मत्ती
मत्तीए रा लिखेया रा सुसमाचार
भूमिका
मत्ती रचित सुसमाचार ये संदेश देओआ कि यीशु मसीह ई से उद्धारकर्ता ए जेसरे आऊणे री भविष्यबाणी कित्ती थी। परमेशरे पुराणे नियमो रे ह्जारो साल पईले आपणे लोका साथे कित्ती री वाचा खे तेस ई उद्धारकर्ता रे जरिए पूरा कित्तेया। ये शुभ संदेश बस यहूदी लोका खेई निए, जिना रे यीशु मसीह पैदा ऊआ और पाल़ेया पोषेया गया, बल्कि सारी दुनिया खे ए।
मत्ती रचित सुसमाचार बऊत ई चौकसिया साथे क्रमबद्ध तरीके रे लिखी राखेया। इजी री शुरूआत यीशु मसीह रे जन्मो ते ओई, तेबे तिना रे बपतिस्मा और परीक्षा रे बारे रे लिखी राखेया, तेबे गलील प्रदेशो रे प्रचार, शिक्षा और चंगा करने री सेवा रे बारे रे लिखी राखेया। इजी ते बाद एते सुसमाचारो रे यीशुए री गलीलो ते यरूशलेमो तको रा सफर और यीशुए री जिन्दगिया रे आखरी अफ़्ते री घटना रे बारे रे लिखी राखेया, जेतेरा मकसद तिना रा क्रूसो पाँदे चढ़ाया जाणा और तिना रा दुबारा जिऊँदा ऊणा ए।
एते सुसमाचारो रे यीशु एक महान् गुरूओ रे रूपो रे दखाई राखेया। तेसखे परमेशरो रे बिधानो री व्याख्या करने रा अक्क ए और से परमेशरो रे राज्य री शिक्षा देओआ। तेसरी शिक्षा खे पाँज पाअगा रे बांडी सकोए : (1) पाह्ड़ी उपदेश, जो स्वर्ग राज्य रे नागरिको रे चाल-चलण, फर्ज, खास अक्क और आखरी उम्मीदा ते मिलदा-जुलदा ए (पाठ 5-7); (2) बारा चेलेया खे सेवा रा काम करने खे शिक्षा देणा (पाठ 10); (3) स्वर्गो रे राज्य ते मिलदा-जुलदा उदारण (पाठ 13); (4) चेलेया ते मिलदी-जुलदी शिक्षा (पाठ 18) और (5) स्वर्ग राज्य रे आऊणे और एस जुगो ते मिलदी-जुलदी शिक्षा (पाठ 24, 25)
रूप-रेखा:
वंशावली और यीशु मसीह रा जन्म 1:1-2:23
यूहन्ना बपतिस्मा देणे वाल़े रा सेवा रा काम 3:1-12
यीशुए रा बपतिस्मा और परीक्षा 3:1-4:11
गलील प्रदेशो रे यीशुए री जनसेवा 4:12-18:25
गलील प्रदेशो ते यरूशलेम नगरो तक सफर 19:1-20:34
यरूशलेम नगरो रे आखरी अफ़्ता 21:1-27:66
यीशुए रा मरे रेया बीचा ते दुबारा जिऊँदा ऊणा और तिना रा दिशणा 28:1-20
1
यीशु मसीह रा खानदान
(लूका 3:23-38)
ये यीशु मसीह रे पुर्वजा रे नाओं ए जो राजा दाऊद और अब्राहमो रे वंशो रे थे। अब्राहमो ते इसहाक ऊआ; इसहाको ते याकूब ऊआ, याकूबो ते यहूदा और तेसरे ओर बी बऊत पाई ऊए। यहूदा री लाड़ी तामारा ते फिरिस और जोरह ऊआ, फिरिसो ते हिस्रोन जम्मेया और हिस्रोनो ते एराम ऊआ, एरामो ते अम्मीनादाब ऊआ, अम्मीनादाबो ते नहशोन ऊआ और नहशोनो ते सलमोन ऊआ। सलमोन और तेसरी लाड़ी राहाबा ते बोअज ऊआ, बोअज और रूता ते ओबेद ऊआ और ओबेदो ते यिशै ऊआ। यिशै ते दाऊद राजा जम्मेया। दाऊदो ते सुलेमान तेसा जवाणसा ते ऊआ, जो पईले ऊरिय्याहो री लाड़ी थी। सुलेमानो ते रहबाम ऊआ, रहबामो ते अबिय्याह ऊआ, अबिय्याहो ते आसा ऊआ, आसा ते यहोशफात ऊआ, यहोशफातो ते योराम और योरामो ते उज्जियाह ऊआ। उज्जियाहो ते योताम, योतामो ते आहाज और आहाजो ते हिजिकिय्याह ऊआ। 10 हिजिकिय्याहो ते मनश्शिह, मनश्शिहो ते आमोन और आमोनो ते योशिय्याह ऊआ। 11 इस्राएली लोका खे बेबीलोनो खे बन्दी बणाई की लई जाणे ते पईले योशिय्याहो रे पोते यकुन्याह और तेसरे पाई ऊए।
12 बन्दी ऊई की बेबीलोनो रे पऊँछाणे ते बाद यकुन्याहो ते शालतिएल जम्मेया और शालतिएलो रा पोता जरूब्बाबिल ऊआ। 13 जरूब्बाबिलो ते अबीहूद, अबीहूदो ते इल्याकीम और इल्याकीमो ते अजोर ऊआ। 14 अजोरो ते सदोक, सदोको ते अखीम और अखीमो ते इलीहूद ऊआ। 15 इलीहूदो ते इलियाजार, इलियाजारो ते मत्तान और मत्तानो ते याकूब ऊआ। 16 याकूबो ते यूसुफ ऊआ, जो मरियमा रा लाड़ा था। मरियमा रे यीशु पवित्र आत्मा ते जम्मेया, जिना खे मसीह बोलेया जाओआ। 17 अब्राहमो ते दाऊदो तक सारिया चौदा पीढ़िया ऊईया और दाऊदो ते इस्राएलिया खे बाबेलो तक बन्दी बणाई की पऊँछाणे तक चौदा पीढ़िया ऊईया और बेबीलोनो तक बन्दी बणाई की पऊँछाणे ते मसीह तक चौदा पीढ़िया ऊईया।
यीशुए रा जन्म
(लूका 1:26-38; लूका 2:1-7)
18 एबे यीशु मसीह रा जन्म ईंयां ऊआ, कि जेबे तिना री आम्मा मरियमा री मंगणी यूसुफो साथे ऊई, तेबे तिना रा ब्या ऊणे ते पईले ई मरियम पवित्र आत्मा री तरफा ते गर्भवती ऊईगी। 19 तेबे तेसा रा ऊणे वाल़ा लाड़ा यूसुफ जो तर्मी था, से तेसा खे बदनाम नि करना चाओ था, तिने आपणे मनो रे सोचेया कि मां ये चुपचाप छाडी देणी।
20 जेबे से एड़ा सोचणे ई लगी रा था, तेबे प्रभुए रा स्वर्गदूत तेसखे सुपने रे दिशेया और से तेसखे बोलणे लगेया, “ओ दाऊदो रे वंशो रे यूसुफ! तूँ आपणी ऊणे वाल़ी लाड़ी मरियमा खे आपणे कअरे ल्याऊणे ते नि डर, कऊँकि जो तेसा रे पेटो रे बच्चा ए, से पवित्र आत्मा रिया तरफा तेआ। 21 तेसा रे एक पाऊ जमणा, तैं तेसरा नाओं यीशु राखणा। कऊँकि तेस आपणे लोक तिना रे पापो ते बचाई देणे।”
22 ये सब कुछ तेबे ऊआ ताकि जो वचन प्रभुए भविष्यबक्ता ते बुलाई राखे, सेयो पूरे ओ 23 “देखो, एक कुआँरी गर्भवती ऊणी और तेसा रे एक पाऊ जमणा और तेसरा नाओं इम्मानुएल ऊणा,” जेतेरा मतलब ए “परमेशर आसा साथे ए।” 24 तेबे यूसुफ सयी की उठेया और जिंयाँ ई तेसखे परमेशरो रे स्वर्गदूते बोलेया था, तिंयाँ ई से आपणी ऊणे वाल़ी लाड़िया खे आपणे कअरे ली आया 25 और जदुओ तक, तेसा रे पाऊ नि जम्मेया, तदुओ तक यूसुफ तेसा गे नि गया और तेबे तेसा रे पाऊ जम्मेया और तिने तेसरा नाओं यीशु राखेया।