37
Ayeye nhenhe Joseph uthene kake ikwerenhe areye uthene-akerte
Akngeye Joseph-kenhe Jacob anetyarte apmere Canaan-ele, apmere akngeye Jacob-kenhe Isaac-arle unthetyarte apmere arrpe-anenhele. Ayeye nhenhe Jacob-kenhe areye-akerte.
Alere Jacob-kenhe, Joseph re 17 years old aneke. Kake ikwerenhe areye akenhe meye urrpetye-ngentyele-arle, Leah, Bilhah, Zilpah. Bilhah uthene Zilpah uthene anewe Jacob-kenhe atherreke-urrke urrkapetyarte Leah uthene Rachel utheneke. Jacob-arle akenhe akngeye aneke urreye itneke. Joseph kake ikwerenhe areyele-arlke yepe-yepe areye-arlke nanikute areye-arlke arntarnte-aretyarte. Ikwere ipenhe Joseph ayeye-akerte apetyalpeke akngeye ikwerenheke iletyeke kake ikwerenhe areyele-arle akurne mpwarekenge iletyeke.
Jacob anteme (Israel-arlke renhe ileme) Joseph-eke arnterre anthurre ahentye-aneke alere arrpenhe areyenge awethe-ulkere rarle artwe ampwe aneke Joseph-arle intekenge. Re ahentye-aneke Joseph akngerre anthurre ikwerenge anteme re ikwere mantere mwerre alkarle amulte arlpentye-akerte mpwareke. Kake Joseph-kenhe areyele itelarerrirreke Jacob-arle ikwere arnterre ahentye-aneke. Ikwerenge anteme itne ikwere ahentye-anetyakenhe anetyarte. Itne ikwere mwerrantye angketyakenhe anetyarte.
Joseph-ele altyerre atherre areme
5-7 Awethe ante alakenhe-irrekenge kake ikwerenhe areye ahele anthurre mpwareke. Ingwe anyentele Joseph-ele altyerre areke. Yanhe iperre re kake ikwerenhe areyeke ileke: “Nhenhe awerrirraye: Ingwele the altyerre areke. Anwerne apurte urrkapemele merne inerrirretyame. Anwerne name annge-akerte aketyame imerte ayernerlte-anemele anyenteke-anyente ahelheke imerte athenemele anwerne name annge-akerte areye urreke inetyenhenge. Ikwerenge anteme name tharle ayerneke akenhe tnerle-alheke tyerrtye-arteke re-arrpe akwete. Kele arrantherre-arle ayerneke areye akenhe tnemele imerte kwene-irreme atyenge, atyinhe-arle atyeperre anthurre-arle anekenge. Yanhe-arle the altyerre atyinhenge areke.” Kele kake ikwerenhe areyele renhe awemele ahele anthurre irrerirreke awethe ulkere anteme.
Kele kake ikwerenhe areye ikwere angkerrirreke, “Unte-ame itirreme unte akwele anwerneke akngerrepate anetyeke?” Kake ikwerenhe areye ikwere ahentye-anetyakenhe rarle altyerre nhenhe ilekenge.
Ikwerenge Joseph-ele altyerre arrpenhe anteme areke. Ingweleme anteme re akeme-irremele angkeke kake ikwerenhe areyeke, “Ingwele the altyerre arrpenhe areke. The uterne areke, atnyentye, kwerralye 11-pele anthurre, itne atyenge kwene-irrerreke ayenge-arle atyeperre anthurre anekenge.”
10 Kele Joseph alheke akngeye ikwerenhe Jacob-eke iletyeke altyerre ikwere-akerte. Nhenge akngeye ikwerenhele altyerre ikwere-akerte awemele, re Joseph-eke ahele-irreke, Jacob imerte ikwere angkemele, “Unte kwenhe altyerre arerne anwerneke iletyale kwenhe anetyakenhe, iwenhenge-arle-ame unte anwerneke altyerre nhenhe ileke? Meye ngkwinhe, kake ngkwenge areye ayenge-arlke arrpenhe areye-arlke, anwerne-arle ngkwenge artepe arrernelhetyeke arrangkwe-arle!” 11 Kake Joseph-kenhe areye ingkerte anthurre irreke. Kenhe akngeye ikwerenhe Jacob akenhe akwete-arle itirreke nthakenhe-arle Joseph-ele altyerre areke.
Kake Joseph-kenhe areyele renhe tyerrtye arrpenhe areye sell-eme-ileme apwerte mane inetyeke
12-14 Ikwere ipenhe Jacob ikwere-artweye areye-akerte apmere Hebron-ele anetyarte. Kake Joseph-kenhe areyele yepe-yepe areye akngeye ikwerenhe-kenhe akngeke Shechem-werne itnenhe arntarnte-aretyeke. Ikwerenge anteme, Jacob Joseph-eke antangkelheke imerte ikwere angkemele “Kake ngkwinhe areyele yepe-yepe areye arntarnte-areme apmere Shechem-ele. The ngenhe apmere yanhe-werne yerneme. Itneke-werne alhaye, aretyeke yepe-yepe itnarle arntarnte-areme areye apeke-arle mwerreke. Imerte apetyalpemele atyenge iletyeke nthakenhe-arle kake ngkwinhe areye irreme, itne mwerre apeke?”
Joseph angkirtnerlenge akngeye ikwerenheke, “Yewe, kele ayenge Shechem-werne alhetyenhenge.” Kele Joseph-ele apmere yanhe imperle-alheke ayerrere-atheke imerte alhemele apmere Shechem-werne. Kele arlte arrpenhe ikwerele re Shechem-eke arrernelheke.
15 Re apateke nthenheke re itnenhe aretyenheke, apmere arrpe-anenhele unthemele, re kake ikwerenhe-kenhe yepe-yepe areyeke untheke. Artwe anyentele renhe apayuthneke apatemele tnerle-anerlenge, “Iwenheke-ame unte areme?”
16 Joseph artwe ikwere angkirtneke, “Ayenge kake atyinhe areyeke apale untheme yepe-yepe-arle arntarnte-areme areyeke, unte apeke akaltye aneme nthenhele apeke-arle itne anemeke?”
17 Artwe re anteme Joseph-eke angkeke, “Ye, nhenhele akwele itne aneke, kele itne alheke-arle. Itne angkeke apmere Dothan itwe-werne akwele alhetyeke.” Ikwere iperre Joseph apmere ikwerenge imperle-alheke Dothan ikwere-werne alhemele. Re ikwere arrernelhemele, kake ikwerenhe areye yepe-yepe areye-arlke areke irntwarrenge akwete.
18 Kenhe kake Joseph-kenhe areyele renhe irntwarrenge akwete-arle anareke. Iparrpe-iparrpe itne angkerreke nthakenhe renhe irrerlknge atwetyeke. Ahele itne angkerreke, 19 “Aye, araye, Joseph altyerre arentye akngerre nhenge apetyeme! 20 Kele renhe atwerrirretyekaye, atyalangke renhe anwerne iperteke iwetyenhenge. Akngeye anwerne-kenhele apeke apayuthnemele ikwere, anwerne akenhe akngwelye artnwerele arlkweke-arle ilerlenge. Ye, kele renhe atwerrirreye! Re kwenhe anwerneke akngerrepate anetyakenhe. Ayeye-arle re anwerneke ileke altyerre ikwerenhe-akerte, kele arrangkwe-arle anetyenhe.”
21 Kenhe kake itnekenhe Reuben-ele itnenhe aweke arretyerlte-anerlenge Joseph atwetyeke, re itnenhe ileke urreke akarelhetyeke. Re itneke angkeke, “Urrekaye, anwerne atwetyale anetyeke! 22 Renhe impaye, atwetyale! Nhenhe iperteke ware iwetyeke imerte impemele.” Alakenhe-arle Reuben angkeke kake ikwerenhe areyeke. Reuben-arle itirreke renhe urreke tyerretyeke iperte ikwerenge-ntyele imerte yernirtnemele akngeye itnekenhe-werne. 23-24 Itne akwete angkerrerlte-anerlenge Joseph angathe-ame-angathe-irreke, kele kake ikwerenhele renhe arntwirrkeke. Itne mantere mwerre akngerre renhe ilywerrirreke re irrpekenge akngeye itnekenhe-arle ikwere mpwaremele antheke. Itne renhe akngemele alhwenge iperte akngerreke iwerrirreke.
25 Yanhenge iperre itne anerrirreke, merne anteme itne arlkwerrirretyame, itne areke tyerrtye arrpenhe areye apetyewarrerlenge apmere arlenge-arenye areye. Itne areke tyerrtye arne antherrentye akngerre areye apmere Midian-arenyenge, iwerre anyente ikwerele itne alheke iwerre apmere Gilead-engentyele apmere arrpenhe Egypt-werne atheke. Kamule areye yakwethe arrpe-anenhe-akerte aneke arne arunthe-akerte, itne arne itnenhe akngeke sell-eme-iletyeke Egypt-werne. Yakwethe itnekenhele aneke arrkipere-arteke-arlke, arne arrpenhe ikwemeye ntyentye akngerre areye-arlke.
26 Kele Judah angkeke, kake ikwerenhe areye re ileke, “Anwerne apeke atyeye akweke atwerlenge akngeye anwerne-kenhe ularele ileme, kele arne mwerreke arrangkwe anwerneke irretyenhenge. 27 Kele anwerne apeke renhe tyerrtye arne antherrentye akngerre areye maneke anthemele, anwerne nhenhe itethe impetyeke-arle, renhe atwetyale. Akngeye ikwerenhe kwenhe anwerne-kenhe akngeye-arlke. Anwerne kele renhe nhenhe areye anthetyeke maneke ware renhe atwetyale.” Kake Judah-kenhe areye mwerre angkerreke.
28 Ikwerenge tyerrtye Midian-arenye itne apmere itne-kenheke itwe-irreke. Kake ikwerenhe areyele Joseph renhe iperte-ngentyele tyarre-ineke imerte renhe sell-eme-ilemele silver 20-pele anthurreke. Yanhe-ngentyele tyerrtye arne antherrentye akngerre areye itne aletheke irreke Joseph renhe-arlke itne akngeke Egypt-werne.
29 Yanhe-ngentyele, Reuben alheke Joseph iperte-ngentyele tyarre-inetyeke, re areke iperte renhe imerte arrangkwe-arle aremele. Re anteme mantere ikwerenhe alterremele ahele-anthurre-irremele itneke. 30 Re anteme kake ikwerenhe areye-werne alpemele, itnenhe ileke, “Ayekaye! Nthakenhe-ame atyeye akweke anwerne-kenhe irreke nthenhe-ame re alheke? Ayenge akutne-arle nthenhe-werne-arle re alheke. Nthakenhe-ame ayenge irreye?”
31 Itne renhe tyernetyakenhe. Itne alhemele nanikute atwetyeke alheke itne-arle angkerreke-arteke. Itne renhe akngetye-alpeke, imerte mantere Joseph-kenhe nanikute alhweke-arleke akwerneke. 32 Itne imerte alpemele akngeye itne-kenheke iletyeke, itne mantere renhe ikwere imerneke. Itne imerte ikwere alakenhe angkemele, “Anwerne mantere nhenhe kutyeke arne artneke. Nhenhe akwele unte mpwareke ngkwenge alereke?”
33 Jacob-ele mantere alhengke-aremele, re angkeke, “Ayekaye! Mantere nhenhe-arle alere atyinhe-kenhe-arle. Kele apeke-arle akngwelye artnwerele renhe uthnemele arlkweke. Kele ilweke-arle rarle re. Itne-arle renhe alterremele uthnerrirreke.” 34 Jacob-ele anteme mantere ikwerenhe-arrpe anteme alterreke, akayale arrangkeke. Re anteme mantere urrperleke irrpeke, ahelheke arrernelhemele, alpmenyele anteme artelhemele alhwarrpe anthurre intetyame. Re ikwerele anemele akwete anthurre artnetyame. 35 Alere-arlke arelhe-arlke ampe ikwerenhe areye untetyeke ikwere-werne ikwerenge itne anerrirreke. Itne ingkirreke anthurre artnerrirreke. Itne renhe arrkernemele anthurre ntertelhe-iletyeke alkngwirretyeke mpwaremele-arlke re alere ikwerenhe-arle ilwekenge. Jacob alhwarrpe akwete aneke, anteme itneke angkeke, “Ayenge imperrirraye atyenge alereke artnetyekaye. Ayenge-arle akwete-arle akaye artnerle-anetyenhe ayenge ilwetyeke-atwetye ikwere ayenge interteke irretyeke irrerlknge areye-arle aneme-werne. Yanhe ikwere-arle ayenge nterte-irremele anetyenhe.” Arratye, yanhenge anteme Jacob alhwarrpe anetyarte arrule-ngentyele alere ikwerenhe Joseph-eke.
36 Nhenge Midian-arenye areyele Joseph akngeke Egypt-werne, itne Egypt-arteke irremele itne renhe sell-eme-ileke maneke artwe Potiphar arritnyeke. Kele Potiphar re akenhe artwe alartetye Pharaoh-ke-arle urrkapetyarte, Egypt-arenye areyeke akngerrepate atyeperre ikwere. Potiphar akenhe akngerrepate aneke thultye areyeke jail-le.