29
Djakup yulgungili Yaran gurrbiwi
Rirringir ngunungir-kirri nyani Djakupdji gubini ngunung gurrbiwi, girri minydji giraliban djimurruli. Rirringir yakirri galbi djin bangiringili, nyani ngidjirrkng bi giriny nyininy Yaran gurrbiwi nyibirri yulpili djimurrubi djin nyininyi mala. Nyani giriny nyininy, mani-girrirrkgiṉing ralalban nyani mildji bipiṉi gurrpuḻumirri, a maypal bimbi mala - warrngguwili guḻukng, ḻiw ḏap djin ngurriny kiriny rarrmaḻi-rarrmaḻipm, miri nyani guḻukng ngurrinyi rarrmaḻipm, a nyani wurpi guḻukng ngurrinyi rarrmaḻipm, a bilapilang. Djani warrpam djin marrkany kiriny marrga gapi djin ḏirradjigi. Miri maypal-djagagiṉing mala ngungirapibi gurrbibi djani djin djaltjibiny giriny gapi djanngang maypalpilngirgi ngunungir ralalngir. A ngunung ralal djabiri djin miṉibiny giriny rirrkiyandji murrbiṉir, bintji maypal galmidji a gapi mirgidjidjiban. Djanngang rum bilapilang gam': ngunukiṉing bukmak ngunuwiltji maypal-djagagiṉpili djin gurrkunyir nguḻi, giḻiwiḻim djin djaltjibinyir ngunung giḏidjirring rirrkiyan, girri ngunung djin yilbirtjnyir ralalngir, girri djin burrunyir gapi maypalgi malagi. Rirringir ngunungir-kirri ngunung ralal djin miṉibinyir rirrkiyandji madjirri.
Manymak, nyani Djakup djina yulgungili maypal-djagagiṉpilngirgi, girri djiny butjalmini, “Way miygiṉpila, nyalinggirapibi ngildji?” “Yaranngir gurrbingir,” djin bumir-wubirdjili. Girri nyani djiny butjalmini, “Bina Laban walkiringim Nayurang ildji marnggi?” “Ngiy nibi marnggi ngungirki,” inga djin bindjin. “Bina nyani manymak?” nyani djina bindjin. “Ngiy, nyani manymak,” djin bumir-wubirdjili, girri inga djin wangin, “Nyawi, nyanngang miḏipiḻi bi inmila girim nyiniban walkiringim inga Ratjil (Rachel), nyani djiny djudju-gam kirim Labanang maypal bimbi malany bapiḻi.” A Djakup djina bindjin, “Bil djini'djining yarim balnggiḻipmban, ingkiban ngurrum ildja yulgunyir ngunung bilidjirri ngunukiṉing ildji gurtjigi maypalpili malirigi. Nyimkiban ingki ildji gapirigi djinikiwiliny maypalpilngiriny djini'djining, marrga djiny ildji wiṉidjingilgi yurryarrili marrga djin ḏirradjigi bilakiṉing waḻirr gurrpin kirimipm?” Bil djin bumir-wubirdjili, “Ingki nibi bintji, biḏak. Djiḻi nibi marrkang yarimipm djani maypal-djagagiṉpilingir djin birrugi bapiḻi bukmakgima nginbilang maypal bimbi mala. Rirringir ngunungir-kirri nginibi warrpam nibi yilbirtjigi ngunung rirrkiyan murrbiṉi, girri gapi nibi marrgiban maypal malagi.”
A bilakiṉing nyani Djakup djina wanginy kiriny, nyani Ratjil djina yulgungiliban gam kirimban Labanang maypal bimbi mala - nyani maypal-djagagiṉing miyilk nyanngang gunydjirrgirki. 10 A ngunukiṉing Djakupdji nyangiṉi Ratjilnyi a nyanngang gaykiygirang maypal malany, nyani Djakup giraliban mani-girrirrkgiṉingili, ngunung rirrkiyan yilyilmiyngili djabiringir ralalngir, girri ma'marriny kiriny gapi maypalpilngirgi gaykiygirang Labanang yarimipm djin ḏuḻpidjini. 11 Girri nyani wuṉḏirrdjini Ratjilnyi, a ngurr-yirrpini ngadjiniban gima mirrpmi galng-wakalbiṉi. 12 Girri nyani inga bultjidjini, “Ngarri djining nyungung gunydjirrgirang gurruṯigiṉing, Ribikang gapirringim irri.” Girri nyani Ratjil ṉunydjirraliban marrga gunydjirrgirki bultjigi. 13 A ngunukiṉing nyani Laban marrngini ngunung djanguny miri gapirringim inga yulgungili, nyani ṉunydjirraliban inga bir-kiri, gurkirrali nyaninyi, a wuṉḏirrdjini, girri nyani birrungiliban Djakupnyi nyanngali bala'li. Girri nyani Djakup inga bultjidjini bukmak nyim ngunupilang inga birraldjini ngurrwakngi mala. 14 Rirringir nyani Laban marrngini djanguny nyanngapibi, nyani bindjin inga wanginban, “Ngiy, birral galkngu nyuni ngirrang gurruṯigiṉing, ngirrangpibi bapurrurrbi!” A nyani Djakup nyininiban nyanngar wurpm rangu, miri inga djamadjny kiriny Labangi yarimban.
Djakupdji inga djamadjili Labangi marrga miyilkmirrpili marrgi
15 Rirringir wurpm rangu bangirngili, nyani Laban inga bindjin wangin Djakupgi, “Marriban nyuni ngirrang gurruṯigiṉing, ingki nyuni bilang irra djamadjigi yarimban. Ngarri nyuniny nyirr bayimdjigiban djamagi, yarim nyuni irra bultjigiban nyabinwili nyuni djalngdjidji.” 16 Ban Laban nyani biliny gatjidjini miḏipiḻimirrpili - nyanngang walkirwilingim, a yagirri bilingang Liya (Leah) nyanngang gaḻitjirringi, a Ratjil nyanngang mirrdjingi. 17 A ngungirki miyilkigi Liyagi, mil inga biḻbaḻdjini; ban Ratjilgi, galngi inga ḻatju, a nyani mirrpmi djal-maḻimaḻing miyilk. 18 A nyani Djakup inga marr-bulanggitjdjini Ratjilgi a budjirr-djalngdjini inga, bil Liyagi wirr. Marrga nyani bumir-wubirdjili Labannyi miri bindjin gam', “Nyungki inmarr djamadjigi 7 guṉmal a rarranydjarr, bilang nyuni irriny murr-raniban miri djampan Ratjilnyi nyuni ranytili irra gungi miri nyanimngim irra.” 19 Girri nyani Labandji bumir-wubirdjili, “Ngiy, buṯaltja nyaninyi irr gungi nyunguli, ingki wurpili yulngirali, gima nyuni ngirrang gurruṯikiṉing. Irr yitjidjirri, nyuni djiḻikima nyinidjiban ngirrarban.” 20 Manymak, 7 guṉmal a rarranydjarr nyani Djakupdji inga djamadjili Labangi marrga Ratjilnyi marrgi. A ngunung bilidjirri nyani gingini yarim ḏambingipm galkngu warrngguwilipm yakirri, gima nyani mirrpm inga marr-bulanggitjdjini Ratjilgi.
21 A ngunukiṉing ngunung bilidjirri inydji malimdjili, nyani Djakup inga wanginban Labangi, “Girrban waḻirr ngirrangi, nyuni irriny gungban ngirrang nyanimngim marrga liny ngurridjiban wurpilipmban.” 22 Marrga nyani Labandji galngarrarradjili bunggul wana, a nyani djina walidjirrdjini bukmakgi yulpilngirgi ngungirapibi gurrbibi. Girri bunggulban djin buny kirinyi. 23 A djinimirri djanngang rum djarrinyini. Maliri nyani yul inga marrkang nyanngang murr-randinirbigi miyilkigi, ṉambiḏi wiṉiṉmirri nyinidji kiri inga marrkam kirim. Girri gunydjirrngirim nyani marrgiban nyanngang walkiringim, girri ngunung miyilk bi inga birrugiban ngunyili, miri nginipingirang wiṉiṉili. Bil ngurrwakng ngunung miyilk inga yulgungi, nyanibi ngurrum inydji garrpigi mirikaldji, bilapilang. Manymak, nyani Djakup inga marrkany kiriny Ratjilgi wiṉiṉmirri, ngurrum maliridjini, bil ingki Ratjilnyi nyani Labandji inga birrunyir, yarim Liyany inga birrungili Djakupgi, a girrban. A nyani Djakup ngurrinyiniban nyanngar gima nyani wawupm ngunukima ingki Ratjil. 24 (A nyani Labandji gungili Liyanyi wurpm miyilk miri djamagiṉing inga, gima ngunung wurpi rum djanngang ngurrwagipi. A ngunung djamagiṉing miyilk Labandji gungili nyanngang, yagirri nyani Djilpa (Zilpah).) 25 Manymak, milwartjili nyani Djakup binygadjini a mil-nyangiṉiban. “Way, djinimkima ingki Ratjil!” Nyani inga warrwarrdjili Labangi, girri inga bindjin, “Nyimki nyuni irriny gar-yulgimi miri bindjirri? Ngarri inmarr djamadjny kiriny marrga Ratjilgima irr marrgi. Nyimki rarri wurpm nyuni irriny gungili?” 26 Girri nyani Labandji bumir-wubirdjili, “Nginbilang rum djingirapibi gurrbibi ingki miri ngunukima. Yarim ngurrwakng nibi gungi gaḻitjirringkima, a rirringir ngunungir-kirri manymak nibi gungban mirrdjingi, bilapilang nginbilang rum. 27 Nyuni bar-kaliki, yarim nyuni inga malimdjigi djingiriny wurpm week gaḻitjirringirgi, girri ngunung wurpi nyinibi gungban ngirrang mirrdjingi. Bilapilang gam', ngili il bumir-tjamigi, miri ngarri nyirr gungi Ratjilnyi, a nyuni madjirrtji irra djamadji kiri nyibingirgi 7 guṉmalpilngirgi.”
28 Nyani Djakup yitjidjiniban. Nyani marrkangili yarimipm Liyang week inydji djingiringili, girri ngunukiṉingban nyani Labandji ranytili inga gungiliban Ratjilnyi girrgima. 29 A nyanngali girri nyani Labandji gungili wurpm djamagiṉing miyilk Ratjilali, a nyani yagirri Bilya (Bilhah). 30 Manymak, Djakup a Ratjil biling bil ngurrinyiniban wurpilipm. A nyani Djakup inga marr-bulanggitjdjini Ratjilgi, miri mirrpmgima nyani inga marr-bulanggitjdjini, bil Liyagi yarim marri djayaḻ. Manymak, nyani nyi'nyininyi nguḻikima nyibiwili 7 guṉmalpili marrga bayimdjigi gaykiygiriny Ratjilgi.
31 Manymak, ngunukiṉing nyani Yawaydji nyangiṉi Djakup ingki inga marr-bulanggitjnyir Liyagi, nyanngali nyani gungili yidjipilpilngiriny Liyali, bil Ratjilgi wirr - nyani budjirr-djumiḻidjini. 32 Marrga nyani Liya gapaḻmirrpilidjini, a djampan miḻimiṯi inga bungtjili, a nyani yagirr-yirrpini nyaninyi Riwbin (Reuben); gima nyani wangin bindjin, “Djining yagirri mayali miri, ‘Goddji nyangiṉi ngirrang wargugu’, a wurpi mayali miri, ‘Djinin'djining ngirrang nginipingim irra marr-bulanggitjdjidjiban’, bilapilang.” 33 Girri madjirri nyani yidjipilakiṉdjini, girri djirrakay inga bungtjili, a yagirri nyani yirrpini nyanininy Djimiyun (Simeon). Miri djini'djining bilidjirri nyani bindjin wangin, “Djining yagirri mayali miri, ‘Yaway marrngini irr nyini kirimipm marr-bulanggitjnyirring,’ marrga djingirinyi wurpi nyani irra gungili yidjipilngiriny.” 34 Girri madjirrtji nyani gapaḻmirrpilidjini, wurpi yidjipili yul marrngili, a djiningkima nyani yagirri bultjidjini Liybay (Levi), gima nyani bindjin, “Djining ngirrang nginipingim irra djalngdjidjiban, gima ingarr marrngili yidjipilpilngirinyi warrngguwiliban.” 35 Girri wurpm bilidjirri madjirri nyani yidjipilakiṉdjini, a djampan yidjipili yul bungtjili. A nyani bindjin wangin, “Djini'djining bilidjirri Yawaygi ingarr guṉgi-baltjigi”; bilapilangdji yagirri nyani yirrpini nyaninyi Djuda (Judah). Rirringir ngunungir-kirri nyani ḏaḏawdjili marrinyirngir yidjipilpilngirinyi.