Dónbeenì páaníi fĩnle vũahṹ Matiye 5

O Yeesu kàránna ɓa nùpua le ɓúee wán

(Luki 6.20-23)

1 Ká a Yeesu mɔn bán minka nì-kúii so, ó o yòora le ɓúee yòó kará. Ó o nì-kenínia wà ɓueé ɓó a yi. 2 Ó o wã́a lá le bíonì ò o wee kàrán ɓa kà síi:

3 «Bìa zũ le mí khon mí yiwa bán ɲúná sĩ,

lé bìo le Dónbeenì bɛ́ɛnì á ɓa níní wi yi.

4 Bìa wee wá, bán ɲúná sĩ,

lé bìo le Dónbeenì khíi hĩ̀í ɓa sĩa.

5 Bìa wayika bán ɲúná sĩ,

lé bìo ho tá na le Dónbeenì dó mí ɲii le mí ì na, á bìo á à sĩ̀ ɓa yi.

6 Bìa le Dónbeenì sĩi bìo wéró poni wee ɓúe, bán ɲúná sĩ,

lé bìo á bìo ɓa wee ca á ɓa à yí á mu ɲii ì sí.

7 Bìa zũ mí ninzàwa màkárí bán ɲúná sĩ,

lé bìo le Dónbeenì mún khíi zũń ɓa màkárí.

8 Bìa hácírí bò le Dónbeenì bìo mí dòn wán bán ɲúná sĩ,

lé bìo ɓa khíi mi le Dónbeenì.

9 Bìa wee wé à ho hɛ́ɛrà kɛń bìa làa ba páanía wi pã̀ahṹ bán ɲúná sĩ,

lé bìo le Dónbeenì khíi ve ɓa le mí zàwa.

10 Bìa ɓa wee beé lò lé bìo ɓa wee wé bìo le Dónbeenì sĩi vá yi bán ɲúná sĩ,

lé bìo ho wáayi bɛ́ɛnì bìo sã̀ ɓa yi.

11 Ká ɓa nùpua wee là mia, á wee beé mi lò, á wee fũ̀aa hã sabíoní lè mi sìíwà mi dã́ní yi ĩnɛ́n bìo yi, se mi ɲúná sĩ. 12 Mi zã̀maka, mi le mi sĩa wa làa sòobɛ́ɛ, lé bìo le Dónbeenì bũ̀iá beenì pan mia ho wáayi mu bìo yi. Mu bon, lé kà síi á ɓa beéraráa le *Dónbeenì ɲi-cúa fɛɛrowà na dú mi yahó lò.

(Maaki 9.50; Luki 14.34-35)

13 «Minɛ́n ka lòn yámú ho dĩ́míɲá nùpua tĩ́ahṹ. Ká mu yámú yonyoró ló mu yi, á ɓa à wé kaka á mu ù bĩní ì zoráa. Mu cũ̀nú máa kɛń ká mu yínɔń à lée yénní mu kúia à ɓa nùpua wé yonka.

14 «Minɛ́n ka lòn khoomu ho dĩ́míɲá nùpua tĩ́ahṹ. Ho lóhó na son le ɓúee wán wé dĩ̀n dɛnkhɛɛn. 15 Ɓa máa wé dé fĩ̀ntã́ní à ɓún yi làa láahó. Ɓa wé dé le bàrá hen na le ko le bàrá yi, à bìa wi le zĩi yi ɓúenɓúen kɛń mu khoomu yi. 16 Minɛ́n mún ko mi kɛń lòn khoomu ɓa nùpua yahó, bèra a na ká ɓa mɔn mu bè-tentewà na mi wee wé, à ɓa ɓùaaní mìn Maá na wi ho wáayi.

O Yeesu kàránna ɓa nùpua ho làndá bìo dã́ní yi

17 «Mi yí leéka le ĩ ɓuara á wà ɓueé ɓúe o *Mɔyiize làndá lè ɓa ɲi-cúa fɛɛrowà kàránló ɲúhṹ dɛ́. Ɓùeé. Ĩ wà ɓueé tií mu ɲii lé bìo. 18 Le ĩ mì ho tũ̀iá na mia: Hàrí ho wáayi lè ho tá à mía kaka, á ho làndá ɓàn bín-za na khúekhúe á máa fá ho ɲii, fúaa mu bìo ɓúenɓúen véró. 19 Lé bṹn nɔn ká yìa wó khon hã làndáwá mu ɓàn dà-za ɓúi dã́ní yi, á wee kàrán ɓa nùpua le ɓa wé wé làa bṹn, wón ɓànso khíi kɛń cĩ́inú ho wáayi bɛ́ɛnì yi. Ká yìa ɓɛ̀n wee tà bè ho làndá yi, á wee kàrán ɓa nùpua le ɓa wé wé làa bṹn wón ɓànso khíi wé o nì-beenì ho wáayi bá-zàmu yi. 20 Le ĩ bío mu na mia: Ká mi yí máa bè bìo le Dónbeenì le mi wé yi á yí po ho *làndá bìo zéenílowa lè ɓa *Farizĩɛwa, á mi máa dàń máa kɛń ho wáayi bá-zàmu yi.

Ho hɛ́ɛrà kɛńló minɛ́n lè ɓa nùpua na ká pã̀ahṹ bìo

21 «Mi ɲá à ɓa bía bìo kà nɔn wàn ɓùaawa yi: ‹Yí ɓúe nùpue.›* Yìa wó nì-ɓúe á ɓànso ɓa à ɓua á à varáa le cítíi fĩ̀iníi. 22 Ká ĩnɛ́n màhã́ à bío á à na mia: Yìa sĩi cã̀ mín za yi, wón ɓa à ɓua á à varáa le cítíi fĩ̀iníi. Yìa bía le mín za lée bɔ̃́nbú, wón ɓànso á ho làndá tũ̀iá fɛɛrowà ko ɓa cítí. Á yìa bía le mín za lé o khéero, wón ɓànso ko ò o dé le Dofĩ́ní dɔ̃hṹ yi. 23 «Ká fo wà ɓueé wé mu hãmu á à na le Dónbeenì yi mu hãmu cĩ̀íníi lahó yi, ká ũ hácírí ɓuara le fo wó khon lè mi ninza ó o sĩi wee cĩ̀ foǹ, 24 à ũ bàrá ũ hãmu mu hãmu cĩ̀íníi lahó yi, ká ũ lɛ́n va a cɔ̃́n à mi vaá véení mu. Ká bṹn wó vó, à ũ màhã́ ɓuee wé ũ hãmu à na le Dónbeenì yi.

25 «O ɓúi lá le fo wó khon làa mí síi, ó o von fo le cítíi fĩ̀iníi, à ũnɛ́n na wó khon à fèn wé le ɲii dà-kéní làa wo ho wɔ̃hṹ wán ká mi dĩǹ yí vaá dɔ̃n. Ká bṹn mía á wón vaá dé fo o cítí-fĩ̀ níi yi, á wón ɓɛ̀n á à yèrèmá khíi dé fo o paro níi yi o ò dé ho kàsó yi. 26 Le ĩ mì ho tũ̀iá na foǹ: Ho kàsó mu á fo máa lé yi hùúu, ká ũ yí wã́ le wárí na á fo ko à ũ na ɓúenɓúen á yí tiíra ɲii.

Mi yí le mi sĩa vá nùpue ɓàn hã́a yi

(Matiye 18.8-9; Maaki 9.43, 47-48)

27 «Mi ɲá à ɓa bía bìo kà: ‹Yí wé hã́-fé tàá bá-fé.›† 28 Ká ĩnɛ́n màhã́ à bío bìo kà á à na mia: Yìa lora mín za ɓàn hã́a á sĩi vá a yi, se ɓànso fó a vó mí yilera yi. 29 Ká mu lé ũ nín-tĩánì yère wee dé fo mu bè-kohó wéró yi, à ũ còkon le lèe día. Mu sṹaaní à ũ sãnía bìo ɓúi yí kɛń bĩ́n, á po bìo hã ɲii sú à ɓa lèera dó le Dofĩ́ní dɔ̃hṹ na máa hí lùe yi. 30 Ká mu lé ũ nín-tĩánì níi wee dé fo mu bè-kohó wéró yi, à ũ kúii le lèe día. Mu sṹaaní à ũ sãnía bìo ɓúi yí kɛń bĩ́n á po bìo hã ɲii sú á fo ò zoráa le Dofĩ́ní dɔ̃hṹ na máa hí lùe yi.

O ɓúi yí dĩ̀ndĩ̀n ɲa mín hã́a

(Matiye 19.7-9; Maaki 10.11-12; Luki 16.18)

31 «Mu túara: ‹Yìa le mí ì ɲa mín hã́a, á ɓànso ko ò o wé mu yaamu fáaró vũahṹ à na a yi.›‡ 32 Ká ĩnɛ́n màhã́ wee bío mu na mia: Báa na día mín hã́a, à ɓàn hã́a mu ɲɔn yí fó báa, ká a wà vaá yan bá-veere, se lé ɓàn báa mu dó a ho bá-fénló yi. Á yìa mún fó a hã́a na ɓàn báa día wo á yan, wón mún lé o hã́-fé.

Mi wé yí báa bìo hùúu

33 «Mi mún ɲá à ɓa bía nɔn wàn ɓùaawa yi: ‹Bìo fo báa le Dónbeenì yahó le fo ò wé à ũ yí khíní yi. Wé mu.›§ 34 Ká ĩnɛ́n màhã́ wee bío mu na mia: Mi yí báa hùúu. Mi yí báa lè ho wáayi, lé bìo á bĩ́n lé le *Dónbeenì bɛ́ɛnì lùe. 35 Mi yí báa lè ho tá, lé bìo á hón lé le Dónbeenì zení bèeníi. Mi yí báa lè ho Zeruzalɛɛmu, lé bìo á hón lé ɓa bá-zàwa bɛ́ɛ lóhó. 36 Yàá mún pá yí báa lè ũ ɲúhṹ, lé bìo le ɲún-vãní dà-kéní mí dòn ɓàn cemu lè le ɓàn bímú á fo yí dà máa wé. 37 Mi wé le ũuu, à mi dĩ̀n bṹn wán. Ká mi le ɓùeé, à mi dĩ̀n bṹn wán. Ká bìo mi wee bĩní báa à bè mu wán bṹn wee lé o *Satãni yi.

Mi wé yí dì yúaa mín wán

(Luki 6.29-30)

38 «Mi ɲá à ɓa bía: ‹Ká yìa fía mí ninza yère á ɓa mún ǹ fío ɓànso yère. Yìa kéra mí ninza ɲin-kéza á ɓa mún kén ɓànso ɲin-kéza.›* 39 Ká ĩnɛ́n màhã́ wee bío na mia le ká a nì-sũmúi wi ò o wé mu bè-kora làa mia, à mi día le o wé. Hen ká a ɓúi dó ũ nín-tĩánì sáahó yi, ũ ɲì mu yi ká ũ yèrèmá hìa so dá a yi. 40 Hen ká a ɓúi le mí ì cítí làa fo á à féráa ũ báká, ũ bè ũ kánɓun ho wán na a yi. 41 Ká ho pànká ton-sá ɓúi kĩ̀kã́a foǹ le ũ sè bìo ɓúi à varákaráa ho kilomɛɛtere dà-kéní, à ũ sè mu à varákaráa hã kilomɛɛterewa bìo ɲun làa wo. 42 Yìa fìora bìo ũ cɔ̃́n, à ũ na mu wo yi. Yìa le mí ì ke bìo ũ cɔ̃́n à ũ yí pĩ́.

Mi wé wań mi zúkúsa

(Luki 6.27-28, 32-36)

43 «Mi ɲá à ɓa bía: ‹Fo ko à ũ wań mí ninza ká ũ ɲin ũ zúkúso.› 44 Ɛ̀ɛ ká ĩnɛ́n wón wee bío mu na mia: Mi wań mi zúkúsa. Mi wé fìo na bìa wee beé mi lò yi, 45 lé bṹn á à zéení le mi lé mìn Maá na wi ho wáayi zàwa. Orɛ́n lé yìa wee wé à le wii hà ɓa nì-sũmáa lè ɓa nì-tentewà wán. O wee wé à ho viohó tè bìa térénna làa bìa yí térénna cɔ̃́n. 46 Ká bìa wa mia lé bán mí dòn á mi wa, á mi wee leéka le mi so pá à bĩní ì yí cũ̀nú mu mɔ́n le? Hàrí ɓa *lànpó féwá wee wé kà síi. 47 Ká mìn zàwa lè mìn hĩ́nni lé bán mí dòn mi wee tɛ̀ɛní yi, se mi so pá yú bìo wó lé? Hàrí bìa yí zũ le Dónbeenì wee wé kà síi. 48 Mi wé ɓa nùpua na ɲii tun làa bìo á mìn Maá na wi ho wáayi tentemu ɲii tunnáa bìo síi.»

* 5:21 Mi loń Léró vũahṹ (Exode) 20.13; Làndá zéeníló vũahṹ (Deutéronome) 5.17 † 5:27 Mi loń Léró vũahṹ (Exode) 20.14; Làndá zéeníló (Deutéronome) vũahṹ 5.18 ‡ 5:31 Mi loń Làndá zéeníló vũahṹ (Deutéronome) 24.1 § 5:33 Mi loń Levii nùwã vũahṹ (Lévitique) 19.12; Mìló vũahṹ (Nombres) 20.3; Làndá zéeníló vũahṹ (Deutéronome) 23.22-24 * 5:38 Mi loń Léró vũahṹ (Exode) 21.24; Levii nùwã vũahṹ (Lévitique) 24.20; Làndá zéeníló vũahṹ (Deutéronome) 19.21