Dónbeenì páaníi fĩnle vũahṹ Luki 12

Mi pa miten bìo

(Matiye 10.26-27, 19-20)

1 Mu wee wé ká ɓa nùpua fò mín bĩ́n ɓùiríɓùiríɓùirí fúaa ɓa wee yonka mín zení lé ɓa booró. Ó o Yeesu wã́a sánsáa mi nì-kenínia á wee bíoráa: «Héyìi! Mi pa miten ɓa *Farizĩɛwa bìo yi. Ɓa bìo ɓonmín lè le ɲa-fĩni. Bìo ɓa wee kàrán lè ɓa nùpua á ɓarɛ́n mí bɛɛre yí máa bè yi. 2 Mu bìo na sànkaa ɓúenɓúen khíi mi, á bìo sà yi ɓúenɓúen mún khíi zũń. 3 Lé bṹn nɔn á bìo mi ì bío le tíbírí yi, á ɓa nùpua khíi mì wéréwéré. Bìo mi wee hũmɔnka kúee mín ɲikɔ̃nna yi hã zĩní fĩ̀kãna á mún khíi bue hã lòra.

Mi wé kɔ̃̀nbi le Dónbeenì

(Matiye 10.28-31)

4 «Wàn bɔ̃́nlowà, ĩ ì bío mu ù na mia. Mi wé yí zɔ̃́n bìa wee ɓúe o nùpue ká ɓa máa bĩní dàń mu ɓúi wé. 5 Yìa mi ko à mi wé zɔ̃́n á ĩ ì zéení làa mia. Mi wé zɔ̃́n le Dónbeenì na dà à dé mia le Dofĩ́ní dɔ̃hṹ na máa hí yi mu húmú mɔ́n. Le ĩ bío mu na mia: Dén le dìo mi ko mi wé zɔ̃́n. 6 Ɓa ɲínzà-wĩ́níwà bùaa hònú so yi máa yɛ̀ɛ́ hã tɔ̃mɔ́nwà bìo ɲun le? À le Dónbeenì yi pá yí máa nɔnsã bán yà-kéní ɓúi yi. 7 Hàrí mi ɲún-vãní ɓúenɓúen á le Dónbeenì zũ ɲii. Mi wã́a yí zɔ̃́n dɛ̀ɛ, lé mi bìo ɲúhṹ wi po ɓa minka ɲínzà-wĩ́níwà.

Yìa tà làa yìa pã́ a Yeesu bìo

(Matiye 10.19-20; 10.32-33)

8 «Le ĩ bío mu na mia: Yìa dĩ̀n ɓa nùpua yahó ò o bía wéréwéré le mí bìo sã̀ miì, ó o *Nùpue Za mún khíi bío le Dónbeenì wáayi tonkarowà yahó le ɓànso bìo sã̀ mí yi. 9 Ká yìa ɓɛ̀n bía wéréwéré ɓa nùpua yahó le mí yí zũ mi, ó o Nùpue Za mún khíi bío le Dónbeenì wáayi tonkarowà yahó le mí yí zũ ɓànso. 10 Nùpue na bía le bín-kohó o Nùpue Za dã́ní yi, á wón ɓànso á ɓa à sɛ́n ǹ día á à na yi. Ká yìa khíi bía le bín-kohó le Dónbeenì Hácírí dã́ní yi, á wón ɓànso máa yí mu ɓàn sɛ́ndíaró.

11 «Hen ká ɓa khíi wé ɓuan mia vannáa ɓa *zúifùwa kàránló zĩní yi, tàá ho pànká ɓànsowà yahó à bán cítí mia, à mi yí le mi yiwa dè bìo mi ì láráa mi ɲi-cúa làa bìo mi ì bío bìo yi. 12 Lé bìo á bìo mí vaá bío á le Dónbeenì Hácírí á à zéení làa mia hón pã̀ahṹ so yi.»

O nàfòró ɓànso na lé o bɔ̃́nbú wàhiire

13 O nìi ɓúi bía nɔn o Yeesu yi ɓa zã̀amáa tĩ́ahṹ: «Nì-kàránlo, bío na wàn za yi le o sanka wàn kĩ́a ò o na ĩ bìo.» 14 Ó o Yeesu bía nɔn wo yi: «Wàn bɔ̃́nlo, lée wée dó mi le ĩ fáa mìn tũ̀iáwà à mún sanka mìn kĩ́a na mia?» 15 Bṹn mɔ́n ó o wee bío làa bìa wi bĩ́n ɓúenɓúen: «Mi pa miten bìo. Mi yí wé nùpua na yìo yí máa sì làa bìo, lé bìo hàrí ò o nùpue níi bìo wé boo kaka, á so o mukãnì pá po mu.»

16 Ò o wã́a wà le wàhiire na kà nɔn ɓa yi: «Nìi ɓúi na nàfòró wi hĩ́a ɓó ho dĩ́nló làa sòobɛ́ɛ mí mɔhṹ yi. 17 Ó o lon mí yi, ò o wee bío bìo kà lè mí sĩi: ‹Lé mu yɛ́n á ĩ ko à ĩ wé? Ĩ dĩ́nló na á ĩ yú á máa zo ĩ náa.› 18 Á bìo kà lé bìo ó o wã́a le mí ì wé: ‹Ĩ ì fì ĩ náa ɓúenɓúen, ká ĩ bĩní ì so hĩ̀a ɓùaaka á à khuii ĩ dĩ́nló le ĩ bìo ɓúenɓúen á à kúee yi.› 19 Bṹn mɔ́n á ĩ wã́a à bío ĩ sĩi yi: ‹Áyì, wàzaa, à ũ bìo ɓɛ̀ntĩ́n se. Fo ò wé hã́ lúlúio zànzàn ká dɛ̀ɛ ɓúi máa fòo foǹ. Wã́a wé vũń, wé dí, wé ɲu ká ũ wé bìo sĩ foǹ.› 20 Ká le Dónbeenì màhã́ bía nɔn wo yi: ‹Fo lé o bɔ̃́nbú. Ho tĩ́nàahṹ na kà lé hón á ĩ ì fé ũ mukãnì yi. Àwa, hón pã̀ahṹ so yi, ká ũ bìo na á ũ khuiira zoó bàrá pan yi á bìo á à sĩ̀ wée yi.› 21 Lé kà síi á yìa wee khuii ho nàfòró zoo pa yi ká a máa cà hìa le Dónbeenì cɔ̃́n á bìo khíi wéráa.»

Mi cà le Dónbeenì bɛ́ɛnì vé

(Matiye 6.25-34)

22 Bṹn mɔ́n ó o wee bío lè mí nì-kenínia: «Lé bṹn nɔn á ĩ wee bíoráa bìo kà á à na mia: Mi wé yí yáa mi yilera mi mukãnì bìo yi, le mi ì yí mu bè-dínii wen à á dí, tàá mi sãnía bìo yi, le mi ì yí hã sĩ̀-zĩ́nia wen á à zĩ́. 23 Mu bon. Le mukãnì bìo po mu bè-dínii, á hã sãnía bìo po hã sĩ̀-zĩ́nia. 24 Mi loń ɓa khànkhonwà, ɓa yí máa dì bìo, á mún yí máa lá dĩ́nló. Ɓa náa mía, ká le Dónbeenì màhã́ pá wee díiní ɓa. À bìo mínɛ́n bìo ɲúhṹ màhã́ wi po ɓa ɲínzàwa. 25 Minɛ́n tĩ́ahṹ á yìa dà mí mukãnì wizooní á à dé wán cĩ́inú mí yilera yáaró bìo yi so wi le? 26 Á bìo mí yí dà dɛ̀ɛ woon máa wé bìo cĩ́inú bìo yi, á mí wee yáa mi yilera bìo kà dã́ní yi le we? 27 Mi loń le pũ̀iílè. Le yí máa sá dɛ̀ɛ, á mún yí máa tĩ́ sĩ̀a. Le ĩ bío mu na mia: hàrí o *Salomɔn lè mí cùkú ɓúenɓúen ká wón pá yí zã́ sĩ̀a na se yú lerɛ́n ɓúi yi. 28 Ká le Dónbeenì wee donkhueé le ɲíní kà síi, dìo wé kɛń ho zuia ká ho yìró à ɓa cĩ̀í le, à sɔ̃̀nkú minɛ́n á le è wé kaka máa zĩ́iní. Mi sĩadéró le Dónbeenì yi ɓɛ̀ntĩ́n fòora. 29 Mi wé yí yáa mi yilera à wé dĩ̀n cà bìo mi ì dí làa bìo mi ì ɲu. 30 Mu bon, bìa yí zũ le Dónbeenì ho dĩ́míɲá yi lé bán wee wé dĩ̀n cà bṹn ɓúenɓúen fɛ́ɛɛ. Ɛ̀ɛ ká minɛ́n mìn Maá Dónbeenì wón zũ bìo ko làa mia. 31 Mi le mi yara sĩ́ le Dónbeenì bɛ́ɛnì bìo, á bìo ká á le Dónbeenì á à na mia.

32 «Minɛ́n nùwã yɛn zàwa na á ĩ pan bìo, mi yí zɔ̃́n dɛ̀ɛ, lé bìo á mu wó sĩna mìn Maá Dónbeenì yi à le na mí bɛ́ɛnì mia.

(Matiye 6.19-21)

33 «Mi yɛ̀ɛ́ mi níi bìo à sanka wárí na mi yú à na ɓa nì-khenia yi. Mi cà ho nàfòró binbirì na máa vé bàrá ho wáayi ká lè miten. Bĩ́n á ɓa kɔ̃̀nlowà máa ɲuaa ho, á bùaa mún máa yáa ho. 34 Mu bon, hen na mi nàfòró wi yi lé bĩ́n á mi sĩa ɓúenɓúen á à dé yi.

Ɓa ton-sáwá na wee fání mí yìo bìo

(Matiye 24.45-51)

35 «Mi zĩ́ mí tonló sĩ̀a, à zã̀ní mí fĩ̀ntɛ̃́ɛna wíoka dĩ̀nnáa. 36 Mi wé lè ɓa nùpua na pan mí ɲúhṹso na van mu yaamu cɛɛníi bìo. Ká a ɓueé dɔ̃n pã̀ahṹ na yi, á ɓúanɓúaa ho woohṹ à ɓa dɛ̀ɛní hɛ́n ho. 37 Bán ton-sáwá so na á ɓa ɲúhṹso ɓueé yú à ɓa fánía mí yìo pan wo ɓɛ̀ntĩ́n ɲúná sĩ. Le ĩ mì ho tũ̀iá na mia: O ɲúhṹso mí bɛɛre á à lá mí tonló sĩ̀a á à zĩ́ ká a bío le ɓa kɛɛní, ká a lá ho dĩ́nló á à sanka à na ɓa yi ɓa à dí. 38 Hàrí ò o ɲúhṹso mu ɓuee dã ho tá tĩ́ahṹ tàá mu yàá dà bṹn wán, ká a ɓueé yú ɓa ká ɓa yìo fá á kará pan wo, se bán ton-sáwá so ɲúná ɓɛ̀ntĩ́n sĩ.

39 «Mi zũ le ká le zĩi ɓànso lá wee wé zũń o kɔ̃̀nlo ɓuenló pã̀ahṹ, ó o lá máa wé è día ó o máa zo a zĩi. 40 Minɛ́n mún tĩní mí yìo, lé bìo ó o *Nùpue Za khíi ɓuen ho pã̀ahṹ na á mí yí máa dé le o ɓuen yi.» 41 Ó o Piɛre tùara a yi: «Ɲúhṹso, le wàhiire mu á ũ wà nɔn warɛ́n wa dòn yi lée, tàá lé ɓa nùpua ɓúenɓúen á le wà nɔn yi?»

42 Ó o Yeesu bía nɔn wo yi: «O ton-sá na yí máa lé mí ɲúhṹso mɔ́n, na hácírí wi le o yɛ́n? Lé yìa ó o ɲúhṹso á à bàrá mí zĩi tonni ɲúhṹ wán, le o wé sanka ho dĩ́nló na mí zĩi nùpua lè mí nì-kéní kéní yi ho pã̀ahṹ na mu ko yi, 43 ó o wee sá ho tonló mu ó o ɲúhṹso bĩnía ɓueé kúaa wán. O ton-sá mu ɲúhṹ sĩ. 44 Le ĩ mì ho tũ̀iá na mia: O ɲúhṹso á à bàrá a mí bìo ɓúenɓúen ɲúhṹ wán.

45 «Ká a ton-sá mu día ò o wee bío mí yi: ‹Ĩ ɲúhṹso míana ò o máa ɓuen.› Ò o wã́a hĩ́nɔn wee ha mí ninzàwa ton-sáwá, ɓa báawa lè ɓa hã́awa, á wee dí ká a ɲu khée, 46 wón ton-sá so ɓa ɲúhṹso khíi ɓuen le wizonle na ó o yí zũ yi, lè ho pã̀ahṹ na ó o yí dó yi. Ká a ɲúhṹso mu khíi ɓuee dɔ̃n, ó o ɓueé beé o lò làa sòobɛ́ɛ, ká a pá à dé o ɓa ton-sáwá na ló mí ɲúhṹso mɔ́n tĩ́ahṹ.

47 «O ton-sá na zũ mí ɲúhṹso sĩi bìo, ò o yí wíokaa míten á yí wó mu làa bìo ó o lonnáa mu, wón á ho haró ò ɲí. 48 Ká yìa yí zũ mí ɲúhṹso sĩi bìo, ò o wó hã wén-kora á ɓa ko ɓa ha, wón haró máa tà máa ɲí a làa yìa so bìo. Yìa ɓa nɔn mu bìo na boo yi, á ɓa khíi fé bìo boo cɔ̃́n, á yìa ɓa kàràfáa mu bìo na boo yi, á ɓa khíi tùa yi làa bìo po bṹn.

Ho kharó lè lé cítíi bìo

49 «Lé ho dɔ̃hṹ á ĩ ɓuan wa ɓueé dé ho tá yi, á ĩ ɓɛ̀ntĩ́n lá wi à ho dɛ̀ɛní zà! 50 Ká ĩ màhã́ ko à ĩ kã́a lònbe-beenì ɓúi yi, á ĩ hácírí ɓɛ̀ntĩ́n lùnkaa mu bìo yi, ká mu yí wó yí vó, á ĩ máa yí ĩten.

(Matiye 10.34-36)

51 «Mi wee leéka le ĩ ɓuara wà ɓueé dé hɛ́ɛrà ho dĩ́míɲá yi le? Ɓùeé. Le ĩ bío mu na mia: Lé hã bíoní á ĩ wà ɓueé kúee á à khɛɛ́ráa ɓa nùpua. 52 Bìo kà wán á ɓa nùpua nùwã hònú na wi le zĩi dà-kéní yi á à kha. Ɓa nùwã tĩn á à fi lè ɓa nùwã ɲun na so, á ɓa nùwã ɲun á mún ǹ fi lè ɓa nùwã tĩn mu. 53 O maá máa wé sĩ lè mí za, ó o za mún máa wé sĩ lè mín maá. O nu máa wé sĩ lè mí hĩ́nló, ó o hĩ́nló mún máa wé sĩ lè mín nu. O ɓùaa hã́a máa wé sĩ lè mí yàró hã́a, ó o yàró hã́a mún máa wé sĩ lè mín ɓùaa hã́a.»

(Matiye 16.2-3)

54 Bṹn mɔ́n ó o wee bío lè ɓa zã̀amáa: «Hen ká mi mɔn ká hã dùndúio wee vá kúee mín wán lè le wii tèeníi, à mi le ho viohó ò tè, à mu ɓɛ̀n wé làa bṹn. 55 Hen ká mi mɔn ká ho pinpiró wee lé lè le wii hɛ̀ɛníi ɓàn nín-káahó à ɓuen, à mi le ho wunwuró ò kɛń, à mu ɓɛ̀n wé làa bṹn.* 56 Nì-khàwa yɛ́n! Mi wee loń ho tá lè ho wáayi à zũńnáa bìo wee wé pɔ̃̀nna. Á lée webio nɔn á mu bìo na wee wé lònbìo á mí yí zũ máa zéení kúará?

(Matiye 5.25-26)

57 «Lée webio nɔn á mínɛ́n mi bɛɛre yí dà máa hueeka mu bìowa mín yi à zũńnáa bìo térénna. 58 O ɓúi lá wó khon lè mi ninza síi, ó o von fo le cítíi yi, à ũnɛ́n na wó khon bánbá à ũ fèn wé le ɲii dà-kéní lè mi ninza mu ho wɔ̃hṹ wán ká mi dĩǹ yí vaá dɔ̃n. Ká bṹn mía ó o vaá dé fo o cítí-fĩ̀ níi yi, á wón ɓɛ̀n á à yèrèmá khíi dé o paro níi yi, á wón ǹ dé ho kàsó yi. 59 Le ĩ bío mu na mia: Ho kàsó mu á fo máa lé yi hùúu ká ũ yí wã́ le wárí na fo ko á ũ na ɓúenɓúen á yí tiíra ɲii.»

* 12:55 Ɓa zúifùwa kɔ̃hṹ bìo sìí wi mí dòn lè warɛ́n bìo. Mu yámú ɲumu wi lè le wii tèeníi. Lé làa bĩ́n á ho viohó wee wé lé yi ɓuennáa. Ká le wii hɛ̀ɛníi ɓàn nín-káahó á ho tá henì ɓùaa yi. Lé làa bĩ́n á ho wunwuró wee wé lé yi ɓuennáa.