Yohanes ni kitab i nfamalik Ubu Ni Ivar Lolin
Tbas afa ovi veki
Yohanes ntulis kitab ini. Yohanes ini, Yesus Ni tamata i norang Ia ovu nlobang urun ia (21:20-24; 13:23; 19:26; 20:2; 21:2-7).
Yohanes ntulis kitab ini, ma nfalyawang verin ita ne, Raja i ntevut dida salasilan ra (Mesias), inyai Yesus, Ubu Yanan Ia. Ia ntulis wean inyai, boma wean i torang Yesus, na veka dida vavaꞌat kakiwal (20:30-31). Tali pasal 1 ti naran pasal 12, ita tbas ne, Yesus notu mujizat ra ovu faneak ovi tamata ra wol rot-nala, ma nfalyawang ne, Ubu Yanan Ia. Na'a kitab ini, na rfalak ma rivun roak ne, Ubu Yanan Ia (Yohanes 1:34, 49; 3:16-18; 5:23-25; 11:4, 27; 20:31).
Yesus nfalak ma rivun roak naꞌa kitab ini ne, “Yaꞌa ini”. Bisma msyiꞌik lahir naꞌa ayat ovi: “Yaꞌa ini afamtahan i nala vavaꞌat a” (6:35); “Yaꞌa ini lyawan a” (8:12); “Yaꞌa ini wean falfolat” (10:7, 9); “Yaꞌa ini domba duan i lolin a” (10:11, 14); “Yaꞌa ini ufavaꞌat matmatan ra ovu ala vava'at kakiwal verin tamata ra” (11:25); “Yaꞌa ini lingaꞌan verin tamata ovi mane rti Yamang a” (14:6); “Yaꞌa ini wean aa anggur mngaꞌun a” (15:1, 5). Yesus nfalak vali ne, “Wol rarali Abraham obin, na Yaꞌa unaꞌa roak” (8:58). Tali Ni vaivatul avyai, na ita tkaꞌa ne, Ubu Yanan Ia. Tali naꞌut i Ubu wol notu lanit ovu lanit ivavan ini obin, na Ia nanaꞌa roak, ovu nanaꞌa lalawatan, nata ti wol ni wahan.
Kitab ini ihin a
1. Yesus Ni vaivatul ovi rban-ulu a. (1:1-18)
2. Yesus notu mujizat ovu faneak ovi tamata ra wol rot-nala, ovu Ni afa ovi nair verin tamata rivun, rfaturu ne, Ubu Yanan Ia. (pasal 1:19—12:50)
a. Yesus Ni karya ovi rban-ulu a, naꞌut i nanaꞌa lanit ivavan a. (pasal 1:19—4:54)
b. Afa i nvotuk naꞌa amar i tamata Yahudi ra ryari ira naꞌa Yerusalem. (pasal 5)
c. Afa ovi rvotuk naꞌa Galilea naꞌut amar dawan Paskah. (pasal 6)
d. Afa ovi rvotuk naꞌa Yudea naꞌut i Yahudi rira snoba ma rotu rira befak ra ma rnaꞌa. (pasal 7:1—10:21)
e. Afa i nvotuk naꞌut i Yahudi rotu snoba ma raresmi rira Rahan Dawan Falurut a. (10:22-42)
f. Afa ovi rvotuk naꞌa amar i nban-muri lalean naꞌa amar dawan Paskah. (pasal 11—12)
3. Yesus nair Ni tamata ovi rorang Ia, naꞌut ovan i tamata ra mane rfedan Ia. (pasal 13—17)
4. Tamata ra rtaha Yesus, rfedan Ia, ovu nvaꞌat ewal. (pasal 18:1—20:29)
5. Afakinimi Yohanes ntulis kitab ini. (20:30-31)
6. Yesus Ni vaivatul situli: naꞌut i nvaꞌat ewal a, na nfavotuk tenan a verin Ni tamata ovi rorang Ia. (pasal 21)
1
Yesus Kristus i rfanara Ia ne, Ubu Ni Vaivatul a, nma lanit ivavan a ma neluk tamata
Lalan a, naꞌut i Ubu wol notu lanit ivavan obin, na Ia i rfanara Ia ne, Ubu Ni Vaivatul a, nanaꞌa lan roak. Ia nanaꞌa roak ovu Ubu, ovu Ia Ubu Ia. Naꞌut i Ubu wol notu lanit ivavan obin, na Ia nanaꞌa lan roak ovu Ubu. Ubu notu afakataka munuk naꞌa lanit ivavan a nahu Ni Vaivatul a, ba afa ovi rnaꞌa lanit ivavan a munuk wol bisma rnaꞌa, wean i wol notu afa avyai nahu Ni Vaivatul a. Ubu Ni Vaivatul a nala vavaꞌat mngaꞌun verin tamata ra. Vavaꞌat mngaꞌun yai ntali Ia, ovu nala lyawan verin tamata ra. Lyawan yai vanan naꞌa dedan ralan, ovu dedan wol bisma nteri nala ia.
Amar isa, na Ubu nsinir tamata isa naran Yohanes.* Ia nma ma nfamalik naꞌa lyawan yai, boma tamata ra munuk bisma rorang lyawan yai. Lyawan yai wol Yohanes, naꞌuk ia nma watan, boma nfamalik lyawan yai. Lyawan mngaꞌun i nala lyawan verin tamata ra munuk nma roak lanit ivavan a.
10 Lyawan yai nanaꞌa roak lanit ivavan a. Ubu notu lanit ivavan a nahu lyawan yai, naꞌuk tamata ovi rnaꞌa lanit ivavan a wol rkaꞌa Ia. 11 Ia nma lahir Ni ahu livur a, naꞌuk Ni tiniman ovi rnaꞌa inyai wol rtorung ma rala Ia. 12 Naꞌuk tamata ovi rtorung ma rala Ia ovu rorang Ia, na Ubu nala ngrebat verin ira ma reluk yanan ra. 13 Ira wol reluk Ubu yanan ra tevek renarir-yamarira ra rarali ira, te rira ininan a, te wol rtali brana ni ininan verin awan a, naꞌuk Ubu kaꞌi notu ma reluk yanan ra.
14 Ubu Ni Vaivatul neluk tamata, ma nanaꞌa roak lanit ivavan ovu ita, ovu vali ita tsiꞌik roak Ni dawan a. Ni dawan yai, Yaman a nala verin Ia, tevek Yanan ikisa laloꞌi watan. Ubu Yanan nma tali Yaman a, ma notu ma tkaꞌa lahir Ubu Ni rala lolin i dawan urun, ovu afa ovi nfavotuk ra munuk kena.
15 Yohanes nfalyawang Vaivatul yai ovu vain dawan ma nfalak ne, “Ini tamata i ufamalik roak Ia. Ufalak ne, ‘Ia veka norang yaꞌa nma, naꞌuk Ni dawan a nlia yaꞌa, tevek wol rarali yaꞌa obin, na Ia nanaꞌa lan roak.’ ” 16 Ia Ni lolin a dawan dalang, ba nala Ni kalolin ra lalawatan verin ita munuk. 17 Ubu nala Ni inukun ra verin ita nahu Musa.§ Naꞌuk ita tkaꞌa Ubu Ni rala lolin ovu ivar i kena nahu Yesus Kristus.
18 Wol tamata isa vali nrea Ubu, naꞌuk Yanan i ikisa laloꞌi yai nanaꞌa lalawatan ovu Ia. Yanan yai nfalyawang lahir Yaman a verin ita.
Yohanes i nbaptis tamata ra kaꞌi nfamalik ni karya a
Matius 3:1-12; Markus 1:1-8; Lukas 3:1-18
19 Yahudi rira dawan ovi rnaꞌa Yerusalem rsinir mela falurut ra, ovu tamata Lewi ra ma rti rorat Yohanes ne, “Oa ini iki mngaꞌun?”* 20 Ia ntorung ma nfalyawang lahir ne, “Yaꞌa wol eluk Raja i ntevut dida salasilan ra.”
21 Nata rorat ewal ia ne, “Ba iki oa? Beta ne oa ini nabi Elia?”
Ia nfalak ne, “Wahal!”
Ba rorat ewal vali ia ne, “Beta ne oa ini nabi i lan a Ubu ntorung roak ma nma lanit ivavan a?”
Ia nfalak ne, “Wahal!”
22 Nata rorat ia ne, “Ba eka fwalak verin ami ne, oa ini iki mngaꞌun? Ami musti amfalyawang verin tamata ovi rsinir ami. Ba eka kaꞌi fwamalik tenam a!”
23 Yohanes nfalak ne, “Yaꞌa ini tamata i ufwak naꞌa wan lean vu dawan ma tamata ra rfamalola lingaꞌan verin Duilaꞌa.” Afa ovi Yohanes nfalak yai, wean lahir i nabi Yesaya ntulis roak naꞌa ni kitab a.§
24 Tali tamata ovi rorat Yohanes, na tamata boku rtali Yahudi rira sidovung isa i naran Farisi. 25 Ira rfalak ne, “Oa wol meluk Raja i mtevut dida salasilan ra, ovu oa wol nabi Elia oa, ovu vali oa wol nabi i Ubu ntorung ma veka nma lanit ivavan a, ba afakinimi bwaptis tamata ra?” 26 Yohanes nfalak ne, “Yaꞌa ubaptis tamata ra ovu wear, naꞌuk tamata i ndiri fruabira ra, mia wol mkyaꞌa ne, iki Ia. 27 Ia veka norang yaꞌa nma. Velik ne wean inyai, naꞌuk wol inovan lahir ma aling Ni tatea ni tatur ra, tevek yaꞌa wol verang a ratang Ia.”
28 Yohanes ovu tamata ovi rorat ia rfamalik afa avyai munuk naꞌa ahu Betania. Ahu yai nanaꞌa oar Yordan ni lihir timur a. Ia nbaptis tamata ra naꞌa inyai.
Domba Yanan i nmata al naꞌi vatuk dida salasilan ra, inyai Yesus
29 Ni ilyan ana, Yohanes nsiꞌik Yesus nma ma ntuan ia, ba nfalak ne, “Eka msyiꞌik! Ubu Ni Domba Yanan i veka nmata al naꞌi vatuk tamata ovi rnaꞌa lanit ivavan a rira salasilan ra. 30 Ia ini tamata i ufamalik roak Ia ne, ‘Ia veka norang yaꞌa nma, naꞌuk Ni dawan a nlia yaꞌa, tevek wol rarali yaꞌa obin, na Ia nanaꞌa lan roak.’ 31 Lan a wol ukaꞌa ne, iki Ia. Naꞌuk uma, ma ubaptis tamata ra ovu wear, ma ufavotuk Ia verin tamata Israel ra, boma bisma rkaꞌa Ia.”
32 Yohanes nfamalik vali afa ovi nsiꞌik ra, ma nfalak ne, “Yaꞌa usiꞌik Ubu Ni Roh nsuta tali lanit wean modarlaka, ma ndoku Yesus tenan a.* 33 Yaꞌa wol ukaꞌa ne, iki Ia. Naꞌuk Ubu i nsinir yaꞌa ma ubaptis tamata ra ovu wear, nfalak roak ne, ‘Wean i msiꞌik Ning Roh nsuta ma nleal tamata isa, na tamata yai veka nbaptis tamata ra ovu Ning Roh a.’ 34 Yaꞌa usiꞌik roak afa yai, ba ufalak verin mia ne, Ubu Yanan Ia.”
Tamata ovi ula lalelan ira ma reluk Yesus Ni tamata ovi rorang Ia
35 Ni ilyan ana, Yohanes ovu ni tamata irua ovi rorang ia rnaꞌa ewal wan yai. 36 Naꞌut i Yohanes nsiꞌik Yesus nahu wan yai, na nfalak ne, “Msyiꞌik, inyai Ubu Ni Domba Yanan a!”
37 Yohanes ni tamata irua yai rarenar afa ovi nfalak ra, ba rti ma rorang Yesus. 38 Yesus ntamuri ma nsiꞌik, na rorang Ia, ba norat ira ne, “Mia mdyava afaka?” Ira rfalak ne, “Rabi, Oa mnaꞌa inba?” (Rabi ihin a, Tuan Guru) 39 Ia nfalak ne, “Mya ma kaꞌi msyiꞌik.” Ba rorang Ia ma ti rsiꞌik wan i nleal a ma irmunuk rnaꞌa inyai. Naꞌut inyai, na snain jam empat lersian. 40 Tali tamata irua yai, na isa naran Andreas. Ia aꞌan verin Simon Petrus. Ia nrenar afa ovi Yohanes nfalak ra, ba norang lahir Yesus. 41 Ia nti lahir ma ntuan Simon ma nfalak ne, “Ami amtuan roak Raja i ntevut dida salasilan ra (ihin a ne, Kristus).” 42 Ba Andreas novun Simon ti verin Yesus. Yesus nsiꞌik Simon ma nfalak ne, “Oa ini Simon, yamam naran Yohanes.” Tamata ra veka rera oa ne Kefas (ihin a ne, Petrus).
Yesus nera Filipus ovu Natanael ma rorang Ia
43 Ni ilyan ana, Yesus nvolan mane nti propinsi Galilea. Ia wol nti obin, na ntuan Filipus ma nfalak ne, “Mwa ma morang Yaꞌa!” 44 Filipus ini ntali ahu Betsaida. Andreas irua Petrus rtali vali inyai. 45 Ba ia ti ntuan Natanael ma nfalak ne, “Ami amtuan roak tamata i Musa ntulis roak Ia naꞌa ni inukun ra, ovu nabi ra rtulis vali roak naꞌa tamata yai. Tamata yai, Yesus i ntali Nazaret a. Yusuf yanan Ia.” 46 Naꞌuk Natanael nfalak ne, “Wol bis lahir ma afa lolin ntali Nazaret nma.” Filipus nfalak ne, “Mwa ma msiꞌik lahir.” 47 Yesus nsiꞌik Natanael nma ma ntuan Ia, ba nfalak ne, “Msyiꞌik kikyai, ini tamata Israel mngaꞌun ia. Tamata ini nfalak lalawatan afa ovi kena ra.” 48 Ba Natanael norat Yesus ne, “Wean inba ma Oa mkaꞌa yaꞌa?” Yesus nfalak ne, “Filipus wol nera oa obin, na urea roak oa naꞌa aa ara vavan a.” 49 Natanael nfalak ne, “Tuan Guru, Ubu Yanan Oa ovu Raja Oa verin tamata Israel ra!” 50 Yesus nfalak ne, “Oa morang Yaꞌa, tevek ufalak ne, urea roak oa naꞌa aa ara vavan a? Oa veka msiꞌik lahir afa dawan ovi rlia tali afa yai.” 51 Nata Yesus nfalak lahir ne, “Afa i ufalak verin oa ini kena urun! Oa veka msiꞌik lanit natvadil, ovu Ubu Ni sansinir ra rtali lanit ratan suta-rata ira verin Tamata Yanan a.”
* 1:6 1:6 Yohanes ini nbaptis tamata ra, naꞌuk wol ntulis kitab ini. 1:10 1:10 Tamata ovi rnaꞌa lanit ivavan wol rkaꞌa ne, Yesus yai Ubu yanan Ia. 1:11 1:11 Tamata ovi rleal Yesus Ni ahu livur a, avyai tamata Yahudi ra. § 1:17 1:17 Ubu wol mane nfadoku inukun vutu watan verin nabi Musa, naꞌuk nfadoku ma nlia tali inyai. Tamata ovi rorang Yesus rkaꞌa Musa ni inukun vutu a, ovu ni inukun liak ra vali, naꞌuk Yahudi rira inukun rivun vali naꞌa rira adat. Vai mala nfalak hukum Taurat te hukum Tuhan te hukum-hukum. Inukun avyai rnaꞌa Kejadian ti naran Ulangan. * 1:19 1:19 Tamata boku tali arun dawan Lewi reluk Yahudi rira mela falurut ra, ma rkarya verin Ubu naꞌa rira Rahan Dawan Falurut naꞌa Yerusalem. 1:20 1:20 Raja i ntevut dida salasilan ra ihin a naꞌa vai Mala ne, Mesias. 1:21 1:21 Nabi i veka nma yai, Ubu ntorung roak naꞌa Ulangan 18:15, 18. § 1:23 1:23 Yesaya 40:3 * 1:32 1:32 Tafsiran boku rfalak ne, lanit ratan. 1:42 1:42 Kefas naꞌa vai Aram ovu Petrus naꞌa vai Yunani, irua ihirira wer isa ne, vatminan. 1:47 1:47 Tamata Israel ovu tamata Yahudi irua wear isa watan. Ubu nfanara Abraham ubun Yakub ne, Israel. Nata rfalak Abraham ubun nusin munuk tamata Israel ra.