22
Amo jiarica boje rʉmʉre cʉ̃ ca ĩi cõoña wederique
(Lc 14.15-24)
Ñucã Jesús ĩi cõoñarique mena o biro ĩi wede jʉo waawi:
—Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ wiogʉ, cʉ̃ macʉ̃ cʉ̃ ca amo jiari boje rʉmʉre quenogʉ cʉ̃ ca tiiricarore biro nii. Cʉ̃re ca pade coterã mena, cʉ̃ ca jʉoricarãre jʉo doti cojoupʉ. Cʉ̃ ca jʉomiricarã pea doorʉgatiuparã. Jiro, aperã cʉ̃re ca pade coterã mena, cʉ̃ ca jʉoricarãre o biro cʉ̃jare ĩi doti nemo cojomiupʉ ñucã: “Mee, baariquere niipetiro queno yapanoriquepʉ yʉ cʉo. Yʉ wecʉa, aperã waibʉcʉrã, añuro ca díí cʉtirã yʉ jĩa dotijãwʉ. Mee, niipetiro queno yapanoriquepʉ nii. ¡Ñee pee dʉjati! ‘Yoari méé boje rʉmʉ dooya,’ ĩi wede dooya,” cʉ̃jare ĩi doti cojomiupʉ. Cʉ̃ ca jʉomiricarã pea cʉ̃re yʉʉtiuparã. Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃ cʉ̃ wejeri pee waacoaupʉ. Apĩ pea cʉ̃ ca padero pee waacoaupʉ. Aperã pea wiogʉ ʉmʉare cʉ̃jare ñeeri, ñañaro cʉ̃jare tii, cʉ̃jare jĩa bate, tiicãuparã.
”Wiogʉ pea teere tʉo ajiari, bojoca jĩari majare jĩa batecã, cʉ̃ja yaa macã cãare joe cõacã, tii doti cojoupʉ cʉ̃ uwamarãre. Jiro, cʉ̃ ʉmʉare o biro ĩiupʉ ñucã: “Boje rʉmʉ maquẽ ñee ʉno pee dʉjati. Yʉ ca jʉomijãrã pea ca dooparã ʉno méé niijapa. To biri wiijeri watoa macã maaripʉ waari, noo mʉja ca bʉa earã cõrorena jʉorãja,” cʉ̃jare ĩi cojoupʉ.
10 ”To biro cʉ̃ ca ĩiricarã, cʉ̃ ʉmʉa pea wiijeri watoa macã maaripʉ waari, noo cʉ̃ja ca bʉa earã niipetirãre, añurã, ñañarãre jʉo neouparã. To biri boje rʉmʉ cʉ̃ ca quenopa jawire bojoca dadacoauparã. 11 Jiro wiogʉ, cʉ̃ ca jʉo cojoricarãre ĩagʉ jãa waagʉ, jĩcʉ̃, amo jiarica boje rʉmʉ maquẽ mééra juti jãñari ca niigʉre ĩaupʉ. 12 Cʉ̃re ĩari: “Yʉ mena macʉ̃, ¿amo jiarica boje rʉmʉ maquẽ juti jãñati pacagʉ, do biro biicãri anopʉre mʉ jãa doojãri?” cʉ̃re ĩiupʉ. To biro cʉ̃ ca ĩiro, wedetiupʉ cʉ̃ pea. 13 To cõrora wiogʉ pea, bojocare baarique batori majare o biro ĩiupʉ: “¡Anire ñeeri, cʉ̃ amori, cʉ̃ dʉpori jiari, õo macã ca naitĩaropʉ cʉ̃re cõa wienecã cojoya! Too ca naitĩaropʉre oti, cʉ̃ upire baca dʉpo, cʉ̃ ca bii bʉañapa tabepʉ,” ĩiupʉ. 14 Biirãpʉa paʉ niima, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉorã. Cʉ̃ ca beje jeerã pea, paʉacã méé niima —ĩi wedewi Jesús.
Wiogʉ César're niirique wapa wapa tiirique maquẽ
(Mc 12.13-17; Lc 20.20-26)
15 Ate jiro fariseos waari, Jesús're wedejãarʉgarã, jĩcã wãme Jesús cʉ̃ ca ĩi maa wijiaro cʉ̃ja ca tiipere ameri wede peniupa. 16 To biro ameri ĩicãri, jĩcãrã cʉ̃ja mena macãrãre, Herodes yaarã mena o biro cʉ̃jare ĩi doti cojoupa:
—Buegʉ, díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro ca tiigʉ nii, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro niiriquere díámacʉ̃ ca niirijere ca ĩirore biro wede, mʉ ca tiirijere jãa maji. Ñucã bojoca cʉ̃ja ca bii ĩño niirijerena ca ĩa nʉnʉjeetigʉ niiri, bojoca cʉ̃ja ca ĩirijerena tʉo nʉnʉjee, mʉ tiiti. 17 To biri mʉ ca tʉgoeñari wãmere jãare wedeya. ¿Wiogʉ romanore niirique wapa jãa ca wapa tiirucurije to añu jañuti? ¿To añutitiqué? —cʉ̃re ĩi jãiñawa.
18 Jesús pea ñañari wãme tʉgoeñacãri cʉ̃ja ca ĩirijere majiri, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi:
—Watoara ca bii dito pairã, ¿ñee tiirã, “Ñañaro cʉ̃ ĩi bui cʉtijato,” ĩi tʉgoeñarique mena yʉre mʉja jãiñati? 19 Wiogʉre* mʉja ca wapa tiirucuri tiire yʉre ĩñoñaaqué —cʉ̃jare ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcã tii cʉ̃re noniwa. 20 Tii tiire amiri:
—¿Ati tiire ñiru diámacʉ̃, ñiru wãme, owa tuurique to tujati? —cʉ̃jare ĩi jãiñawi Jesús.
21 To biro cʉ̃ ca ĩi jãiñaro, cʉ̃ja pea:
—Wiogʉ César yee tuja —cʉ̃re ĩi yʉʉwa.
To biro cʉ̃ja ca ĩiro, Jesús pea:
—To docare César yee ca niirijere César're tiicojoya. Ʉmʉreco Pacʉ yee ca niirijere Ʉmʉreco Pacʉre tiicojoya —cʉ̃jare ĩiwi. 22 To biro cʉ̃ ca ĩiro tʉorã, ñee pee ĩiticãwa. To biri witi, cʉ̃re waa weocoawa yua.
Cati tuarique maquẽre cʉ̃ja ca jãiñarique
(Mc 12.18-27; Lc 20.27-40)
23 Ñucã tii rʉmʉrena jĩcãrã saduceos Jesús're ĩarã dooupa. Ména cʉ̃ja pea: “Ca bii yaicoaricarãpʉa, pʉati cati tuaticuma,” ca ĩi niirucurã niiri, ati wãme cʉ̃re ĩi eawa Jesús're:
24 —Buegʉ, Moisés niiquĩricʉ: “Jĩcʉ̃, puna manigʉra cʉ̃ ca bii yaijata, cʉ̃ niiquĩricʉ bai pee, cʉ̃ nʉmo ca niiricore nʉmo cʉtirucumi, cʉ̃ jũwʉre puna cʉti bojarʉgʉ,” ĩiupi. 25 To biri, ano jãa watoare jĩcãti niiwa jĩcʉ̃ puna jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro niirã. Ca nii jʉogʉ nʉmo cʉti jʉomiupi. Puna manigʉra bii yaicoaupi. Ca puna maniricʉ niiri, cʉ̃ bai peere cũu yaiupi. 26 Cʉ̃ cãa to birora bii, ñucã cʉ̃ jiro macʉ̃ cãa to birora bii, niipetirãpʉra to biro wado biicãupa. Cʉ̃ja jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niimiricarãpʉra, to biro wado bii yai peticoaupa. 27 Cʉ̃ja niipetirã jiro cʉ̃ja nʉmo ca niimirico cãa bii yaicoaupo. 28 To biri yua, cati tuarica tabe ca niiropʉre, ¿anija jĩcʉ̃ puna jĩcã amo peti, ape amore pʉaga penituaro ca niiricarã niipetirã cʉ̃ja ca nʉmo cʉtimirico pea, nii nʉmo pee cõ niigoti yua? —ĩi jãiñawa Jesús're.
29 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩi yʉʉwi Jesús:
—Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere, cʉ̃ ca tutuarijere, mʉja majiti. To biri no ca boorora mʉja ĩi maa wijiacã. 30 Bojoca ca bii yairicarã cati tuarãpʉa ʉmʉa, nomia, manʉ cʉti, nʉmo cʉti, tiitirucuma. Ʉmʉreco tutipʉ ca niirã, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrãre biirã niicãrucuma. 31 Apeyera ñucã ca bii yairicarã cʉ̃ja ca cati tuarije maquẽre, ¿Ʉmʉreco Pacʉ majuropeera, 32 “Yʉa, Abraham, Isaac, Jacob jãari Ʉmʉreco Pacʉ yʉ nii,” cʉ̃ ca ĩiriquere mʉja bue ñaatiti? Cʉ̃a, ca bii yairicarã Ʉmʉreco Pacʉ méé niimi. Ca catirã Ʉmʉreco Pacʉ niigʉ biimi —cʉ̃jare ĩiwi Jesús.
33 To biro Jesús cʉ̃ ca ĩi wederijere tʉorã, bojoca pea ñee pee ĩiticãwa.
Doti cũurique ca nii majuropeerije
(Mc 12.28-34)
34 Jesús, saduceos're do biro cʉ̃ja ca ĩi majitiropʉ cʉ̃jare cʉ̃ ca ĩiriquere majicãri, fariseos neaupa ñucã, ameri wede penirʉgarã.
35 Jĩcʉ̃ cʉ̃ja mena macʉ̃, doti cũuriquere ca jʉo buegʉ, “Ñañaro cʉ̃ ĩi bui cʉtijato” ĩigʉ, o biro ĩi jãiñawi Jesús're:
36 —Buegʉ, ¿dije to niiti doti cũurique ca nii majuropeerije? —ĩiwi.
37 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉwi Jesús:
—“Ʉpʉ mʉ Ʉmʉreco Pacʉre mʉ yeri niipetiro mena, mʉ ca tʉgoeñarije niipetiro mena, mʉ ca cati niirije niipetiro mena, cʉ̃re maiña,” ĩi. 38 Ate nii, ca nii majuropeerije doti cũurique niipetirore ca jʉo niirije. 39 Ate jiro ca dotiri wãme cãa teere bii jañurora nii. O biro ĩi: “Mʉ upʉre mʉ ca mairore birora maiña mʉ pʉto macʉ̃re,” ĩi.§ 40 Ate pʉa wãme nii, doti cũuquĩrique niipetirore, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja cʉ̃ja ca buerique niipetirore, ca jʉo nii majuropeerije —cʉ̃re ĩiwi Jesús.
¿Ñiru pãrami cʉ̃ niiti Mesías?
(Mc 12.35-37; Lc 20.41-44)
41-42 Ména, fariseos toora cʉ̃ja ca nea poo niiro, o biro cʉ̃jare ĩi jãiñawi Jesús.
—¿Mʉja do biro mʉja ĩi tʉgoeñati Mesías're? ¿Ñiru pãrami niimi mʉja ĩiti? —ĩi jãiñawi.
To biro cʉ̃ ca ĩiro:
—David pãrami niimi —cʉ̃re ĩi yʉʉwa.
43 To biro cʉ̃ja ca ĩiro, o biro cʉ̃jare ĩiwi Jesús:
—To docare, ¿ñee tiigʉ David majuropeera, Añuri Yeri cʉ̃re cʉ̃ ca majiorije jʉori “Yʉ Wiogʉ,” cʉ̃re cʉ̃ ĩiquĩupari? O biro ĩiupi David:
44 “Ʉpʉ o biro ĩiwi yʉ Wiogʉre:
‘Ano, yʉ díámacʉ̃ nʉña pee duwiya ména,
mʉ waparãre cʉ̃ja ca doca cũmuro yʉ ca tiiropʉ,’* cʉ̃re ĩiwi.”
45 To docare ¿Mesías, do biro pee biicãri, David pãrami cʉ̃ niibogajati, David majuropeera “Yʉ Wiogʉ,” cʉ̃ ca ĩimijata cãare? —cʉ̃jare ĩiwi.
46 To biro cʉ̃ ca ĩiro, jĩcʉ̃ ʉno peera jĩcã wãme ʉnora cʉ̃re yʉʉ cojorucu tiitiwa. To biri tii rʉmʉ mena jĩcʉ̃ ʉno peera apeye cʉ̃re jãiña nemotiwa yua.
* 22:19 22.19 César, Emperador. 22:32 22.32 Ex 3.6. 22:37 22.37 Dt 6.5. § 22:39 22.39 Lv 19.18. * 22:44 22.44 Sal 110.1.