12
Maria nliꞌi ngul i voan lolin urun a naꞌa Yesus ean a ma al nalang Ia
Matius 26:6-13; Markus 14:3-9
Teran amar inean ewal, beti tamata Yahudi ra rotu snoba naꞌa rira amar dawan Paskah. Naꞌut inyai, na Yesus nti ahu Betania. Lazarus i Yesus nfavaꞌat ewal roak ia tali matmatan yai, ntali ahu yai. Yesus Ni kida boku rotu snoba verin Ia naꞌa ahu yai. Naꞌut inyai, na Marta nasusan fanaꞌan verin ira. Lazarus ndoku vali ovu tamata ovi rma snoba yai, ma irmunuk rafnaꞌan ovu Yesus. Wol mnanat obin, na Maria ntaha ngul i voan lolin urun a naran narwastu, naꞌa botal fruan, ma nliꞌi naꞌa Yesus ean a, beti nala ni vut a ma al naꞌi. Ba ngul i voan lolin yai, voan a nsoru lahir rahan yai. Ngul yai fyawan urun. Yesus Ni tamata ovi rorang Ia, isa naran Yudas Iskariot i veka nfedi Yesus nanaꞌa inyai. Ia nfalak ne, “Notu afakinimi wol ti fwedi ngul i voan lolin yai, ma mala kubang a verin tamata kasian ra? Wean i fwedi, na ni fyawan a dinar ratut itelu.”* Yudas nfalak wean inyai, naꞌuk velik aba wol nkamlabir tamata kasian ra, tevek ia tamata barborin ia. Ia nasusan kubang verin Yesus Ni tamata ovi rorang Ia, ovu baꞌi nbori kubang boku tali kubang ovi nasusan avyai.
Naꞌuk Yesus nfalak ne, “Deka fwalak teri ia. Ia notu wean ini, ma nfangnanang ia naꞌut amar i veka umata a, ma ti raflahar Yaꞌa. Ufalak wean inyai, tevek tamata kasian ra rnaꞌa lalawatan ovu mia, naꞌuk Yaꞌa wol mane unaꞌa lalawatan ovu mia.”
Yahudi rira dawan mela falurut ra raꞌan vai isa mane rfedan Lazarus
Tamata Yahudi rivun rarenar ne, Yesus nanaꞌa Betania, ba rti ma rtuan Ia. Ira wol mane rti ma rtuan watan Yesus, naꞌuk mane rsiꞌik vali Lazarus i Yesus nfavaꞌat ewal roak ia tali matmatan a. 10 Ba Yahudi rira dawan mela falurut ra raꞌan vai isa mane rfedan vali Lazarus, 11 tevek tamata Yahudi rivun wol rorang roak ira. Tamata Yahudi avyai mane rorang watan Yesus, tevek rsiꞌik roak ne, Lazarus nvaꞌat ewal roak.
Tamata ovi rnaꞌa Yerusalem rsaꞌa Yesus ovu ralarira ra lolin urun
Matius 21:1-11; Markus 11:1-11; Lukas 19:28-40
12 Ni ilyan ana, tamata rivun ovi rma roak Yerusalem mane rovu snoba Paskah rarenar ne, Yesus mane nma vali Yerusalem. 13 Ba ti rala aa palem roan ra ma al rsaꞌa Ia, beti rafwak ne,
“Mya ma tfadawang Ubu!
Ubu naflahar Ia i nma ovu Duilaꞌa naran a,
ovu Ia Raja Ia verin ita tamata Israel ra!”
14 Yesus ntuan keledai§ isa i wol kaꞌi dawan ia obin ma rata ndoku tetan ratan a. Ba afa yai wean i rtulis roak naꞌa Surat Ralan ne,
15 “Tamata Sion ra deka byobar!
Msyiꞌik kikyai, bira Raja a nma.
Ia ndoku keledai isa i wol kaꞌi dawan ia obin tetan ratan a.”*
16 Naꞌut inyai, na Yesus Ni tamata ovi rorang Ia wol rfan-aran ne, afakinimi tamata ra rsaꞌa Ia wean inyai. Naꞌuk ti ma Yesus nvaꞌat ewal tali matmatan, ovu Ubu notu ma tamata ra rfadawang Ia, beti rangnanang ne, afa ovi tamata ra rotu yai wean lahir afa ovi nabi ra rtulis roak naꞌa Surat Ralan.
17 Tamata rivun rovu vali Yesus naꞌut i nera Lazarus ntali van matmatan i rfanuba ia naꞌa, ma nfavaꞌat ewal ia tali matmatan. Tamata avyai rti rfamalik lalawatan afa yai. 18 Ba tamata rivun rti ma rtuan Ia, tevek rarenar ne, notu mujizat yai. 19 Ba tamata Yahudi ovi rtali sidovung Farisi kaꞌi rsifalak afa verin ira ne, “Ita kaꞌi tsiꞌik ne, ita wol tot-nala akataka lahir! Ita kaꞌi tsiꞌik ne, tamata ra munuk naꞌa lanit ivavan ini rti ma rorang Ia!”
Yesus kaꞌi nfamalik naꞌa Ni matmatan a
20 Naꞌut amar dawan Paskah yai, na tamata rivun rti Yerusalem, tevek mane rsangatur ma raraning Ubu. Naꞌut inyai, na tamata Yunani boku rti mane rsangatur ma raraning vali Ubu naꞌa inyai. 21 Ba tamata Yunani avyai ti rtuan Filipus i ntali Betsaida i naꞌa propinsi Galilea. Ira rfalak verin ia ne, “Baba, ami mane amtuan Yesus.”
22 Ba Filipus ti ntuan Andreas ma irua ti rfaivar verin Yesus. 23 Yesus nfalak verin ira ne, “Ubu Ni amar a naran roak mane nfavotuk Yaꞌa, Tamata Yanan, Ning dawan a. 24 Afa i ufalak verin mia ini kena urun! Wean i wol rava gandum nabat isa naꞌa lanun ma nakvisal, na gandum yai isa watan. Naꞌuk wean i rava gandum yai ni nabat a, na veka narubu ma nafut, beti vuan ma rivun. 25 Iki watan nlobang ni vavaꞌat a naꞌa lanit ivavan a, na veka wol ni vavaꞌat kakiwal. Naꞌuk iki watan wol nlobang ni vavaꞌat naꞌa lanit ivavan ini, na veka ni vavaꞌat kakiwal. 26 Iki watan wean i mane nkarya verin Yaꞌa, na ia musti norang Yaꞌa. Notu wean inyai, boma itmunuk tnaꞌa wan isa. Yamang veka nalang munuk tamata ovi rkarya verin Yaꞌa. 27 Fiang ini ralang wol malinan, ovu veka ufalak afaka? Yaꞌa veka ufalak ne, ‘Bapa, fwatalik Yaꞌa ma fara deka utuan susa i dawan urun a’? Wahal! Wol ufalak wean inyai, tevek Ning susa i veka utuan a, bi uma ini.” 28 Yesus nfalak verin Yaman a ne, “Bapa, fara tamata ra rfadawang ilaꞌa naram a.”
Nata vai isa ntali lanit ratan nfalak ne, “Ufadawang ilaꞌa narang a, ovu veka ufadawang ewal narang a.” 29 Tamata rivun ovi rdiri inyai rarenar munuk vai yai. Boku rfalak ne, inyai dodung ngoan a, boku rfalak vali ne, Ubu Ni sansinir isa ntali lanit ratan nangrihi verin Ia.
30 Yesus nfalak ne, “Vai i mryenar yai, wol mane verin Yaꞌa, naꞌuk verin mia. 31 Fiang ini, Ubu veka nfaleka inukun verin lanit ivavan ini. Fiang ini vali Ubu veka nfaleka lahir nitdawan i nfareta lanit ivavan a. 32 Naꞌuk wean i rfasaka Yaꞌa tali lanit ivavan ini,§ na veka otu ma tamata ra munuk rma verin Yaꞌa.” 33 Ia nfalak wean inyai, boma nfaturu verin tamata ra ne, veka nmata wean inba.
34 Nata tamata rivun avyai rfalak ne, “Ambas roak naꞌa mami buku inukun a ne, ‘Raja i ntevut tamata rira salasilan ra veka nvaꞌat, nata ti wol ni wahan. Wean inba ma Oa fwalak ne, musti rfasaka Tamata Yanan a? Tamata Yanan yai iki?’ ”
35 Yesus nfalak verin ira ne, “Wol mnanat, na lyawan i fiang ini nanaꞌa ovu mia, wol nleal roak. Ba fiang ini byana ovu lyawan yai, boma dedan wol nala mia. Tamata iki watan nbana naꞌa dedan ralan, na wol nkaꞌa ne, mane nti inba. 36 Mia musti myorang lyawan yai naꞌut i nanaꞌa obin ovu mia, boma myeluk tamata ovi rvaꞌat naꞌa lyawan ralan!”
Yesus nangrihi munuk wean inyai, beti nban-talik wan yai, ovu wol nfaturu roak felan a verin ira.
Tamata Yahudi rivun wol rorang Yesus
37 Velik ne Yesus notu mujizat rivun naꞌa tamata Yahudi waharira ralan ra, naꞌuk wol rorang Ia. 38 Afa ini nfakena afa ovi nabi Yesaya nfalak ra ne,
“Duilaꞌa, wol tamata rorang ivar i amfamalik ini.*
Velik ne fwaturu Mu ngrebat i dawan ilaꞌa, naꞌuk rafena ma rorang Oa obin.”
39 Wean inyai bi wol rorang Ia. Ini wean afa ovi Yesaya nfalak vali ne:
40 “Duilaꞌa kaꞌi notu ma matarira ra wean i rkibu, ovu notu ma ralarira wean vatu,
boma wol bisma rsiꞌik, ovu rira fikiran ra rasmotak ma wol rfan-aran,
ma wol rewal roak ira rma verin Yaꞌa ma otu ma lolin ewal ira.”
41 Yesaya nfalak wean inyai, tevek nrea roak Yesus Ni dawan a, ovu nfamalik naꞌa Ia.
42 Velik ne wean inyai, naꞌuk tamata rivun vali rorang Ia. Tali tamata rivun avyai, na boku tamata biasa watan, naꞌuk boku vali tali Yahudi rira dawan ovi rban-ulu verin ira. Naꞌuk wol rabrahi ma rtorung ne rorang Yesus, tevek rbobar betane tamata Farisi ra rfalak teri ma deka rti raflurut naꞌa Yahudi rira rahan falurut. 43 Rotu wean inyai, tevek inar ma tamata ra rfadawang ira, nlia tali Ubu nfadawang ira.
Duilaꞌa veka nfaleka inukun verin tamata ra ovu Yesus Ni afa ovi nfalak ra
44 Nata Yesus nafwak ovu vain dawan ma nfalak ne, “Tamata iki watan norang Yaꞌa, na wol mane norang watan Yaꞌa, naꞌuk norang Ia i nsinir Yaꞌa. 45 Tamata iki watan nsiꞌik roak Yaꞌa, na Ia nsiꞌik roak Ia i nsinir Yaꞌa. 46 Yaꞌa uma roak lanit ivavan ini ma eluk lyawan, boma tamata ovi rorang roak Yaꞌa, munuk lahir wol rvaꞌat naꞌa dedan ralan. 47 Tamata ovi rarenar afa ovi ufalak ra, naꞌuk wol rot-orang, na Yaꞌa wol ufaleka inukun verin ira. Tevek Yaꞌa wol uma ma ufaleka inukun verin tamata ra naꞌa lanit ivavan ini, naꞌuk uma ma usikat tamata ra tali rira salasilan ra, ma rira vavaꞌat kakiwal. 48 Tamata iki watan wean i wol ntorung Yaꞌa, te nafena ma nrenar afa ovi ufalak ra, na Ning vaivatul ra veka rfaleka inukun verin ia naꞌa amar i lanit ivavan veka namwear. 49 Tevek vaivatul ovi ufalak ra wol rtali Yaꞌa, naꞌuk rtali Yamang i nsinir Yaꞌa. Ia nsinir Yaꞌa ma ufalak afa ovi musti ufalak ra. 50 Yaꞌa ukaꞌa ne, afa ovi Yamang a nfareta ra rvua vavaꞌat kakiwal verin mia. Ba uma ma ufalak munuk lahir afa ovi Yamang nsinir ma ufalak ra.”
* 12:5 12:5 Lan a, kubang dinar ratut itelu wean tamata isa ni kadi naꞌa taꞌun isa. 12:13 12:13 Vai Yunani nfalak aa palem naꞌa ayat ini. Aa palem kan ovu roan ra felan a labir mane wean nur. 12:13 12:13 Hosana (vai Aram) ihin a ne, mya ma tfadawang Ubu! Mazmur 118:25-26 § 12:14 12:14 Tamata Yahudi rfikir ne, rala keledai ma al rotu karya biasa watan, ba wol inovan ma raja isa nrata keledai. Yesus nrata keledai ma nfaturu ne, nfakabava tenan a. * 12:15 12:15 Naꞌa vai Yunani, na anak puteri Sion ihin a ne, tamata ovi rnaꞌa Sion. Tamata ra rfanara kota Yerusalem ne, kota Sion. Bwas vali naꞌa Zakharia 9:9 12:24 12:24 Yesus nala perbandingan ma nfamalik ne, tenan a wean gandum ni nabat a. Wean i wol roving gandum nabat naꞌa lanun ralan ma nakvisal, na veka wol nvaꞌat. Sama ovu Yesus naꞌa Ni matmatan. 12:25 12:25 Iki watan nlobang ni vavaꞌat a naꞌa lanit ivavan a, ihin a ne, tamata ovi inar afa ovi rnaꞌa lanit ivavan nlia tali rira silobang verin Ubu, na wol rira vavaꞌat kakiwal. § 12:32 12:32 Naꞌa ayat ini, Yohanes 3:14 ovu 8:28 tpake rfasaka Yaꞌa. Tafsiran boku rfalak ne, rfasaka Yaꞌa naꞌa ayat ini ihin a ne, rbaku Yesus ma rfasaka Ia naꞌa aa walwalur. Naꞌuk boku vali rfalak ne, Yesus nrata lanit ratan. * 12:38 12:38 Yesaya 53:1 12:40 12:40 Yesaya 6:10