11
Yesu pigãaŋ u hãalãbiemba‑i baŋ cãrãŋ Diiloŋo‑i dumaa
(Matie 6.9-13; 7.7-11)
1 Yiiŋgu naŋgu-na, Yesu waa terieŋgu naŋgu-na tuɔ cãrã Diiloŋo‑i. Uŋ juɔ cãrã tĩ, u *hãalãbiloŋo naŋo waŋ baa-yo wuɔ: «Itie, hãalã-yiɛ i tiɛ cãrã Diiloŋo‑i ŋaa Nsãa uŋ hãalãayã u hãalãbiemba‑i dumaa.»
2 Yesu wuɔ cira: «Da na'a na cãrã Diiloŋo‑i, ciɛraŋ:
‹I To nuɔ,
yaŋ nuɔmba‑i hiere ba suɔ wuɔ nuɔnɛi Diiloŋ nuɔŋo‑i.
Pa ŋ bãaŋgu‑i yiɛ.
3 Ta ŋ hã-ye niiwuoni‑i yinni maŋ joŋ.
4 Umaŋ duɔ cãl miɛŋo‑i i ce-yo jande.
Diɛ bi cãl-ni ŋ ce-ye jande;
ŋ baa gãŋ baa-ye.
Baa yaŋ wɛima gbãa tãal-e dii-ye kuubabalaaŋgu cemma-na.›»
5 Uŋ waaŋ mafamma‑i, u tiraa cira: «Namaaŋo-na, umaŋ duɔ sire kã u jĩɛŋo naŋ wulaa isuɔholleŋ ka tuɔ muo dũŋgu‑i yuɔ, wuɔ u sire hã-yo niiwuoni,
6 kɛrɛ u jĩɛŋo naŋo haraa-yuɔ, u saa da kuuwuoŋgu duɔ hã-yo.
7 U jĩɛŋo tĩɛ dii dũŋgu-na aa cira: ‹Baa mulĩɛŋ-muɔ; mi gaala tĩ baa mi bisãlmba‑i aa dũŋgu tiraa gbonu, mi siɛ gbãa sire da mi biɛ niiwuoni hã-ni.›
8 Yaaŋ mi tũnu-nɛi, naacolŋ duɔ cor tuɔ muo dũŋgu‑i, u jĩɛŋ duɔ fiɛ'a u saa ne ba jĩɛsĩnni‑i aa sire, uŋ muo u huol u yaaŋ-na u ka sire hã-yo uŋ taaraŋ nimaŋ hiere.
9 «Yaaŋ mi tũnu-nɛi: Cãarãŋ! Ba ka hã-na. Taaraayaŋ! Na ka da. Bĩɛŋ! Ba ka siɛ-na.
10 Umaŋ cãarãŋ ba hã u yaa‑i, umaŋ taaraayaŋ u yaa daaŋ, aa umaŋ bĩɛŋ ba siɛ u yaa‑i.
11 «Namaaŋo-na, hai moloŋ biɛŋo‑i duɔ cãrã teterieŋo u wulaa, u yaŋ-yo aa bel jĩɛŋo hã-yo?
12 Sisɔ duɔ cãrã cumɛlle, u yaŋ-yo aa bel namiɛŋo hã-yo?
13 Namaa namaŋ balaaŋ, da na ta na suɔ-ma na hã na bisãlmba‑i bĩmbĩfafanni, ku ce niɛ aa na To‑i dɔrɔ‑i-na, bamaŋ cãarãŋ u *Yalle‑i u siɛ hã-ba baa-de?»
Yesu hilaa baa u himma‑i hie?
(Matie 12.22-30; Marke 3.22-27)
14 Yiiŋgu naŋgu-na, Yesu waa tuɔ donya *jĩna naŋo‑i naacolŋo naŋo-na. Jĩna wuɔ ciɛ naacolŋo‑i bobo. Uŋ juɔ hel, naacolŋo doŋ tuɔ piiye, kuɔ cu nuɔmba hɔmmu‑i.
15 Banamba ta ba piiye wuɔ: «Jĩna ba yuntieŋo‑i *Bɛlsebul yaa hãa-yo himma‑i u tuɔ donya jĩnabaa-ba‑i.»
16 Banamba ta ba taara ba cure-yuɔ, baa cira wuɔ da kuɔ Diiloŋo puɔraa u yaa‑i, u ce bĩŋkũŋgu pigãaŋ-ba ba ne.
17 Yesu wuɔ suɔ ba huɔya-maama‑i, wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Da ŋ da neduɔleŋ-baaŋ namaaŋo‑i na sa gbo, yiiŋgu dii baa yiiŋgu, na nelle ka muonu.
18 Namaa naŋ ciɛra wuɔ Bɛlsebul hãa-mi himma‑i mi ta mi donya jĩnabaa-ba‑i hãa, *Sitãni duɔ tuɔ gãŋ baa fuɔ fɛrɛŋ baamba‑i, u fɔ̃ŋgũɔ ce niɛ aa cɔ u wulaa?
19 Sitãni duɔ hã-muɔ himma‑i mi ta mi donya jĩnabaa-ba‑i, namaa baamba fuɔ, hai moloŋo‑i hãa bafamba‑i ba ta ba donya-bɛi? Na saa da, namaa fɛrɛŋ baamba yaa ka karnu ciiruo‑i.
20 Muɔ fuɔ, Wɛimantieŋo yaa hãa-mi himma‑i mi ta mi donya jĩnabaa-ba‑i. Ku yaa pigãaŋ wuɔ *Diiloŋ-bãaŋgu paa-nɛi tĩ.
21 «Fɔ̃ŋgɔ̃tieŋo maŋ jĩɛna kuumuoŋgu u caaŋ-nu tuɔ niya u dumɛlle‑i, cuoyuo sa siɛ suur-yuɔ.
22 Ŋga umaŋ fɔ̃ŋgũɔ‑i jĩɛnya fuɔ wuoŋo‑i duɔ jo, uŋ haa u naŋga u kuumuoŋgu maŋ nuɔ‑i, u hũu-ku aa biɛra u bĩmbĩnni‑i hiere calnu-niɛ hã nuɔmba.
23 «Umaŋ duɔ uu si dii baa-mi, kutieŋo bigãaŋ-mi, aa umaŋ duɔ u sa tigiiŋ baa-mi, u pisãllã.»
(Matie 12.43-45)
24 «*Jĩna duɔ hel moloŋo-na, u kã ka tuɔ wuɔra u bĩŋ hĩɛŋ-nu duɔ taara muntĩɛnammu. Duɔ saa ka da, u cira: ‹Mi ka bir kã mi muntercɔlɔmmu-na.›
25 Aa bi bir. Duɔ kã ka da kutieŋo gbuu migãaŋ u huɔŋga‑i da welewele aa tigiiŋ-ka,
26 u bir ka bĩ u najĩnabaa niehãi, bamaŋ balaaŋ yaŋ ufaŋo‑i, ba jo ji suur tĩɛna-kɛi. Da ba jo ji waa dumaaŋo-na, ku migãaŋ balaŋ kutieŋo-na a yaŋ dĩɛlã-kũŋgu‑i.»
27 Yesuŋ taa u waŋ mafamma‑i, ciɛŋo naŋo piiye da gbagaga nuɔmba-na wuɔ: «Ciɛŋo maŋ huɔŋ-ni aa fiɛ-ni u yuŋgu dɔlaa!»
28 Yesu wuɔ yaŋ aa gbɛ̃-yo wuɔ: «Cira, bamaŋ nuɔŋ Diiloŋ-nelma‑i aa wuɔ ma hũmelle‑i ba yunni dɔlaa.»
Nuɔmba ciɛra Yesu ce bĩŋkũŋgu ba ne
(Matie 12.38-42)
29 Nuɔmbaŋ gbuu ji ta ba ciinu huɔŋgu maŋ nuɔ‑i Yesu caaŋgu-na, wuɔ cira: «Fiɛfiɛ ku nuɔŋ namaaŋo‑i na saa fa; na ciɛra mi ce bĩŋkũŋgu hã na ne. Ŋga bĩŋkũŋgu sa ce dii hã-na, mamaŋ daa *Yonasi‑i ma ka saanu baa-na.
30 Yonasiŋ waa kumaŋ Ninivetaamba wulaa, *Moloŋ-Biɛŋo ka waa kufaŋgu temma yaa‑i namaa na wulaa.
31 Gɛ̃ŋgɛryiiŋgu-na, Seba nellentieŋo ka da nuŋgu fiɛfiɛ ku nuɔŋ namaaŋo-na. Fuɔ siire termaaŋ daaku-na a karnu nilɛiŋa‑i hiere duɔ ji nu *Salomɔ nelma‑i, a ne da namaa hɔlma-na bande‑i-na, moloŋo dii umaŋ maaraa Salomɔ‑i aa na yagar na sa nu u nuŋgu‑i.
32 Ninivetaamba nuɔ Yonasi nuŋgu‑i aa nanna ba cilɔbabalaŋo‑i, a ne da namaa hɔlma-na bande‑i-na, moloŋo dii umaŋ maaraa Yonasi‑i, aa na yagar wuɔ na siɛ nu u nuŋgu‑i. Terieŋgu faŋgu-na, Diiloŋ duɔ ji tuɔ yuu nuɔmba‑i, Ninivetaamba ka cira na cãlãa cemma.»
Fitĩŋ-gbãnalãaŋgu
(Matie 5.15; 6.22-23)
33 «Molo sa celieŋ fitĩnuɔ‑i aa fuo-yo, sisɔ aa ce bĩŋkũŋgu cure-yuɔ. Da ŋ celieŋ-yo, ŋ haa-yo dɔrɔ dũŋ-huɔŋga ce cerre hiere.
34 Nɛliɛŋ nuɔ ŋ yufieŋa yaa naŋ fɛrɛŋ kerre fitĩnuɔ‑i. Ŋ yufieŋ da a fa, ŋ waa cecerma-na; ŋga ŋ yufieŋ da a saa fa, ŋ waa kukulma-na.
35 Terieŋgu faŋgu-na, gbãŋ fitĩnuɔ maŋ dii baa-ni u baa ji dĩŋ aa yaŋ-ni.
36 Da ŋ waa hiere cecerma-na, ŋ bĩŋkũŋgu diei si dii kukulma-na, ŋ ka waa ŋaa ŋ suurii fitĩŋ-dũŋ-nu.»
Yesu haa cãlmuɔ Farisĩɛbaa-ba-na
(Matie 23.1-36; Marke 12.38-40)
37 Yesuŋ juɔ piiye tĩ, *Farisĩɛyiɛŋo naŋo bĩ-yo wuɔ ba ka wuo niiwuoni u cĩiŋgu-na. Yesu wuɔ kã ba ka ta ba wuo.
38 Uŋ ŋa u saa saara u nammu‑i aa suɔ duɔ wuo niiwuoni‑i, kuɔ ce Farisĩɛyiɛŋ daayo‑i gbɛrɛ.
39 Yesu wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Farisĩɛbaa namaaŋo‑i, naa dii ŋaa nɛliɛŋo maŋ saaraa kalni honni‑i aa yaŋ ni hɔmmu yu baa duganni. Da na ce na migãaŋ na kũɔma yaa da welewele aa na hɔmmu yu baa cuosĩnni baa balaaŋgu.
40 Mimiɛl namaa temma‑i daana‑i, umaŋ ciɛ huoŋgu‑i u'i saa ce huɔŋga‑i wɛi?
41 Firiinuŋ na hɔmmu‑i baa sũntaamba‑i ŋ ka da na birii nuɔfafaaŋ namaa.
42 «Farisĩɛbaa namaaŋo‑i, sũlma haraa-nɛi; da na ce na dii Diiloŋo *yufelle‑i ka cor baa niifiɛlu‑i du sĩnni-na hiere aa na siɛ bi ce kumaŋ vii, na siɛ bi tiraa dɔl Diiloŋo‑i. A ne da, naa naa saaya na ta na ce ma yaa‑i igɛ̃na aa suɔ haa manamma‑i ma dɔrɔ.
43 «Farisĩɛbaa namaaŋo‑i, sũlma haraa-nɛi; da na suur *Diilonelhãalãdũŋgu-na, na taara na tĩɛna yaaŋ-na. Na taara da na waa nuɔmba-na, ba ta ba piɛ ba jaal-na.
44 Sũlma haraa-nɛi; naa dii ŋaa cĩncuɔŋa maŋ gbuyaanu, nuɔmba saa suɔ wuɔ munterbabalammu, ba ta ba wuɔ ba cor a dɔrɔ.»
45 *Ãnjĩnamma pigãatieŋo naŋo gbɛ̃-yo wuɔ: «Hãalãtie, da ŋ ta ŋ piiye dɛ‑i-na, ma sĩ ŋ bi tuora miɛ fɛrɛ‑i kɛ?»
46 Yesu wuɔ cira: «Ãnjĩnamma pigãataaŋ namaaŋo‑i, sũlma bi haraa-nɛi; da na ce na biɛ coŋgorni maŋ nɛliɛ siɛ gbãa tũu-ni a hã nuɔmba‑i wuɔ ba tũu, aa na siɛ bi bel ba tũu.
47 Sũlma haraa-nɛi; na bĩncuɔmbaŋ kuɔ *Diilopɔpuɔrbiemba maŋ, na siire ta na ma ba cĩncuɔŋa‑i.
48 Naŋ ciɛ mafamma‑i, kuu dii ŋaa na pigãaŋ wuɔ na bĩncuɔmbaŋ ciɛ kumaŋ ku faa. Bafamba kuɔ Diilopɔpuɔrbiemba‑i aa namaa ta na ma ba cĩncuɔŋa‑i.
49 Ku'i ciɛ Diiloŋ uŋ suɔ wɛima‑i hiere, u waŋ-ma gbar-ma wuɔ: ‹Mi ka saaŋ mi pɔpuɔrbiemba namba hã-ba. Ba ka ko banamba bɛi, aa ce banamba kpãncɔ̃lgũɔ.›
50 Diilopɔpuɔrbiemba maŋ baŋ kuɔ-ba a doŋ dii miwaaŋo domma-na, Diiloŋo kaa yuu fiɛfiɛ ku nuɔŋ namaaŋo‑i kumaŋ ciɛ na ko-ba.
51 Yaaŋ mi tũnu-nɛi, baŋ kuɔ Abɛl aa ko bamaŋ cu-yo hiere a ji hi Sakari maŋ baŋ kuɔ-yo mumbuolmuŋ-terieŋgu hɔlma-na baa *Diilodubuɔ‑i, ba kaa yuu-na kumaŋ ciɛ na ko-ba.
52 «Ãnjĩnamma pigãataaŋ namaaŋo‑i, sũlma haraa-nɛi! Naŋ fuyaa mamaŋ gbãa ce nuɔmba suɔ Diiloŋo‑i; naa dii ŋaa nɛliɛŋo maŋ gbuɔnu dũŋgu aa fuo diele‑i. Fuɔ siɛ suur aa bamaŋ taaraayaŋ ba suur u siɛ bi yaŋ ba da suur.»
53 Yesuŋ juɔ hel juwuoterieŋgu-na, ãnjĩnamma pigãataamba‑i baa Farisĩɛbaa-ba jo ji yu-yuɔ ta ba waana baa-yo aa ta ba yuu-yo baa nelma bɔi
54 wuɔ sĩ u ka piiye cãl ba da ãntãalãmma haa-yuɔ.