13
Ri c'ambel tzij chrij ri aj ticonel
1 Chupan c'a ri k'ij ri' ri Jesús ye rachibilan ri ye rudiscípulos xel el pa jay y xbetz'uye' chuchi' ri choy.
2 Y sibilaj ye q'uiy winek ri xquimol apo qui' riq'ui. Rumari' Riya' xoc apo pa jun jucu' y xtz'uye' ka chiri' y nubij c'a pe ri ruch'abel ri Dios chique ri winek. Y quinojel c'a ri winek yec'o chuchi' ri choy xquic'axaj apo ri Jesús.
3 Riya' q'uiy c'a ri xubij chique, xa yac'a chi ruyon riq'ui c'ambel tak tzij. Y jun c'a chique ri c'ambel tak tzij ri xucusaj, yare': C'o c'a jun achi ri xbe pa jopin ija'tz.
4 Y tek ri achi c'o chic pa samaj nijopin ija'tz, c'o c'a juba' chare ri ija'tz ri' xa pa bey xka wi. Y xepe c'a ri aj xic' tak chicop ri yebe pa cak'ik' xquitij el ri ija'tz ri'.
5 C'o c'a juba' chic chare ri ija'tz cojol tak abej xka wi y chiri' xa ma q'uiy ta ri ulef c'o. Y can chanin c'a xe'el pe ruma chi ma pim ta ri ulef.
6 Xa yac'a tek xpe ruchuk'a' ri k'ij, xemayamo' y xechaki'j ka chanin, ruma chi xa ma nej ta benak wi ka ri quic'amal.
7 Y juba' chic chare ri ija'tz xka cojol tak k'ayis ri c'o quiq'uixal. Y tek xe'el pe, junan xeq'uiy quiq'ui ri q'uix. Y ruma chi ri q'uix sibilaj xeq'uiy, ri tico'n xejik' pa quik'a'.
8 Yac'a ri juba' chic chare ri ija'tz xka pa jun utzilaj ulef, jabel xeq'uiy y xewachin chuka' jabel. Ruma c'o ija'tz xquiyala' a treinta quiwech, c'o xquiyala' a sesenta quiwech y c'o ri can jojun ciento quiwech xquiyala'.
9 Ri c'o c'a rac'axabel, can trac'axaj c'a ri xinbij, xcha' ri Jesús.
Ri nic'atzin wi jun c'ambel tzij
10 Y yac'ari' tek ri discípulos xebe apo riq'ui ri Jesús y xquic'utuj chare: ¿Achique ruma tek riq'ui c'ambel tak tzij yach'o wi chiquiwech ri winek? xecha' chare.
11 Xpe c'a ri Jesús xubij chique: Chiwe c'a riyix can ya'on c'a k'ij riche (rixin) chi niwetamaj chrij ri rajawaren ri Dios, ri ma k'alaj ta chiquiwech nic'aj chic winek, ruma riye' ma ya'on ta k'ij chique riche (rixin) chi niquetamaj.
12 Ruma chi ri can c'o q'uiy riq'ui, xtiya'ox (xtya') c'a más chare y queri' q'uiy ri xtic'oje' riq'ui. Yac'a ri xa juba' oc c'o riq'ui, hasta ri juba' ri' xa xtelesex chare.
13 Xa rumac'ari' tek riyin yencusaj c'ambel tak tzij riche (rixin) chi yich'o quiq'ui riche (rixin) chi queri' astape' niquitzu' y xa ma nich'obotej ta chiquiwech ri niquitzu', y riche (rixin) chi astape' niquic'axaj y xa ma nik'ax ta chiquiwech ri niquic'axaj.
14 Can ya wi c'a re' nibanatej ri tz'ibatal ca ruma ri profeta Isaías, ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Y quec'are' ri rutz'iban ca riya':
Riyix xtiwac'axaj y ma xtik'ax ta chiwech ri xtiwac'axaj.
Riyix xtitzu' y xa ma xtiya' ta c'a pa cuenta ri nitzu'.
15 Ruma ri cánima re winek re' xa xquicowirisaj.
C'ayef (cuesta) chi ntoc pa tak quixquin ri niquic'axaj.
Ri runak' tak quiwech quiyupuban, ruma ma nicajo' ta yetzu'un.
Riye' can majun nicajo',
can ma nicajo' ta niquic'axaj,
can ma nicajo' ta nika pa tak cánima,
ma nicajo' ta nitzolin pe quic'u'x, riche (rixin) chi riyin nchojmirisaj ri quic'aslen.
Queri' ri xubij ri Dios, ri tz'ibatal ca ruma ri Isaías.
16 Yac'a riyix nudiscípulos, can jabel wi ruwa'ik'ij, ruma chi ri runak' tak iwech can yetzu'un wi jabel y ri ixquin can ye'ac'axan wi.
17 Riyin can kitzij c'a nbij chiwe wacami, chi ye q'uiy chojmilaj tak winek y ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, sibilaj xcajo' chi xquitz'et ta ri nitz'et riyix wacami, y xa ma xquitz'et ta el. Can sibilaj chuka' xcajo' chi xquic'axaj ta ri niwac'axaj riyix re wacami, y xa ma xquic'axaj ta el.
Tek ri Jesús xubij achique ntel wi chi tzij ri c'ambel tzij chrij ri aj ticonel
18 Y ri Jesús xubij c'a chique: Tiwac'axaj c'a achique nubij ri c'ambel tzij ri nich'o chrij ri achi ri xbe pa jopin ija'tz.
19 Ri juba' ija'tz ri xka pa bey, yari' ri nich'o chrij ri ch'abel riche (rixin) ri rajawaren ri Dios, ri nac'axex ruma jun winek, y xa ma nik'ax ta chuwech. Rumari' nipe ri itzel nrelesaj el ri ch'abel ri xtic pa ránima.
20 Ri ija'tz ri xka cojol tak abej, can nich'o wi c'a chrij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex ruma jun winek. Ri winek ri' can chanin c'a nuc'ul ri ruch'abel ri Dios pa ránima riq'ui quicoten.
21 Xa yac'a chi ma xbe ta ka jabel ruc'amal ri ruch'abel ri Dios pa ránima, xa can ma niyaloj ta c'a ri quicoten riq'ui. Y tek yepe c'a tijoj pokonal y netzelex ruma runiman ri ruch'abel ri Dios, chanin nitzak.
22 Y ri ija'tz ri xka cojol tak k'ayis ri c'o quiq'uixal, can nich'o wi c'a chrij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex ruma jun winek. Pero ri winek ri' xa ya c'a ri nrajo' re tiempo re' ri nuben y nik'olotej c'a pa ruk'a' ri beyomel riche (rixin) re ruwach'ulef, y rumari' xa nijik' c'a ri ruch'abel ri Dios ri c'o riq'ui. Y can majun bey c'a xtiwachin ta jabel ri ruch'abel ri Dios pa ruc'aslen.
23 Yac'a ri ija'tz ri xka pa jun utzilaj ulef, can nich'o wi c'a chrij ri ruch'abel ri Dios ri nac'axex ruma jun winek, y ri winek ri' can nik'ax c'a ri ruch'abel ri Dios chuwech y ri ruc'aslen niwachin jabel. Can niwachin wi c'a achi'el niquiben ri ija'tz. Ruma c'o ija'tz ri niquiya' a treinta quiwech, yec'o ri niquiya' a sesenta quiwech y yec'o ri can jojun ciento c'a quiwech niquiya', xcha' ri Jesús.
Ri c'ambel tzij chrij ri trigo y ri itzel k'ayis
24 Ri Jesús xutzijoj chic c'a jun c'ambel tzij chiquiwech ri winek, y xubij c'a: Ri rajawaren ri caj, junan c'a riq'ui jun achi ri xberutica' ca jun utzilaj ija'tz pa rulef.
25 Xa yac'a tek quinojel ri winek ye warnek, xpe c'a ri ruc'ulel ri rajaf ri ulef, xberutica' ca rujatzul ri itzel k'ayis chucojol ri trigo ri ticon chic ca. Y xu (xe wi) xberubana' ca ri', y xbe.
26 Yac'a tek xbeq'uiy pe ri tico'n y xuchop xebe'el pe ri ruwi', c'a yac'ari' tek xk'alajin ri itzel k'ayis.
27 Y yac'ari' tek ri ye rumozo ri rajaf ri ulef xe'apon c'a riq'ui y xquibij chare: Ri ija'tz ri xatic ka pan awulef can utz wi. Xa yac'a wacami c'o itzel k'ayis chucojol. ¿Acuchi (achique) c'a xpe wi ri ija'tz riche (rixin) ri itzel k'ayis? xecha'.
28 Y ri achi xubij c'a chique ri ye rumozo: Re' rusamaj jun ri netzelan wuche (wixin), xcha'. Y ri ye rumozo xquibij c'a chare: ¿Nawajo' c'a chi yojbe chuc'ukic? xecha' chare.
29 Yac'a ri achi xubij c'a chique ri rumozo: Mani, ma yixbe ta chuc'ukic, man xa ruma chi nic'uk ri itzel k'ayis yec'ukutej chuka' ri trigo.
30 Xa tiya' na c'a k'ij chare ri itzel k'ayis chi junan niq'uiy riq'ui ri trigo, c'a ya na tek xtapon ri k'ij riche (rixin) ri k'atoj. C'a ya na c'a k'ij ri' tek riyin xtinbij c'a chique ri xquebano k'atoj, chi nabey tiquimolo' ri itzel k'ayis y quequibanala' pa tak manojo riche (rixin) chi yeporox; y c'ac'ari' tiquik'ata' ri trigo riche (rixin) chi nbequiyaca' ca, xcha' ri achi. Queri' xubij ri Jesús.
Ri c'ambel tzij chrij ri ija'tz riche (rixin) ri mostaza
31 Y ri Jesús xutzijoj chic c'a jun c'ambel tzij chiquiwech ri winek, y xubij c'a: Ri rajawaren ri caj junan riq'ui jun ti ija'tz riche (rixin) ri mostaza ri nberutica' ca jun achi pa rulef.
32 Ruma ri ija'tz riche (rixin) ri mostaza astape' yari' ri más tak cocoj, yac'a tek niq'uiy, ya riya' ri sibilaj nim ntel que chiquiwech ri nic'aj chic ichaj. Y can achi'el jun ti alaj che' nuben. Rumari' ri aj xic' tak chicop ri yebe pa cak'ik', ye'apon chiri' y niquibanala' quisoc pa tak ruk'a', xcha' ri Jesús.
Ri c'ambel tzij chrij ri ch'om (levadura)
33 Ri Jesús xuya' chic c'a jun c'ambel tzij chiquiwech, y xubij c'a chique: Ri rajawaren ri caj junan c'a riq'ui ri ch'om (levadura) ri xberuc'ama' pe jun ixok y xuya' ca chupan oxi' pajbel harina, xuch'omirisaj c'a ronojel. Quec'ari' chuka' xtibiyin rutzijol ri ruch'abel ri Dios, xcha' ri Jesús.
Ri Jesús can xerucusaj wi ri c'ambel tak tzij
34 Y ronojel c'a ri xubij ri Jesús chique ri winek ri', ruyon c'ambel tak tzij yerucusaj tek nich'o quiq'ui. Can majun c'a ri xubij ta chique chi man ta xucusaj c'ambel tak tzij.
35 Riche (rixin) chi queri' can nibanatej c'a ri rubin ca ri profeta ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Ri rusamajel ri Dios can quec'are' ri rutz'iban ca chrij ri Jesús:
Riyin tek xquich'o xquencusaj c'a c'ambel tak tzij.
Q'uiy c'a ri can ye ewatel pe pa rutiquiribel re ruwach'ulef, xquenk'alajsaj c'a.
Queri' nubij ri tz'ibatal ca.
Tek ri Jesús xubij achique ntel wi chi tzij ri c'ambel tzij chrij ri trigo y ri itzel k'ayis
36 Y tek ri Jesús rubin chic c'a chique ri winek chi quebe chi tak cachoch, yac'ari' tek Riya' xtzolin pa jay ye rachibilan ri rudiscípulos. Y yac'ari' tek ri rudiscípulos xejel apo riq'ui y xquibij c'a chare: Riyoj nikajo' c'a chi riyit nabij ta chake achique ntel wi chi tzij ri c'ambel tzij chrij ri trigo y ri itzel k'ayis ri xetic ca pa jun ulef. Ruma can ma xk'ax ta chkawech, xecha'.
37 Y ri Jesús can xuk'alajsaj c'a chiquiwech ri c'ambel tzij, y xubij c'a: Ri ticonel riche (rixin) ri utzilaj ija'tz, yin c'a riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol.
38 Ri ulef ri xban wi ri ticoj, can ya c'a re ruwach'ulef. Ri utzilaj ija'tz yec'a ri yec'o pa rajawaren ri Dios. Y ri itzel k'ayis yec'a ri can ye riche (rixin) wi ri itzel.
39 Y ri xbetico ca ri itzel k'ayis, ya c'a ri itzel winek. Ri k'atoj, ya c'a ri xtibanatej pa ruq'uisbel chare re tiempo re kachapon; y ri xquebano ri k'atoj yec'a ri ángeles.
40 Can achi'el c'a niban riq'ui ri itzel k'ayis chi ye'elesex el y yeporox pa k'ak', can quec'ari' chuka' xtibanatej pa ruq'uisbel chare re tiempo re kachapon.
41 Riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol xquentek c'a ri nu'ángeles chiquimolic quinojel ri yebano etzelal y ri yebano chique ri nic'aj chic chi yetzak. Ruma ma nwajo' ta c'a chi yec'o ta ri winek ri' chiquicojol ri yec'o pa rajawaren ri Dios.
42 Y quinojel c'a ri xquemol el, xquebec'ak ca chupan ri nimalaj k'ak'; y chiri' c'a xque'ok' wi y xtiquikach'ach'ej quey.
43 Yec'a ri winek ri choj chic quic'aslen can xquetz'itz'an c'a achi'el ri k'ij, pa rajawaren ri Tata'ixel ri c'o chila' chicaj. Ri c'o c'a rac'axabel, can trac'axaj c'a ri xinbij, xcha' ri Jesús.
Ri c'ambel tzij chrij jun beyomel ri mukun ca
44 Ri rajawaren ri caj junan c'a riq'ui jun beyomel mukul ca pa jun ulef y xilitej ruma jun achi. Ri achi ri' xumuk chic c'a ca ri beyomel ri' y niquicot ránima xtzolin y xuchop c'a ruc'ayixic ronojel ri c'o riq'ui y c'ac'ari' xbe chulok'ic ri ulef ri acuchi (achique) mukul wi ri beyomel.
Ri c'ambel tzij chrij jun abej ri sibilaj jotol rajel
45 Y chuka' ri rajawaren ri caj, can junan c'a riq'ui jun lok'onel y c'ayinel quiche (quixin) tak abej ri nibix perlas chique.
46 Tek ri achi ri' nril c'a ca jun perla sibilaj jabel y nic'ayix, junanin (anibel) nitzolin y nuc'ayij ronojel ri c'o riq'ui, c'ac'ari' nibe chulok'ic ri perla ri'.
Ri c'ambel tzij chrij ri ya'l chapabel car
47 Y chuka' ri rajawaren ri caj xa junan c'a riq'ui jun ya'l chapabel car, ri niya'ox (nya') ka pa ya' y yeberuc'ama' pe quinojel quiwech car.
48 Y tek nojnek chic c'a ri ya'l riq'ui car, niquic'uaj c'a el c'a chuchi' ya'. Y c'ac'ari' yetz'uye' chucha'ic. Ri utzilaj tak car yequiya' c'a pa tak chaquech, yac'a ri car ri xa ma ye utz ta, xa yequelesaj c'a ca.
49 Quec'ari' ri xtic'ulwachitej pa ruq'uisbel chare re tiempo re kachapon. Ri ángeles xquepe c'a chiquicha'ic ri winek. Juc'an xquequiya' wi ri choj chic quic'aslen, y xquequelesaj c'a ca ri ma ye utz ta.
50 Y ri winek ri ma ye utz ta, xquebequic'aka' c'a ca chupan ri nimalaj k'ak', y chiri' c'a xque'ok' wi y xtiquikach'ach'ej quey.
Ri discípulos can xk'ax wi chiquiwech ri xubij ri Jesús
51 Y ri Jesús xubij c'a chique ri rudiscípulos: ¿Xk'ax chiwech ronojel re xinbij chiwe? xcha' chique. Y ri discípulos xquibij c'a: Ja' (je) Ajaf, xk'ax chkawech, xecha'.
52 Riya' xubij chic c'a: Can utz wi chi xk'ax chiwech, ruma xixoc yan achi'el jun aj tz'ib ri q'uiy retaman chrij ri ye tz'ibatal ojer ca, y q'uiy chuka' ntajin nretamaj chrij ri rajawaren ri Dios. Y rumari' can yix junan c'a riq'ui jun tata'aj pa jun jay ri can c'o rubeyomal ruyacon. Tek c'o nic'atzin wi, riya' yeberelesaj pe ri can c'o chic k'ij ye ruyacon y yeberelesaj pe chuka' ri xa c'a juba' quec'oje' riq'ui, xcha' ri Jesús.
Tek ri Jesús xapon chic pa tinamit Nazaret
53 Y tek ri Jesús xtane' c'a chubixic ri c'ambel tak tzij ri', Riya' xel c'a el chiri' y xbe, ye rachibilan el ri rudiscípulos.
54 Yac'a tek xapon pa tinamit ri acuchi (achique) xq'uiy wi, Riya' xuchop c'a ruc'utic ri ruch'abel ri Dios ri chiri' pa jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. Y ruma c'a ri ch'abel ri yerubij chique, ri winek ri' can xquimey c'a y xquibij: ¿Achique c'a ruma tek re achi re' sibilaj q'uiy etamabel c'o riq'ui y nicowin yeruben milagros?
55 ¿La xa ma ya ta cami re' ri ruc'ajol ri jun achi ri aj samajel chrij che'? ¿La xa ma ya ta c'a re' ral ri María y rach'alal ri Jacobo, ri José, ri Simón y ri Judas?
56 Y ri ye rana', ¿la xa man ta c'a yec'o chkacojol? ¿Acuchi (achique) ta c'a xretamaj wi ri retaman y acuchi (achique) ta c'a petenak wi ri ruchuk'a' riche (rixin) chi yerubanala' milagros? yecha' chiquiwech.
57 Y rumari' ri winek can ma juba' xquinimaj ta ri Jesús. Y ri Jesús xubij c'a chique ri winek ri': Majun c'a jun profeta ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios, ri man ta jun ruk'ij. Quinojel can c'o wi quik'ij, xa yac'a chi ma niya'ox (nya') ta quik'ij pa tak quitinamit y pa tak cachoch, xcha' chique.
58 Chupan ri rutinamit, ri Jesús ma q'uiy ta c'a milagros ri xerubanala', ruma ri ruwinak ma xquinimaj ta.