Yesus me maga kutuu to kaa kaama mée tupi-manee seta menaa
5
Pasal 5-7
Yesus me deamaagi too ko mée eebaa Wa paagoo medaakea. Medaakea naadi maga kutuu to kaa pakaamaata kaama animaayu, Wa me topenaa see bagee yuwa Wa paagoo pakaamaagea. Wa me mée tupi-manee seta menaa kuwa ko kisee:
Ede ma, ede ma siyaa menaa
Luk 6:20-23
"Okoo me 'Anii daba see mée nao' naadi Ogatamee kaa dimi maayaa bagee kuwa daamaa,
okoo ko Ogatamee Wa too ebo mée eetotaa see yoo epo enaataa eetuyaa bagee yoka ede nao.
Yegee siyaa bagee kuwa daamaa,
okoo dimi mena yatamooniyaapi yoka ede nao.+
Dimi daba, mena daba see bagee kuwa daamaa,
okoo ko uwoo to, magaa to uduma epoo bagee kaatagea yoka ede nao.+
Okoo me 'Anii Ogatamee me gaata-gaata yuwa too yaukuwawooka naaki ou' see dimii gaayaa bagee kuwa daamaa,
okoo me ou dimii gaayaa yuwa kuwa Ogatamee me daamaa sikii yakiyaapi yoka ede nao.+
Mée epa dimii gaayaa bagee kuwa daamaa,
Ogatamee me okoo miya epa kaapi yoka ede nao.
Pedeo dimii, pedeo menaa taa see bagee kuwa daamaa,
okoo Ogatamee diipea yoka ede nao.+
Mée aaemee-emee siyaayaa bagee kuwa daamaa,
okoo Ogatamee me yogaanii see ekaa weapea yoka ede nao.
10 Ogatamee me gaata-gaata yuwa too yaukuwawoo see bagee okoo kisee bagee kemaata mée me wegee-wegee siyaa kuwa daamaa,
okoo ko Ogatamee Wa too ebo mée eetotaa see yoo epo enaataa eetuyaa bagee yoka ede nao.+
11 Ikii Ni yaato bagee kemaata mée me kiwisineano ma, kipeepuu taano ma, makapaa menaa kikobaano ma kuwa koosi, ede nao. 12 Ikii koogo makii taa see kaa toowoo setaa to mokoo da mee ebo, epoo to wodoo topa yoka ede ma, ede ma siwoo taai.+ Mée me kisee pedeo kiukuwagee taapea kuwa ko idukaa okoo me bagee me miya nabi bagee eboo yuwa maa diya kisee pedeo yaukuwagee siwoo seta yoka dimi se nagimaai."
Dega ma, peto agoo da ma ebea-ebea menaa
13 "Ikii ko dega mokoo, magaa da kaa bagee paagoo daamaa yaekeata agiyoo mokoo. Kiya dega gii taa keegoota kaama wodoo kaasee bedaa gii kiyaayaa? Iyo, aii agiyoo too kemaata tameepeata kaama bado batagi-patagi too siyaa.*+
14 Ikii ko peto agoo da mokoo, mée tomaa-tomaa yuwa daamaa deesi naadi wogaamagaakee agoo da mee.+ Maga kutuu to kaa mée eebaa toogee see magaa mee se boonemaayaa, awee da kaa deeyaa. 15 Bedaa pelita biyaa iyaata kaama otaawee me apumaakee se kiya ee yiba bagee uduma ago wogaamaasi naadi biyaa maagee yoo too pakaa-ekeasiyaa. 16 Ikii mee mokoo miya. Ikii me daamaa ukuwagee siyaa agiyoo kuwa mée me kideeta kaama epoo to wodoo Ikiitaagi yaapaageesi yoka ikii yiba ago kusi-kusii da mee booneakee se kiya mée paagoo daamaa yawogaamagaai."+
Idukaa kaama wegawoo seta menaa kuwa uduma Yesus kaa too uwa daata menaa
17 "Musa me ebeamaata menaa yuwa ma, nabi bagee me wegawoo seta menaa yuwa ma kuwa Anii wisintagaano see naadi meta see kuwa se nagaai. Wisintagaano see naadi meta se kiya kuwa idukaa menaa kuwa uduma mani yaato awee da kaa kiyaabuu seta kaama Ani kaa uwa daasi naadi meta. 18 Anii mikee kisiino ko: Epoo to ma, magaa to ma taa kaano taa kaboo kuwa Musa me menaa kuwa uduma, mena kamu ena miya, peedi menaa ena miya se taa kaapa, kuwa menaa uduma mikee uwa daaniita.+ 19 See kemaata okoo kuwa menaa yiba mena kamu peedi ena ma wisintaata apanaa bagee paagoo miya 'Taa, dagu ke, niiukuwaai' see wegayaa bagee kuwa Ogatamee Wa too ebo mée eetoowoo siyaa yoo okoo peedi kaapea. Kiya kuwa menaa daamaa yayeewoo, bedaa apanaa bagee paagoo miya 'Inii daamaa niiyeewoo taai' see mée tupiwoo siyaa bagee kuwa Ogatamee Wa too ebo mée eetoowoo siyaa yoo okoo ebo bagee, ebo apii kaapea. 20 Ani me kisiino ko: Ogatamee Wa too ebo mée eetotaa see yoo ikii kiseemiyaayaa mee ko ikii Wa me gaata-gaata yuwa daamaa yaukuwagee siyaa kuwa ebo gaayu too, kuwa Musa me menaa mée topetaa see bagee yuwa ma, Parisi kaa bagee yuwa ma okoo me yaukuwagee siyaa kuwa asii eboo gaayu too ikii sikii kiyaa. Taa gaayu ko Ogatamee Wa too ebo mée eetotaa see yoo ikii se kiseemiyaayaa, see kuwa mikee kisega."
Kagoo mee miya mée wugiyaa mokoo see topeta menaa
21 "Idukaa inii me bagee me wegawoo seta menaa ena mee ko kisee: 'Mée se wugii. Kuwa mée wugiyaa bagee kuwa hukuman maniino bagee paagoo yadogeamaano gaano pedeo' see wegawoo seta menaa kuwa ikii ipi kegea.+ 22 Kiya eto ko Ni me kisiino menaa mee ko kisee: Kagoo mee miya mée wugiyaa mokoo. Kagoo kiyaa bagee okoo kaa miya ebo menaa agoo kiyaa. Mee ko mée waa ena me apanaa mikee gaayaa mée paagoo 'Aa mooniino nakaa da' see asiyu ko waa mena pekataa see bagee yuwa paagoo eepeeyaa, bedaa 'Aa dimi taa see mée yaai' see asiyaa bagee kuwa neraka biyaa yiba tameeyamaayaa.
23 Kisee kiyaa naadi a me Ogatamee paagoo agiyoo kupi-manee taa see yoo agiyoo maniino see koo taaka too 'Anii pedeo dimii nagaataa see mée ena agoo' see nekeeniyu ko 24 mee maniino agiyoo da mee se manii, kiyoo eke. Ekeata kaama peedoota mee aa ma mena agoo see mée to paagoo pooi. Kagoo sikiinta kaama mee maniino agiyoo da Ogatamee paagoo daba pe-maniyaa.
25 Aa kakagoo kiyaa mée to me mena pekataa see bagee yuwa paagoo kaapeeyu ko eta mana kaa kaama dimi daamaata kaama moga mena taa kiyaai. Mena taa kaano taa kiyu ko amokiyoo mena pekataa see bagee yuwa paagoo kadogeamaayaa. Kiyoo kaama polisi yagaa kaa kapeaniyaata kaama digiyoo ee yiba katameamaayaa.+ 26 Kisee kiyaa naadi Anii mikee kisiino ko: Aa kuwa kaidimpi kepee uduma maniyu too mee digiyoo ee yiba kaama aa daba kapeeyaayaa yoka kuwa menaa mani taa kiyaai see kisega."
Dimi yiba kaama miya tobaaka taayaa naadi topeta menaa
27 "Idukaa wegawoo seta menaa ena mee ko kisee: Tobaaka se taai, see menaa mee ikii ipi kegea.+ 28 Kiya eto ko Ni me kisiino menaa mee ko kisee: Tobaaka taano kuwa ko api emaa daata kaama dimi yiba 'Mee apii to ou' see gaapea ko dimi yiba mee apii ma tobaaka taagi. 29 A me dagi yagaa yaato emaa masii to mee me pedeo agiyoo ukuwayu ko bigimegeeta tameepeasii. A me maa da uduma neraka biyaa yiba katameano kuwa pedeo yoka a me maa da ponee ena too too tameepeasiino kuwa daamaa.+ 30 Bedaa a me dagi yagaa da me pedeo agiyoo ukuwayu ko daageeta tameepeasii. A me maa da uduma neraka biyaa yiba katameano kuwa pedeo yoka maa da ponee ena too too tameepeasiino kuwa daamaa."
Api se ekeasi naadi topeta menaa
31 "Idukaa wegawoo seta menaa ena miya kisee: Apimee ekeasiinaka see gaayaa mée wa me api ekeasiino kapogee mee keta apii to ebea-manii, see wegawoo seta.+ 32 Kiya eto ko Ni me kisiino menaa mee ko kisee: Apimee ekeata kaama apanaa bagee paagoo peeyu ko tobaaka taayaa naadi kaama kuwa tobaaka kaa menaa kuwa api ekeasigi mée to mee kaa kaapa. Bedaa mee ekeata apii to goeyaa mée to waa miya tobaaka taakee mée kiyaa. Apimee tobaaka sepa gaayu too paimee me ekeasiyaa."+
Ebo ekaa ma se aatabisi naadi topeta menaa
33 "Bedaa idukaa inii me bagee me wegawoo seta menaa ena miya kisee: 'Mée ena me "Taa ma taa anii kisee agiyoo ukuwaapa, Ogatamee see ekaa weega yoka" see asiyu ko ukuwaano too, se ukuwaano ko daa'+ see wegawoo seta menaa mee ikii ipi kegea. 34 Kiya eto ko Ni me kisiino menaa mee ko kisee: Ikii me 'Anii kisee ekaa weega yoka' see menaa kuwa se wegaai, se aatabi taai. Kuwa ko 'Anii epoo to see ekaa da mee weega yoka' see menaa mee miya se aatabi taai. Epoo to wodoo kiyoo ko Ogatamee Waa ebo animaayaa yoo yoka kuwa menaa se wegaai.+ 35 Bedaa ikii me 'Anii uwoo to, magaa to see ekaa weega yoka' see menaa mee miya se aatabi taai. Uwoo to, magaa to kuwa ko Ogatamee Wa me bado esee-ekee taa see yoo yoka se wegaai. Bedaa ikii me 'Anii Yerusalem see ekaa weega yoka' see menaa mee miya se aatabi taai. Yerusalem magaa mee ko Se-ebo, We-ebo Ogatamee Wa me magaa yoka se wegaai. 36 Bedaa ikii me 'Ni me mumoo to yoka' see menaa mee miya se aatabi taai. A me mumoo to kaa edooyuu apa ena miya poodee kiyaayu taano miya iyo, digiyoo kiyaayu taano miya iyo, se ukuwamaayaa yoka se wegaai. 37 Ikii me 'Taa ma taa anii kisee ukuwaapa' see dimii gaayu ko 'Anii kisee ukuwaapa' see menaa kuwa too wegaai, ebo ekaa ma se aatabi taai. Bedaa ikii me 'Anii se ukuwaapa' see dimii gaayu ko 'Anii se ukuwaapa' see menaa kuwa too wegaai. Kuwa mena ponee to kuwa too sikii. Mee wodoo eebaa menaa kuwa manii to ko Iblis me menaa yoka se aatabi taai."
Modee se masisi naadi topeta menaa
38 "Idukaa wegawoo seta menaa ena miya kisee: Mée ena me emaa kapedeo kiyaayu ko wa me emaa miya yapedeo kiyaayaa, bedaa ego kapedeo kiyaayu ko wa me egoo to miya yapedeo kiyaayaa, see wegawoo seta menaa mee ikii ipi kegea.+ 39 Kiya eto ko Ni me kisiino menaa mee ko kisee: Pedeo agiyoo kiukuwayaa bagee kuwa ikii modee se masii. Dagi yagaa yaato kona butuu to kaa yagaa kopaa katokoasiyaa bagee bedaa eka yagaa yaato miya katokoasi yoka yaekeasii.+ 40 Bedaa aa ma mena agoo see mée to me mena ena too too yadaakomee taa see bagee paagoo kaapeemaata kaama a me pedeo yakiyaage mokoo da kamasiino see naadi a me mumaato dokaa da kaidimpi kepa ko mee kaidimpi dokaa da mee too se kiya koosi a me ebo dokaa mee miya kamasisi yoka daamaa yaekeasii. 41 Bedaa kisee omaago see mée ena me ekaapa mokoo 'Ayaa nadogeamaai' see kasiyu ko ekaapa mokoo se kiya bedaa mee amoo taa mokoo aii yadogeamaai. 42 Kaidimiyaa bagee yuwa daamaa maniino too, bedaa keedaa kaidimiyaa agiyoo miya se maneekee se, daamaa manii."+
Yape kiyaa bagee miya epa kisi naadi topeta menaa
43 "Idukaa wegawoo seta menaa ena miya kisee: 'Aa kaepa kiyaa bagee kuwa epa kaai, aa ma yape kiyaa bagee kuwa be kaai' see wegawoo seta menaa mee ikii ipi kegea.+ 44 Kiya eto ko Ni me kisiino menaa mee ko kisee: Ikii ma yape kiyaa bagee kuwa miya epa kaai, ikii kiwegee-wegee siyaa bagee yuwa miya sembahyang yataai.+ 45 Ikii epoo to wodoo Ikiitaagi me yogaa yuwa kesea yoka okoo daamaa agiyoo yaukuwawoo taai. Ogatamee Wa me dimi daamaa bagee paagoo miya, dimi pedeo bagee paagoo miya uduma keno daamaa yamiyaabuu segee see, bedaa Wa me menaa yayeekee bagee paagoo miya, si yayeekee bagee paagoo miya uduma deka daamaa yawiyaabuu segee see yoka ikii me miya okoo epa kaai. 46 Kisee ikii epa kigaayaa bagee yuwa too epa gaayu ko Ogatamee me ikii daamaa ukuwataa to mokoo da kineeyaa ye? Taa yoka epa nagaayaa bagee yuwa too epa see dimii mee se. Mee dimii mee ko pajak kepee yamasegee see bagee yuwa miya kisee dimii gaayaa. 47 Bedaa kisee ikii aaepa kiyaa bagee yuwa too epao see aasee siyu ko mee esee daamaa agiyoo ye? Taa, apanaa aii tomaa kaa bagee yuwa me kisee aasee siyaa yoka ikii kiapaagee siyaa agiyoo ko taa, se maa? 48 Kisee kemaata epoo to wodoo Ikiitaagi mokoo see see ikii miya kisee. Wa me ukuwayaa, peeyaa yuwa uduma pedeo ena ma taa, wa too ena yoka ikii miya Waa see see kaai."+
+ 5:4 Yes 61:2 + 5:5 Mzm 37:11 + 5:6 Yes 55:1-2 + 5:8 Ibr 12:14, Why 22:4 + 5:10 1Pet 3:14 + 5:12 Kis 5:41, Yak 1:2, 1Pet 4:13-14 * 5:13 Dega mee ko naano agiyoo gii daamaa kisi naadi miya sigimeekee, naano agiyoo se dabisi naadi miya widimaakee, kisee agiyoo. + 5:13 Mrk 9:50, Luk 14:34-35 + 5:14 Yoh 8:12, Ep 5:8 + 5:16 1Pet 2:12 + 5:18 Luk 16:17, Rom 10:4 + 5:21 Kel 20:13, Ul 5:17 + 5:25 Luk 12:58-59 + 5:27 Kel 20:14, Ul 5:18 + 5:29 Mat 18:8-9 + 5:31 Ul 24:1-4, Mat 19:7 + 5:32 Mat 19:9, Mrk 10:11-12, Luk 16:18, 1Kor 7:10-11 + 5:33 Im 19:12 + 5:34 Mat 23:18-22, Yak 5:12 + 5:38 Kel 21:24, Im 24:20 + 5:39 Rom 12:17-21 + 5:42 Luk 6:34-35 5:43 "Aa kaepa kiyaa bagee kuwa epa kaai" see menaa mee ko idukaa Ibrani menaa kaa "A gebo kaa bagee epa kaai" see menaa ebeamaata. Gebo kaa bagee see wegayu ko Israel bagee apanaa yuwa. Kiya Yesus me topeta menaa kuwa gaayu ko Israel bagee yuwa too se kiya apanaa tomaa kaa bagee miya, aa ma yape kiyaa bagee kuwa miya okoo uduma epa kaa daamaa agiyoo too yaukuwasi naadi wegata menaa mee. + 5:43 Im 19:18 + 5:44 Luk 6:27-28, Kis 7:60 + 5:48 Im 19:2, 1Pet 1:14-16