1
Yo. Dhuwaya djorra’ ŋarrakuŋu Paul-wuŋu wukirriwuy, yurru nhumaŋgu dhuwaya yolŋuwu wayaŋgu Garraywalaŋumiwu, ŋunhi nhuma gurra nhina dhuwayi wäŋaŋu Rome-ŋu. Ŋarraya dhuwaya nhanŋuwuy yana djämamiya Djesu-Christku yana. Ŋayi ŋarrana ŋunhi God-Waŋarryu märraŋaya bala nherraṉa ŋarrana ŋayi dhiyaku djämawuya, nhakuna ŋarra dhuwaya Djuy’yunawuy nhanukuŋu, märr ŋarra yurru ḻakama dhuwaya ŋunhi latju’ dhäwu’. Yo, dhuwayi ŋarra ŋuli gurra dhäwu’ya ḻakama ḻatju’ yana, ŋunhi bili yana dhäwu ŋunhi ŋayi God- Waŋarryu dhawu’mirriyaŋaya ḻakaŋaya ŋäthiyi yana baman’ nhanŋuwuy ŋayi djawarrkmiwaya wayangaya, bala waya marrtjina ŋunhi yäna wukirrina dhuyuyina djorra’yi. Yurru ŋuruŋiyi gurra dhäwu’yu ḻatju’yu maŋutji-ḻakama ŋunhi nhanŋuwuy God-Waŋarrwu Gäthu’miŋuna, Garraynha Djesu-Christnha. Yo, Djesu ŋunhi yuwalk yana yolŋuya maḻŋ’thuna; dhawal-wuyaŋina ŋayi beŋu David-kaya yarraṯaŋuya. Yurru birrimbirrya nhanŋu ŋunhi gänana ḏarrtjalknha. Ga ŋuriŋi birrimbirryu ŋayi ŋunhi milkunhamina ŋanyapinya ŋayi ganydjarrya ŋunhi ŋayi Djesu bira’yuna beŋu rakunyŋu. Nhakuna ŋayiya ŋunhi yuwalknha God-Waŋarrwuna Gäthu’miŋu. Bala ŋilimu ŋuli bitjana ḻakama, “Djesu-Christtja Garray.”
Yo. Nhuma marŋgi ŋunhi God-Waŋarrya bitjana bili mel-wuyuna ŋarraku. Ŋayi ŋarrana märraŋaya nhanŋuway ŋayi djämamina nhanukalaŋuwu Djesuwalaŋuwu dhäwu’wu. Yo, ŋayipi djuy’yuna ŋarrana bukmakku bäpurru’wu märr waya yurru märr-yuwalkthiyi bala yana märramana ŋanya dhäruktja ga malthuna nhanŋu. Ga balakuyuna waya yurru märr-yiŋgathina nhanŋu yäkuwuya ga wokthuna. Ga wiripuya, ŋayi God-Waŋarr djäl nhumaŋgu nhuma yurru märr-yuwalkthiyi nhanŋu ga märramana ŋanya dhäruktja. Ŋayi märraŋaya nhumana ga dhiyaŋu bala nhuma nhanŋuwayana Djesu-Christkuna.
Ŋarra gurra djuy’yun dhuwaya djorra’ nhumaŋgu bukmakku yolŋuwu ŋunhi nhuma God-Waŋarrwu yolŋu’yulŋu ŋunhi nhuma gurra nhina wäŋaŋu Rome-ŋu. Yo, ŋayi God-Waŋarrya nhumalaŋgu märr-ŋamathina ga märraŋaya nhumana märr nhuma yurru malthun nhanŋu.
Dhuwaya ŋarra gurra buku-wekamana nhumana, märr ŋayi yurru God-Waŋarryu Bäpayu ŋilimuŋgu, ga Garray Djesu-Christthu, wekamana nhumaŋgu ŋunhi nhanŋuwuy ŋayi ŋayaŋu-wuyunami, ga mäwaya rom.
Paul-yu God-Waŋarrnha buku-wekama
Paul gives thanks to God
Romans 1:8-15
Yo. Ŋurruŋuya ŋarra nhumaŋgu yurru ḻakama dhuwaya gam’, Ŋarraya ŋuli buku-wekama God-Waŋarrnha bukmakku yana nhumaŋguya, yurru nhanukiyingaya yäkuyu Djesu-Christkalaŋuwu, bili bawalamiŋuna wäŋaŋu yolŋuyu waya ŋuli ŋäma nhumana ŋunhi nhuma bilina nhakuna märr-nherraṉmi nhanukaya Garraywaya. 9-10 Ŋarra ŋuli buku-wekama nhanukaya God-Waŋarrwaya bitjana bili, ga ŋäŋ’thuna ŋanya gunga’yunawu nhumaŋgu. Ŋarraya nhumaŋgu dhuwaya ḻakama gurra yuwalk dhäwu’ya. God-Waŋarrnha ŋayipina ŋarraku marŋgi. Ga ŋarra ŋuli djäma bukmakthu ŋarrakiyingaya ŋarra ŋayaŋuyu. Ga bitjana bili ŋarra ŋuli ḻakamaya Godkalaŋuwuy latju’ dhäwu’ ga Gäthu’miŋuwaya nhanukalaŋuwuy. (10) Bawalami ŋarra ŋuli buku-wekama nhanukaya, ga ŋarra ŋuli wäŋa ŋanya God-Waŋarrnha ŋunhi ŋuli ŋayi djäl, ŋayi ŋarrana yurru djuy’yuna nhumaŋgaya märr ŋarra yurru nhumana nhämana. 11 Yo. Baman’ ŋarra galkuna. Ŋarra djäl ŋarra yurru nhäma nhumana märr ŋarra yurru wekama munhdhurr ŋayaŋuyi nhumaŋgu, märr nhuma yurru märramana ganydjarr God-Waŋarrwuŋu. 12 Ŋarraya dhuwaya djälthi ŋilimu yurru ḏalkunhami ga gunga’yunmi bala-lili. Ŋarra yurru nhäma ŋunhi nhuma märr-yuwalkthiyi gurra Garraynha, ga balanya bili, nhumaya yurru nhäma ŋarrakaya ŋunhi ŋarra gurra märr-yuwalkthiyi Garraynha. Balakuya, ŋilimu yurru nhina gälŋa-djulŋiyina.
13 Yo. Marrkapmi waya, yaka guyaŋi ŋarrana yätjkuŋu, yana be ŋarra nhumana meŋgumana. Bitjana bili ŋarra ŋuli guyaŋi marrtjinawu gumurr-withiyanhawu nhumangu, yurru bitjana bili, God-Waŋarryu ŋuli ŋarrana gulmaŋaya. Ŋarra djäl ŋarra yurru marrtji nhumaŋgaya ga djäma, balanya bili nhakuna ŋarra ŋuli djäma bukmakŋu wäŋaŋu, märr yurru dhaŋaŋ yolŋu waya malthun nhanŋu Djesuwuya. 14 Wirrka yana ŋarra dhuwaya djäl marŋgikunhawu ga ḻakanhawu bukmakku bapurru'wu, bili God-Waŋarryu ŋarrana ŋunhi djuy'yuna dhiyaku djämawu. Yo, bukmakku yana malawu ga dhärukkuya ŋarra yurru dhuwaya ḻakamaya, bili nhä mak waya yolŋu dhuŋami, wu mak waya marŋgimi.
15 Yo. Wirrki yana ŋarra djäl marrtjinyawuya dhipayi wäŋayi Rome-dhi, märr ŋarra yurru bitjana bili yana ḻakama ŋunhiyi ḻatju' dhäwu nhumaŋgu bukmakku.
Dhäwu Djesuwalaŋuwu ganydjarrmi
Jesus' story is powerful
Romans 1:16-17
16 Yo. Dhuwaya dhäwu ganydjarrmina. Bäyŋuna ŋarrapiya ŋuli gora dhiyakiyi dhäwu'wu ḻakanhawu. Ŋarra yurru ḻakama yana Garray Djesunha ŋunhi ŋayi garathina dharpaŋu ga bulu ŋayi walŋathina rakunyŋu. Bili balakuyi dhäwu'wu ŋayi yurru ŋunhi God-Waŋarryu walŋakuma ŋula yolnha yolŋuna ŋunhi ŋayi yurru märr-yuwalkthiyi ŋanya: Ŋurruŋuya Djuw malana ga beŋuyi ŋayi yurru bulu walŋakuma ŋunhina wayana bäpurru'na bukmakna ŋunhi waya yaka Jew mala. 17 Yo. Ŋuruŋiyi dhäwu'yu ḻakama gurra God-Waŋarrnha ŋurukiwuy, ŋunhi nhaltjanna ŋayi ŋuli walŋakuma yolŋuna wayana. God-Waŋarryu yurru dhunupakuma ŋunhi yolŋuna ŋunhi ŋayi gurra märr-yuwalkthiyi yana Djesuwaya. Yo. God-Waŋarrwaya gurra djorra'yu ḻakama bitjana gam', “Ŋayi ŋunhi God-Waŋarryu dhunupa gurra ḻakama ŋunhiyi yolŋuna ŋunhi ŋayi gurra märr-yuwalkthiyi nhanukaya, bala ŋayi yurru ŋunhiya yolŋu nhina walŋana yana.”
Yolŋu waya bilyuna yätjthi romdhi bala God-Waŋarrwuya rom ḏupthunana
Romans 1:18-32
18 Yo. Bilina ŋayi gurra ŋunha God-Waŋarryu ŋaramurrya nhanŋuway ŋayi milkumana beŋuya djiwarr'ŋuya, ŋurukiwayaŋgu yolŋuwu ŋayaŋu-yätjmiwuna ga rommiriwuna. Ŋunhi waya ŋuli djäma yätj malana rom, balakuya waya ŋuli gulmamana yuwalkŋuya rom dhawaṟthunawuya.
19-20 Yolŋuya waya ŋanya yurru ŋunhi bäyŋuna nhämaya God-Waŋarrnhaya ŋuruŋiya wayaŋgiyingaya waya warraŋulwuyyu maŋutjiyu. Yo. Beŋu bili ŋunhi God-Waŋarryu djäma ŋäthiyi dhuwaya munatha' wäŋa, ga beŋu bili ŋayi djäma nhä malana dhuwaya munatha'ŋuya ŋorra, bala yolŋuya waya ŋunhiyi nhäŋayana God-Waŋarrnha balakuyi. Bili djämayu nhanukaya ŋanya ŋunhi warraŋulkuŋayana, bukmak maḻŋ'maŋayana, ŋunhi ŋayipi yana waŋgany yuwalktja Waŋarrya, ga Dhärranhayŋu Nininyŋu ŋayi, ga Ŋutu Ḏal, ga ganydjarrya nhanŋu ŋunhi bayŋu yurru buwayakthi. Yaka yurru yolŋu ŋula yol waŋa bitjandhiyi, “Way! Dhuŋa ŋarra dhuwaya, bay. Yaka ŋarra nhanŋu marŋgiya.” Bitjandhiyi ŋayi yurru ŋula yol yolŋu yaka ḻakanhami, bili ŋayi God Waŋarrya ḻinguna milkunhamina-.Yo. Bala God-Waŋarrya yurru ŋaramurrthina wayaŋgu, bili ŋayi ŋunhi ḻiŋguna milkunhaminaya ŋanyapinya ŋayi dhawaṯmanhaminana, märr ŋilimu yurru yolŋuya waya nhäma ga dharaŋana ŋanya.
21 Yo. Yolŋuya waya ŋunhi ḻinguna marŋgithinaya nhanŋu God-Waŋarrwuya, yurru bäyŋuna waya ŋuli buku-ŋal'yuna nhanŋu ga buku-wekanha ŋanya. Yo ḻiyaya wayaŋgu ŋunhi bäyŋuthinana; ga bäyŋuna waya ŋunhi guyaŋina ḻatju'kuŋaya ŋula dhunupaya, bili yakurryu wayana ŋunhi mulkurrya gungaŋayana. 22 Ga waya ḻakanhamina bitjana, “Way. Ŋunhi ŋanapu wirrkina marŋgi.” Yurru yuwalktja waya ŋunhi ḻiya-dhumukmi balanya. 23 Yo. Yolŋuya waya yuwalktja ŋuli gänaya nhanŋu God-Waŋarrwuya buku-ŋal'yuna bili ŋayipi yana ŋunhi yuwalk manymak ga djeŋarra'miya ga walŋa-wiyinŋumiya Waŋarr, yurru bäyŋu waya buku-ŋal'yuna nhanŋu God-Waŋarrwu. Yo. Waya ŋunhi waŋarrkuŋaya ŋunha wiripuna malana, ŋunhi mala ŋunhi waya goŋdhu wayaŋgiyingaya waya djäma wuŋiḻi' mala, ŋula nhäna yolŋukuŋaya, ga wäyinguŋaya, ga wiripuya bäpikuŋaya, ga wiripuya ga wiripuya, ga ŋurikiyi malaŋuwu waya ŋuli märr-ŋal'yuna.
24 Yo, ḻiya-dhumukthina waya God-Waŋarrnhaya, bala yana ŋayiya wayana gunhay'yuna djälyi wayaŋgaya ŋunhi nhaku waya ŋayaŋu-djälmiyina, ga djäma ŋunhi ŋula nhä yätjnha yuwalkna gora-wekanhamina rom mala dhiyaŋu rumbalyu wayaŋgiyingaya waya. 25 Yolŋuya waya ŋunhi bili dharaŋana yuwalkŋuya rom God-Waŋarrwuya, yurru yakana way ŋunhi djälthinaya; yana waya ŋunhi ganaŋ'maŋayana ŋunhiyi yuwalkŋuya dhukarrŋu, bala ŋurruyiya nherraṉa waya ŋunhiyina nyäḻ'ŋuna rom. Bala waya ŋunhi buku-ŋal'yuna ga märr-ŋal'yuna ŋurikiyina bili malaŋuwu ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu bokmana, ga bäyŋuna waya ŋunhi buku-ŋal'yunaya nhanŋuwuya God-Waŋarrwuya, ŋurikiyina bili ŋunhi ŋayipi ŋama-ŋamayuna nhä mala bukmak yana. Yo. Yolŋuya waya yurru ŋunhi märr-yuwalkthi ga wokthuna nhanŋuwuy yana God-Waŋarrwu bitjana bili yana. Yo, dhuwaya yuwalk dhäwu.
26 Yo. Yolŋuya waya ŋunhi djälthina yätjkuna romgu, bala ŋayi God-Waŋarryu wayana ŋunhi gunha'yuna ŋunhamayina romdhi wayaŋgiyingayana ŋunhi gora-wekanhamiyina. Bala waya ŋuli ŋunhi märranhamiya djarrpi'nha yana. nhakuna miyalk maṉḏa ŋuli märranhami miyalknha yana maṉḏa. Balanyayi bili ŋunhiyi rom djarrpi'na yana yuwalknha, yakana dhunupa. 27 Ga bitjanayi bili wayaya ŋuli ḏirramu waya märranhami djarrpi'kunhami; bili waya ŋunhi gulyuna miyalkaya wayangaya galŋa-muḻkunhamiŋuya, ga wirrkina waya djälya waya yurru ḏirramu ga ḏirramu galŋa-mulkanhamiya. Yo, djämaya waya ŋuli ŋunhi yuwalknha yana yätjnha gora-wekanhamina romya, yakana manymaktja. Ga ŋunhi waya gurrana bitjanayi djäma, ŋunhiyiya waya yurru mariyina gärri.
28 Yo. Ŋurruŋuya ŋunhi yolŋu waya marŋgi God-Waŋarrwu, yurru waya ŋanya ŋunhi meṉguŋayana, yaka waya nhanŋu djälthina. Bala ŋayi ŋunhi wayana gunha'yunana ŋunhimayina bili wayaŋgiyingayana djarrpi'yi romdhi. Bala waya ŋunhi djämaya ŋunhiyi yätjnha rom, yakana ḻatju'ya rom, bili wayangu ŋunhi ŋayaŋu guyaŋinyawuya djarrpi'thinana wirrkina. 29 Yo. Balanyayi ŋunhi yätjtja yolŋu gam', wanaŋa-ḏumuyu, ga maŋutji-ḏi'yunhami, ga mari-djämami, ga rakunydhinyami, ga wiripuya ŋayi yolŋu balanya nhakuna buku-ḏuwaṯnha mayali'-gänhamina, ga buwayakunhamina, ga gupa-waŋanhami, ga nyäḻ-ŋuṯu. 30 Yo, ŋunhiyi nhakuna ŋayi God-Waŋarrya ŋuyulkthi balanyawu yolŋuwu wayaŋgu, bili ŋayi ŋunhiyi yolŋu bitjanminana guyaŋanhamina yana beni ŋayi yindina, yana be ŋayi ŋunhi yolŋu ŋurruŋuna, bala ŋayi ŋunhi wiripuŋunhaya yolŋuna guyaŋi ḏiltjiyina ga nyamir'yuna. Yo. Wiripuya ŋayi yolŋu djäl-ŋuṯu'nha wiripuŋuwuna ga wiripuŋuwuna yätjku romgu, ga wiripuya ŋayi yolŋu bäyŋuna dhäruk märrama yurru ŋunhi ŋaṉḏi'miŋuna ga bäpa'miŋuna, balanya nhakuna ŋayi djäl-gänaŋumina. 31 Yo, ŋunhiyiya ŋayi yolŋu balanyana muḻkurr-dhumuknha. Wiripuya ŋayi ŋuli wäwuna-nherraṉ yolŋuna yurru dhäruknha waŋganynha, mayali'miriwnha, mel-wuyunamiriwnha yolŋu.
32 Yo. Balanyayina wayaŋgu ŋunhi romdja mala, wirrkina yana yätj, ŋurukiwayaŋgu yolŋuwu wayaŋgu ŋunhi waya meŋguŋaya God-Waŋarrwu rom. Yo, marŋgi warray waya nhanŋu romguya, ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu ḻakaŋaya bitjana gam', “Ŋuli nhe ŋula yolthu yolŋuyu gurra mulka ŋunhiyi yätjtja yana rom, ŋayiya yurru ŋunhiyiya yolŋu rakunydhina yana.” Yo, biliŋga waya marŋgi ŋuriki Godkalaŋuwuya romgu, yurru waya ŋuli gurra baḏak yana djäma ŋunhiyi yätj rom mala, ga bulu waya ŋuli wiripuna yolŋuna wayana gur'yun ŋurikiyi yaṯjku malaŋu romgu.