai. 48 Nde mba tɨvi ga mbuav, mba tɨvir harigi gumgi khɨvav khaŋ mbe nzuai, ‘Nzan nzɨgi muuŋgi tɨvi, ne nzerigi.’ Nden nzɨgi mba Fhe Bakɨmen kamthooŋ gumgi shogim, mbe vhɨzgim, nde mben mbogir kivav pheni ga muuŋgi.”
49 “Fhe Bakɨme khaŋ muuŋgiap, ana won ndɨkndɨga vhuuaŋ muuŋgiap khaŋ nzuai, ‘Gu won kamthooŋ gumgi gum wo farasegi ŋaara gumgi ga sararim, mbe ŋgɨrga. Mbe ŋgɨrim, mbe thari shogɨp, thari shogɨrim, mbe vhɨzgirga.’ Ana maaŋ suaŋgiap, mbe sarigim, mbe zegi. 50 Maaŋ muuŋgiap, fhum Fhe Bakɨme fhara guarara kha nuiana muuŋgim, mba tugen kega zav ntige kha tugen, mbe mba Fhe Bakɨme kamthooŋ gumgi shogim, mbe vhɨzgi. Nde ntige kha tugen ki gumgi gu mbigi, nde mba simtɨgi ndirga. Mbe vɨzi nde ruarga. 51  +Mbe fhum Aber shogim, ana vɨzɨn siasuagi tugen kegap zav, mbe Fhe Bakɨme nzuav shama mbui artar gum Fhe Bakɨme Phena kɨtɨgar Sekaraia shogim, ana vɨzɨn siasuagi tuge thɨgi. Mbe mba tugen Fhe Bakɨme kamthooŋ gumgi shogim, mbe vhɨzgi gumgi. Ahaŋ, gu guigira nde nzuai, nde ntige ki gumgi gu mbigi, nde vhɨra, nde mben kurav, mba gumgir mbogir kivav, pheni ga muuŋgi. Nde ne suaŋv ndera mben simtɨga ndirga.
52  +“Nde guigira Zudaiŋ tɨvi kaŋgi gumgi, nde khueŋ suaŋ guigira warir rɨvɨri. Nde Fhe Bakɨme ndɨkndɨgir vhuuiŋ ndirga tuav, nde guigira ana mpɨrigi. Nde mba ndɨkndɨgi vhuuiŋ ndi ŋgun ŋgɨrgeŋ thav, harigi gumgi gu mbigi, mbe mba ndɨkndɨgi vhuuiŋ ndi ŋgun ŋgir zav mbuim, nde mba tuava mpɨrigi.”
53  +Zisas mba bunin mbe suaŋgia tugap, mba phena thav kɨrar hɨgi. Ana kɨrar hɨgim, mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi gum mba Fherasiŋ gumgi, mbe ana nzuav ndavi guigira mbe mbatɨgim, mbe mbarkɨrga nzambarir ana mbui. 54 Mbe khueŋ nzuav, ana guiguigap anan nzai, mbe ana suaŋv kɨrim, ana pham buna thuen mbe ŋgarkarav mbe suaŋgirim, mbe ne suaŋv ana ndi suaŋgir zav anan nzai.
+ 11:1 Ru 5.33 + 11:2 Mt 6.9-13 + 11:8 Ru 18.1; 18.5 + 11:9 Mt 7.7; Mk 11.24; Zo 15.7; 1 Zo 3.22 + 11:11 Mt 7.9-10 + 11:15 Mt 9.34; 10.25; 12.24 + 11:16 Mt 12.38; 16.1; Mk 8.11 + 11:17 Mt 12.25; Mk 3.24; Zo 2.25 + 11:20 Kis 8.19 + 11:22 Kor 2.15 + 11:23 Mt 12.30; Mk 9.40; Ru 9.50 + 11:24 Mt 12.43 + 11:26 Mt 12.45; Zo 5.14; Hi 6.4; 2 Pi 2.20 + 11:27 Ru 1.28; 1.42; 1.48 + 11:28 Mt 7.21; Ru 8.15; 8.21; Ze 1.25 + 11:29 Mt 16.4; Mk 8.12 + 11:30 Jna 1.17; 2.10; 3.4 + 11:31 1 Kin 10.1-10; 2 Sto 9.1-12 + 11:32 Jna 3.5 + 11:33 Mt 5.15; Mk 4.21; Ru 8.16 + 11:34 Mt 6.22 + 11:37 Ru 7.36; 14.1 + 11:38 Mt 15.2; Mk 7.3 + 11:39 Mt 23.25; Mk 7.4; Ta 1.15 + 11:41 Ais 58.7; Dan 4.27 + 11:42 Wkp 27.30; Mt 23.23 + 11:43 Mt 23.6-7; Mk 12.38-39 + 11:44 Sng 5.9; Mt 23.27 + 11:46 Mt 23.4 + 11:47 Mt 23.29-31 + 11:51 Stt 4.8; 2 Sto 24.20-21 + 11:52 Mt 23.13 + 11:53 Ru 20.20