6
Yitĩɛnaŋgu maama
(Matie 12.1-8; Marke 2.23-28)
1 *Yitĩɛnaŋgu naŋgu-na, Yesubaa-ba taa ba karnu sonni nanni ba cor. U *hãalãbiemba ta ba kar bile‑i ba hu-yo ba natiɛŋa-na ba wuo.
2 *Farisĩɛbaa-ba namba ta ba waŋ baa-ba wuɔ: «Bige‑i ciɛ na ta na ce kumaŋ saa saaya cemma yitĩɛnaŋgu-na?»
3 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Nyulmu naŋ bilaa *Davidi‑i wuɔ ce kumaŋ baa u nuɔmba‑i, ma sĩ na kalaaŋ-ku kɛ?
4 U naŋ suurii Diiloŋ-dũŋgu-na dumaa a biɛ Diiloŋ-buruo‑i ba wuo. A ne da a saa baa miɛ Diiloŋ-hũmelle‑i, bamaŋ si dii *Diilojigãntaamba, ba saa saaya ba wuo buruo faŋo‑i.»
5 Uŋ waaŋ mafamma‑i, wuɔ cira: «*Moloŋ-Biɛŋo yaa yitĩɛnaŋgu tieŋo‑i.»
Yesu siire nagãduɔla naŋo
(Matie 12.9-14; Marke 3.1-6)
6 *Yitĩɛnaŋgu bi naŋgu-na, Yesu wuɔ suurii *Diilonelhãalãdũŋgu-na tuɔ waŋ Diiloŋ-nelma‑i. A ne da naacolŋo naŋo waa ba hɔlma-na, u nadienaŋga naa minaŋ.
7 *Ãnjĩnamma pigãataamba‑i baa *Farisĩɛbaa-ba kã ka tĩɛna ta ba ne Yesu‑i wuɔ duɔ sire jɛiŋo yitĩɛnaŋgu-na ba da ãntãalãmma haa-yuɔ.
8 Yesu wuɔ suɔ baa-ba. Wuɔ gbɛ̃ naacolŋo‑i wuɔ: «Sire ŋ jo ŋ ji yiɛra nuɔmba yaaŋga-na.» Naacolŋ wuɔ sire jo ji yiɛra.
9 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ mi yuu-na nelma diei: A saa baa miɛ Diiloŋ-hũmelle‑i, bige‑i faa cemma yitĩɛnaŋgu-na? Ãnfafamma'i faa cemma waa ãmbabalma? Da ŋ da molo yii duɔ ku, ku saaya ŋ kor-o waa ku saaya ŋ yaŋ u ku?»
10 Aa naa wuɔra ne ba yammu‑i hiere aa waŋ baa naacolŋo‑i wuɔ: «Fara ŋ naŋga‑i.» Naacolŋ wuɔ bi fara u naŋga‑i, kaa bir ka temma‑i.
11 Ba hɔmmu gbuu pãŋ du hiere; baa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «I ka ce Yesu daayo‑i niɛ?»
Yesu fiɛlaa u pɔpuɔrbiemba‑i
(Matie 10.1-4; Marke 3.13-19)
12 Yibieŋa faŋga-na, Yesu wuɔ kã tãnuŋgu naŋgu-na ka cãrã Diiloŋo‑i cɔ u yufieŋ-na.
13 Cuoŋ juɔ kaal, wuɔ bĩ u *hãalãbiemba‑i a fiɛl cĩncieluo ba hãi bɛi, a tuɔ bĩ-ba *pɔpuɔrbiemba.
14 Uŋ fiɛlaa bamaŋ ba yirɛiŋa yaa daaya: Simɔ, (Yesu wuɔ bĩ Simɔ faŋo yaa Piɛr‑i,) baa u hãaŋo‑i Ãndere, baa Sake, baa Nsãa, baa Filipu, baa Batelemi,
15 a naara Matie, baa Toma, baa Alfe biɛŋo‑i Sake, baa Simɔ maŋ taa u kuye u nelle maama‑i,
16 a naara Sake biɛŋo‑i *Yuda, baa *Yuda‑Isikaro maŋ juɔ hel Yesu huoŋgu-na.
Jaamba bɔi juɔ Yesu ji sire-bɛi
(Matie 4.23-25)
17 Yesuŋ juɔ fiɛl u *pɔpuɔrbiemba‑i tĩ, wuɔ hiire baa-ba tãnuŋgu-na ka yiɛra baa-ba kpaŋkpataaŋgu naŋgu-na. U *hãalãbiemba namba waa terieŋgu faŋgu-na, baa sa waa dɛi baa yuliiŋgu‑i a naara nelpũŋgu naŋgu. Banamba taa ba hel *Yude, banamba *Yerusalɛmu, banamba Tiir, banamba Sidɔ̃ dii dãmmaŋ-nuoraaŋgu caaŋ-nu.
18 Baa juɔ da ba ji nu Yesu nelma yaa‑i aa u duɔ sire jaamba‑i ba jarma-na. Wuɔ bi donya *jĩnabaa-ba‑i u hiel-ba nuɔmba yunni-na.
19 Fɔ̃ŋgũɔ naŋo taa u hel Yesu‑i-na u sire-bɛi ba jarma-na, a ce dumaaŋo-na, baa ta ba taara ba yiɛya-yuɔ hiere.
Yesu gboya u hãalãbiemba‑i
(Matie 5.1-12)
20 Nuɔmbaŋ nii Yesu‑i-na da ba yiɛya-yuɔ, wuɔ wuɔra ne u *hãalãbiemba‑i aa naa cira:
«Sũntaaŋ namaaŋo‑i, na yunni dɔlaa;
*Diiloŋ-nelle‑i namaa diele‑i.
21 Nyulmuŋ yeŋ namaa namaŋ nuɔ‑i fiɛfiɛ‑i-na, na yunni dɔlaa;
niiwuoni kaa haaya baa-na.
Namaa namaŋ kaalaaŋ fiɛfiɛ‑i-na, na yunni dɔlaa;
na kaa waa nyɛmbĩnniŋ.
22 Nuɔŋ da ba bigãaŋ-na,
da ba nanna-nɛi,
da ba ta ba tuora-nɛi,
sisɔ da ba ta ba bĩɛna na yirɛiŋa‑i *Moloŋ-Biɛŋo maama-na, na yunni dɔlaa.
23 Taa na gbu na nyɛ yiiŋgu faŋgu-na, aa na ta na muora na gbugbanni‑i; Diiloŋo kaa pã-na bɔi dɔrɔ‑i-na. Na saa da, ba bĩncuɔmba ciɛ karaaŋgu faŋgu temma yaa‑i baa *Diilopɔpuɔrbiemba‑i.
24 Ŋga waaŋ namaaŋo‑i, sũlma haraa-nɛi;
na ciɛ na bãaŋgu‑i tĩ.
25 Niiwuoniŋ haaya baa namaa namaŋ fiɛfiɛ‑i-na, sũlma haraa-nɛi;
na kaa waa nyulmu-na.
Namaa namaŋ dii nyɛmbĩnni-na fiɛfiɛ‑i-na, sũlma haraa-nɛi;
na kaa waa kuliiŋ-kaaluŋ-nu.
26 Nuɔmba‑i hiere da ba ta ba bĩ na yefafalle,
ŋaa ba bĩncuɔmba naŋ bĩŋ coikartaamba maŋ naa ciɛ ba fɛrɛ Diilopɔpuɔrbiemba
ba yefafalle‑i dumaa, sũlma haraa-nɛi.»
Taa na dɔl na bigãarãamba‑i
(Matie 5.38-48; 7.12)
27 «Namaa namaŋ karaa na tũnni‑i ta na nu mi nelma‑i, yaaŋ mi tũnu-nɛi: Taa na dɔl na bigãarãamba‑i, taa na ce ãnfafamma bamaŋ diyaaŋ luŋgu nɛi.
28 Umaŋ duɔ haa u nubabalaaŋgu nuɔni maŋ nuɔ‑i, baa waasa kutieŋo-na, yaŋ aa ŋ ta ŋ jɔguɔŋ kuufafaaŋgu baa-yo. Taa na cãrã Diiloŋo‑i na hã bamaŋ ciɛŋ-naŋ kuujaŋgu‑i.
29 Umaŋ duɔ caa ŋ tũŋ daaku‑i, bir daaku‑i ŋ hã-yo. Umaŋ duɔ biɛ ŋ joŋgorbuɔ‑i, baa cie-yo ŋ joŋgoryelle-na.
30 Umaŋ duɔ cãrã ŋ wulaa, hã-yo. Aa umaŋ duɔ biɛ bĩŋkũŋgu ŋ wulaa, baa yuu-yo ku maama.
31 Naŋ taaraŋ nuɔmba ta ba ce kumaŋ ba hã-na, taa na ce ku temma na bi hã-ba.
32 Da na ta na dɔl na dɔdɔltaamba yoŋ, na jaaluŋgu sĩ Diiloŋo wulaa. Na saa da, halle bamaŋ sa wuɔyaaŋ Diiloŋ-hũmelle‑i ba dɔl ba dɔdɔltaamba‑i.
33 Da na ta na bi ce ãnfafamma‑i bamaŋ ciɛŋ ãnfafamma‑i nɛi yoŋ, na jaaluŋgu sĩ Diiloŋo wulaa. Halle bamaŋ sa wuɔyaaŋ Diiloŋ-hũmelle‑i ba ce kufaŋgu‑i.
34 Aa da na ta na dii cɛ̃miɛŋa‑i naŋ suyaa wuɔ bamaŋ ka gbãa suu-ya, na jaaluŋgu sĩ Diiloŋo wulaa. Halle bamaŋ sa wuɔyaaŋ Diiloŋ-hũmelle‑i, da ba suɔ wuɔ umaŋ ka gbãa suu cɛ̃mɛlle‑i ba dii-de u'i nuɔ‑i.
35 Ŋga, taa na dɔl na bigãarãamba‑i, taa na ce ãnfafamma bɛi, taa na hã aa na baa ta na cie ku sɔlaaŋgu huoŋgu-na. Ku yaa Diiloŋo ka pã-na bɔi. Aa na ka waa Dɔrwuoŋo bɛŋ namaa. U yaa faa. U faa baa nuɔmba‑i hiere ka hel baa bamaŋ sa suyaaŋ ãnfafamma‑i baa nelbabalaamba‑i hiere.
36 Na saaya na waa hujantaaŋ namaa, ŋaa na Toŋ yeŋ hujantieŋo dumaa.»
Yesuŋ waaŋ mamaŋ a kã cãlmuɔ yaŋga-na
(Matie 7.1-5)
37 «Baa na ta na cãl na-naa, ku yaa Diiloŋo siɛ ka cãl-na. Baa na ta na haa cãlmuɔ-cãŋkuɔle na-naa nuɔ, ku yaa Diiloŋo siɛ ka haa cãlmuɔ-cãŋkuɔle nɛi. Umaŋ duɔ cãl nuɔni maŋ, ce jande aa ŋ yaŋ-yo, ku yaa nuɔ da ŋ bi cãl Diiloŋo‑i u ka ce jande aa yaŋ-ni.
38 Niŋ fiŋ baa kekerieŋgu maŋ ŋ hã nuɔmba‑i, ba ka fi baa ku yaa hã-ni, terieŋgu faŋgu-na, yaŋ ŋ naŋga ta ka fara, ku yaa ba ka fi naŋ kũŋgu‑i aa fɛ̃l-ku ku yu kũnna hã-ni.»
39 Yesu wuɔ naŋ gbãnalãaŋgu baa-ba wuɔ: «Namaa daa yiro gbãa bel u nayiroŋ nagãŋ-na ba kã terieŋgu aa ba siɛ ka par suur fuoŋ-nu wɛi?
40 *Hãalãbiloŋo sa suɔ u yaŋ u hãalãtieŋo‑i, ŋga hãalãbiloŋo maŋ duɔ hãalã ka hi u fuoŋgu‑i, u ka tuɔ suɔ ŋaa u hãalãtieŋ uŋ suɔ dumaa.
41 «Naŋ ciɛ niɛ da hũyãŋo‑i unaŋ yufelleŋ aa daabolma‑i naŋ yufelle-na ŋ saa da-ma?
42 Daabolma‑i naŋ fɛrɛŋ yufelle-na jũnnu dumandɛ‑i ŋ bir ŋ gbɛ̃ ŋ nabentieŋo‑i wuɔ: ‹Yaŋ mi hiel hũyãŋo‑i ŋ yufelle-na hã-ni.› Ãŋgbãŋgbãama! Hiel daabolma‑i ŋ yufelle-na igɛ̃na, ku yaa ŋ ka ta ŋ da dɛi a gbãa hiel hũyãŋo maŋ ŋ nabentieŋo yufelle-na.»
(Matie 7.16-20; 12.33-35)
43 «Tibifafaaŋgu sa maŋ biebabalɛiŋa, tibibabalaaŋgu sa bi maŋ biefɛfɛiŋa.
44 Ba suɔ tibinni‑i ni bieŋa'i nuɔ‑i. Ba sa yagal musĩɛŋa kaapugammu-na, aa ba sa bi biɛra hãlɛ̃iŋa caaterreŋ-yuŋ-nu.
45 Nɛliɛŋ nuɔ ŋ huɔŋgaŋ yuu baa mamaŋ, ma yaa hilaaŋ ŋ nuŋgu-na. Nelfɛfɛiŋo‑i u ãnfafamma hel u hɔfafaŋga'i nuɔ‑i aa nelbabalaŋo‑i u maacembabalamma hel u hɔbabalaŋga'i nuɔ‑i.»
Jaagɔciraamba hãi maama
(Matie 7.24-27)
46 «Bige‑i ciɛ na ta na bĩ-mi ‹Itie, Itie›, aa da mi waŋ mamaŋ baa-na, na siɛ ce-ma?
47 Umaŋ duɔ jo ji nu mi nelma‑i aa ce-ma, mi ka pigãaŋ-na kutieŋ uŋ saa baa umaŋ:
48 U saa baa nɛliɛŋo maŋ wuɔ u ma dũŋgu, aa hĩŋ ka hi tãmpɛ̃lle‑i jĩna ku tuole‑i. Ku tuoleŋ jĩɛna fafamma aa u ma-ku, diiloŋoŋ juɔ tã, kanni gbar, hũmma bũŋ ka naŋ-ku, ma saa gbãa naara-kuɔ.
49 Ŋga umaŋ juɔŋ u nu mi nelma‑i aa u sa ce-ma, u saa baa umaŋ wuɔ u ma dũŋgu aa u saa hĩŋ jĩna ku tuole‑i aa ma-ku. Diiloŋoŋ juɔ tã, hũmma bũŋ ka naŋ-ku, ku pãŋ cii hiere, bĩŋkũŋgu saa tĩɛ.»