22
Ashabu wìla pye na jaa
mbe sa Aramɔti ca ki shɔ mbege ta
1 Yɛgɛlɛ taanri koro la toro, malaga si yiri Izirayɛli woolo naa Siri tara fɛnnɛ pe sɔgɔwɔ.
2 Yɛlɛ taanri wolo li ni, a Zhuda tara wunlunaŋa Zhozafati wì si kari wa Izirayɛli tara wunlunaŋa Ashabu wi yeri.
3 A Izirayɛli tara wunlunaŋa wì suu tunmbyeele pe pye fɔ: «Ndɛ yege jɛn ma yo Aramɔti ca ŋga wa Galaadi tara ki yɛn woro wogo? Ma sigi ta we woro na yaraga ka piin mbege shɔ Siri tara fɛnnɛ wunlunaŋa wi yeri.»
4 A wì si Zhozafati wi yewe ma yo fɔ: «Ma mbe yɛnlɛ mbe pinlɛ na ni we sa malaga gbɔn Aramɔti ca ŋga wa Galaadi tara ki ni le?»
A Zhozafati wì si Izirayɛli tara wunlunaŋa wi yɔn sogo ma yo fɔ: «Ee, mi yaa kari ma ni. Mi naa mboro ni we yɛn leele nuŋgba, na woolo poro naa ma woolo pe ni pe yɛn nuŋgba, na shɔnye poro naa ma shɔnye pe ni pe yɛn nuŋgba.»
5 Ko puŋgo na, a Zhozafati wì si Izirayɛli tara wunlunaŋa wi pye fɔ: «Ki yaga ma Yawe Yɛnŋɛlɛ li yewe gbɛn.»
Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ Mishe
wìla Ashabu wi yɛri
(2 Kuro 18.2-27)
6 Kona, a Izirayɛli tara wunlunaŋa wì si Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe gbogolo. Pàa pye na kee lere cɛnmɛ tijɛrɛ (400) yɔn ko yeri. A wì si pe yewe ma yo fɔ: «Mi daga mbe kari sa malaga gbɔn Aramɔti ca ŋga wa Galaadi tara ki ni lee nakoma mii daga mbe kari?»
A pè suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Ma mbe ya mbe kari. Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa pe le wunlunaŋa ma kɛɛ.»
7 Ɛɛn fɔ, a Zhozafati wì si yewe ma yo fɔ: «Naga yɛn ma, Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ wa yɛgɛ woro laga naa ŋa we mbe ya sa Yawe Yɛnŋɛlɛ li yewe wa wi yeri?»
8 A Izirayɛli tara wunlunaŋa wì si Zhozafati wi yɔn sogo ma yo fɔ: «Naŋa nuŋgba wa yɛn wa, ŋa we mbe ya sa Yawe Yɛnŋɛlɛ li yewe wa wi yeri. Ɛɛn fɔ wi kala li silan ndanla, katugu wila Yɛnŋɛlɛ li yɔn sɛnrɛ yo mbe sɛntanra yo na kanŋgɔlɔ, na sɛnpere ma. Yimila pinambyɔ Mishe wowi.»
A Zhozafati wì sho fɔ: «Wunlunaŋa maga kaga yo ma.»
9 Kona, a Izirayɛli tara wunlunaŋa wì suu wunluwɔ go tunmbyeele pe yɛgɛfɔ wa yeri maa pye fɔ: «Kari ma sa Yimila pinambyɔ Mishe wi yeri wi pan laga fyaw.»
10 Kìla yala Izirayɛli tara wunlunaŋa wo naa Zhuda tara wunlunaŋa Zhozafati wi ni pè pe wunluwɔ yaripɔrɔ ti lele ma cɛncɛn wa pe wunluwɔ jɔnrɔ ti na wa finliwɛ pyesaga ki ni, wa Samari ca mbogo yeyɔngɔ ki tanla. Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe ni fuun pàa pye na Yɛnŋɛlɛ li yɔn sɛnrɛ yuun pe yɛgɛ sɔgɔwɔ.
11 Kenaana pinambyɔ Sedesiyasi wìla tugurɔn yɛnŋgɛlɛ kele gbegele wi yɛɛ kan. Wìla wunlunaŋa wi pye fɔ: «Pa Yawe Yɛnŋɛlɛ lì yo yɛɛn fɔ: ‹Ma yaa Siri tara fɛnnɛ pe gbɔn ki yɛnŋgɛlɛ ŋgele ke ni fɔ mbe sa pe tɔngɔ mbe pe kɔ pew.› »
12 Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe ni fuun pàa pye naga sɛnrɛ nuŋgba ti yuun ma fun fɔ: «Yiri ma kari Aramɔti ca ŋga wa Galaadi tara ki kɔrɔgɔ. Ma yaa ya ki ni. Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ca ki le mboro wunlunaŋa ma kɛɛ.»
13 Pitunŋɔ ŋa wìla kari sa Mishe wi yeri, a wo si Mishe wi pye fɔ: «Wele, Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe ni fuun pè yɔn wa nuŋgba na sɛnjɛndɛ yuun wunlunaŋa wi kan. Ma ti ma woyoro ti pye nuŋgba pe woro ti ni. Ma sɛnjɛndɛ yo wi kan.»
14 A Mishe wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Yawe Yɛnŋɛlɛ na yinwege wolo li mɛgɛ ki na, Yawe Yɛnŋɛlɛ liga sɛnrɛ nda yo na kan, to mi yaa yari leele pe kan.»
15 Naa Mishe wìla ka saa gbɔn wa wunlunaŋa wi na, a wunlunaŋa wì suu yewe ma yo fɔ: «Mishe, we daga mbe kari sa malaga gbɔn Aramɔti ca ŋga wa Galaadi tara ki ni lee nakoma we daga mbege yaga?»
A Mishe wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Ta kee fasi! Ma yaa cew ta. Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ca ki le wunlunaŋa ma kɛɛ.»
16 Ɛɛn fɔ, a wunlunaŋa wì suu pye fɔ: «Mi daga mbege yo ma kan yosaga jori fɔ ma wugu, maga ka yaraga ka kpɛ yo na kan na kaselege ko cɛ ma Yawe Yɛnŋɛlɛ li mɛgɛ ki na?»
17 A Mishe wì suu yɔn sogo ma yo fɔ:
«Mì Izirayɛli woolo pe yan pè jaraga wa yanwira ti na paa simbaala yɛn mbele kɔnrifɔ woro pe na.
Ki kala na, Yawe Yɛnŋɛlɛ lì yo fɔ: ‹Ki leele mbele, to woro pe na.
Pe ni fuun nuŋgba nuŋgba pe sɔngɔrɔ yɛyinŋge na wa pe yinrɛ.› »
18 A Izirayɛli tara wunlunaŋa wì si Zhozafati wi pye fɔ: «Mi sigi yo na ma kan? Wila Yɛnŋɛlɛ li yɔn sɛnrɛ yo na kanŋgɔlɔ ti pye sɛnjɛndɛ, kaawɔ ti tipere to cɛ wi ma yo.»
19 Kona, a Mishe wì sho naa fɔ: «Wele, Yawe Yɛnŋɛlɛ li sɛnrɛ ti logo: ‹Mì Yawe Yɛnŋɛlɛ li yan lì cɛn wa li wunluwɔ jɔngɔ ki na, naayeri maliŋgbɔɔnlɔ pe ni fuun pe yɛn ma yere li tanla, li kalige kɛɛ naa li kamɛŋgɛ kɛɛ ki na.
20 A Yawe Yɛnŋɛlɛ lì sho fɔ: Ambɔ wi yaa kari sa Ashabu wi fanla mbe ti wi sa to Aramɔti ca ŋga wa Galaadi tara ki na, wi kɔ wa malaga ki ni?› » A naayeri maliŋgbɔɔnlɔ pe ni fuun pè si pe woyoro yo, a tì yiri ti yɛ ti yɛ.
21 Kona, a yinnɛ là si pan ma yere Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ sɔgɔwɔ ma yo fɔ: «Mi yaa saa fanla.» A Yawe Yɛnŋɛlɛ lì sili yewe ma yo fɔ: «Ma yaa ki pye mɛlɛ?»
22 A yinnɛ lì sho fɔ: «Mi yaa yiri mbe sa yagbogowo sɛnrɛ le wi Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe ni fuun pe yɔn.» A Yawe Yɛnŋɛlɛ lì sho fɔ: «A, mboro wo na, ma mbe ya mboo fanla mboo puŋgo. Yiri ma saga pye ma.»
23 A Mishe wì sho naa fɔ: «Wele, koni Yawe Yɛnŋɛlɛ lì yagbogolo yinnɛ le ma Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ mbele fuun pe yɛn laga pe nawa; katugu Yawe Yɛnŋɛlɛ lìgi kɔn maga tɛgɛ mbe jɔlɔgɔ wa ma na.»
24 Kona, a Kenaana pinambyɔ Sedesiyasi wì si yiri ma fulo wa Mishe wi tanla maa nuŋgbolo li gbɔn, mɛɛ yo fɔ: «Yawe Yɛnŋɛlɛ li yinnɛ li wɔmɔ wɔ mɛlɛ mi ni mɛɛ saa ye mboro ni na para?»
25 A Mishe wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Pilige ŋga ni maga kaa yiin yumbiile pe ni mbaa lara la toro kona ma yaa ki jɛn.»
26 Kona, a Izirayɛli tara wunlunaŋa wì si konɔ kan wi tunmbyee wa yeri ma yo fɔ: «Mishe wi lɛ ma kari wi ni wa cafɔ Amɔ wi yeri konaa wa na pinambyɔ Zhowasi wi yeri.
27 Maga yo pe kan fɔ: ‹Wunlunaŋa wì yo yege naŋa ŋa wi le wa kaso, yaa yaakara jɛnri naa tɔnmɔ jɛnri kaan wi yeri ko cɛ, fɔ mbe ka sa yiri wa malaga ki na mbe sɔngɔrɔ yɛyinŋge na.› »
28 A Mishe wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Na maga sɔngɔrɔ mbe pan yɛyinŋge na, kona Yawe Yɛnŋɛlɛ lo ma li para na ni, a mìgi yo.» A wì sho naa fɔ: «Yoro sanmbala pyew, yege sɛnrɛ nda ti logo.»
Pàa Ashabu wi gbo malaga na
(2 Kuro 18.28-34)
29 Kona, a Izirayɛli tara wunlunaŋa wo naa Zhuda tara wunlunaŋa Zhozafati wi ni pè si yiri ma kari sa to Aramɔti ca ŋga wa Galaadi tara ki na.
30 A Izirayɛli tara wunlunaŋa wì si Zhozafati wi pye fɔ: «Mi yaa yaripɔrɔ ta yɛgɛ le mbanla cɛnlɔmɔ pi kanŋga mbe kari wa malaga. Ɛɛn fɔ mboro wo na, mɔɔ wunluwɔ yaripɔrɔ ti le ma yɛɛ na.» Kona, a Izirayɛli wunlunaŋa wì suu yɛɛ cɛnlɔmɔ pi kanŋga ma kari wa malaga.
31 Ma si yala Siri tara wunlunaŋa wìla konɔ kan wi malaga gbɔnwotoro fevɛnnɛ teele nafa ma yiri kɛ ma yiri shyɛn pe yeri ma yo fɔ: «Yaga ka to lepile nakoma legbɔɔ na, ɛɛn fɔ ye sa to Izirayɛli tara wunlunaŋa wo nuŋgba na.»
32 Naa malaga gbɔnwotoro fevɛnnɛ teele pàa kaa Zhozafati wi yan, a pè sho fɔ: «Kaselege ko na Izirayɛli tara wunlunaŋa wowi ŋa we.» A pè si go gbɔn wi na mbe to wi na, a Zhozafati wì si gbele ŋgbanga na sagafɔ jaa.
33 Naa malaga gbɔnwotoro fevɛnnɛ teele pàa kaa ki yan Izirayɛli tara wunlunaŋa wo ma, a pè si sɔngɔrɔ wi puŋgo na.
34 A naŋa wà si kaa wanla la wɔn jaga ma wele. A wanla lì si saa Izirayɛli tara wunlunaŋa wì sun wa wi malaga gbɔnderege ki yɔnrɔ filisaga ka na. A wunlunaŋa wì suu malaga gbɔnwotoro fevɔ wi pye fɔ: «Wotoro wi yɛgɛ kaw ma wɔ na ni laga malaga gbɔnsaga, katugu mì wɛlɛgɛ.»
35 Malaga kìla ŋgban ki pilige ki ni fɔ jɛŋgɛ. Pàa Izirayɛli tara wunlunaŋa wi yigi maa yerege wa wi malaga gbɔnwotoro wi ni, maa yɛgɛ ki wa wa Siri tara fɛnnɛ pe yeri. A wì si ku ki yɔnlɔkɔgɔ ki ni. Kasanwa pìla yiri wa wi wɛlɛgɛsaga ki ni ma fo wa malaga gbɔnwotoro wi ni.
36 Ki yɔnlɔkɔgɔ ki ni, a pè si kɔnnɔ wa maga yari wa maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga ma yo fɔ: «Lere nuŋgba nuŋgba pyew wila kee wi ca, wila kee wi tara.»
37 Pa Izirayɛli wunlunaŋa wìla ku yɛɛn. A pè si pan wi gboo wi ni wa Samari ca, maa le wa.
38 Naa pàa ka saa na malaga gbɔnwotoro wi jogo wa Samari ca lambaaga ki ni, a pyɔɔnlɔ pè si pan na Ashabu wi kasanwa pi laala. Nanjaala pèle la pye na wunru wa ki tɔnmɔ pi ni. Ki kagala kàa pye paa yɛgɛ ŋga na Yawe Yɛnŋɛlɛ làa ki yo we.
39 Ashabu wi kapyegele sanŋgala, naa kagala ŋgele fuun wìla pye, naa go ŋga wìla kan solo ŋgangala ni konaa cara nda fuun wìla kan, ki kagala ke yɛn ma yɔnlɔgɔ wa Izirayɛli tara wunlumbolo pe wagati kapyegele sɛwɛ wi ni.
40 Ashabu wìla ku ma taga wa wi tɛlɛye pe na. A wi pinambyɔ Ahaziya wì si cɛn wunluwɔ pi na wa wi yɔnlɔ.
Zhuda tara wunlunaŋa Zhozafati
wi sanga
(2 Kuro 20.31–21.1)
41 Izirayɛli tara wunlunaŋa Ashabu wi wunluwɔ pi yɛlɛ tijɛrɛ wolo li ni, a Asa pinambyɔ Zhozafati wì si cɛn wunluwɔ pi na wa Zhuda tara.
42 Zhozafati wìla cɛn wunluwɔ pi na maga ta wì ta yɛlɛ nafa ma yiri kɛ ma yiri kaŋgurugo. Wìla pye yɛlɛ nafa ma yiri kaŋgurugo wunluwɔ pi na wa Zheruzalɛmu ca. Pàa pye naa nɔ wi yinri Azuba, naa nɔ wi to wi yinri Shilishi.
43 Wi to Asa wìla tanga konɔ na na, lo wìla tanga li na, wi sila kɛ mbe wɔ wa li ni. Kala na li yɛn ma sin Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na lo wìla pye na piin.
44 Konaa ki ni fuun sunzara nda tìla pye wa tinndiye pe na, ti sila kɔ wa tara ti ni. Leele pàa pye na saara ti woo konaa na wusuna nuwɔ taan yaara ti sori bere wa sunzara nda wa tinndiye pe na ti na.
45 Zhozafati wìla pye yɛyinŋge na Izirayɛli tara wunlunaŋa wi ni.
46 Zhozafati wi kapyegele sanŋgala, naa kotogo kagala ŋgele wìla pye wa wi kapyegele ke ni konaa malaga ŋga wìla gbɔn, ki kagala ke yɛn ma yɔnlɔgɔ wa Zhuda tara wunlumbolo pe wagati kapyegele sɛwɛ wi ni.
47 Leele mbele pàa pye na yarisunndo gbɔgɔsara nanjara piin, poro mbele pàa koro wa tara ti ni maga lɛ wi to Asa wi wagati wi na, wìla pe ni fuun pe yirige wa tara ti ni.
48 Wunlunaŋa sila pye wa Edɔmu tara. Ɛɛn fɔ, Zhozafati wi legbɔɔ wo wawi wìla tɛgɛ wa ki tara ti go na.
49 Zhozafati wìla Tarisisi ca tɔnmɔkɔɔrɔ tugbɔɔrɔ ta gbegele jaŋgo mbaa kee ti ni mbe saa tɛ lagajaa wa Ofiri tara. Ɛɛn fɔ ki tangala li sila ka yiri, katugu tìla saa jɔgɔ wa Eziyɔn Gebɛri ca.
50 Kona, a Ashabu wi pinambyɔ Ahaziya wì si Zhozafati wi pye fɔ: «Ki yaga na tunmbyeele poro naa ma woolo pe ni, pe pinlɛ pe kari tɔnmɔkɔɔrɔ ti na.» Ɛɛn fɔ, a Zhozafati wì si je.
51 Ko puŋgo na, a Zhozafati wì si ku ma taga wa wi tɛlɛye pe na, a pè suu le wa pe tanla, wa wi tɛlɛ Davidi wi ca. A wi pinambyɔ Yoramu wì si cɛn wunluwɔ pi na wa wi yɔnlɔ.
Izirayɛli tara wunlunaŋa
Ahaziya wi sanga
52 Ashabu pinambyɔ Ahaziya wìla cɛn wunluwɔ pi na Izirayɛli tara ti go na, wa Samari ca; kila yala Zhuda tara wunlunaŋa Zhozafati wì ta yɛlɛ kɛ ma yiri kɔlɔshyɛn wa wunluwɔ pi na. Yɛlɛ shyɛn wìla pye wunluwɔ pi na Izirayɛli tara ti go na.
53 Ŋga ki yɛn kapege Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na ko wìla pye. Wi to naa wi nɔ pàa tanga konɔ na na lo wìla tanga li na, konaa ma tanga wa Nebati pinambyɔ Yerobowamu wi wolo li na, wo ŋa wìla ti a Izirayɛli woolo pè kapege pye we.
54 Wìla tunŋgo pye yarisunŋgo Baali ki kan, na fɔli ki yɛgɛ sɔgɔwɔ naga gbogo, ma Yawe Yɛnŋɛlɛ, Izirayɛli woolo Yɛnŋɛlɛ li nawa pi ŋgban paa yɛgɛ ŋga na wi to wìla ki pye we.