31
Jacob alwirreme Laban-ketyenge
Ikwere iperre Jacob-ele aweke ikwere-arle Laban-eke alere areye tyele angkerreke ikweretye, “Urreke Jacob apetyetyenhenge akngeye anwerne-kenhele arne arunthe atnyeneke, kenhe re akenhe anteme arne ingkirreke akngeye anwerne-kenhe-nge rakeke. Re arne akngeye anwerne-kenhele mpwareke re arne itnenhe ikwere inetyenhenge.” Kenhe Laban akenhe atyewe mwerre Jacob-kenhe-arle anetyarte, kele Jacob-ele Laban aretyarte, re alakenhe itirretyarte, “Laban apeke-arle atyenge awethe ahentye-anetyakenhe apeke-arle.” YAHWEH anteme Jacob-eke angkeke, “Alpaye apmere ngkwinhe-werne ngkwenge-artweye areye-werne. Kele ayenge ngkwengenge anetyeke.”
Kele imerte, Jacob Rachel uthene Leah utheneke antangkelheke ratherre apetye-alherretyeke rarle yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene arntarnte-aretyame-werne. Ratherre apetye-alherreke arteke re angkeke, “Akngeye mpwele-kenhe atyenge mwerre ulkere anetyarte, kele lyete akenhe re atyenge ahentye-anetyakenhe anteme-arle. Kele mwerre. Ayenge-arle atere anetyakenhe-arle aneme, Ngkarte, anyente re akngeye atyinhe Isaac-ele-arle apentetyarte, rarle akwetethe-arle atyengenge anerle-aneme. Kele mpwele itelareme ayenge-arle arnterre urrkapeke akngeye mpwele-kenheke. Re kwenhe ayenge maneke alhileke anthetyeke tharle yepe-yepe ikwerenhe areye arntarnte-aretyartenge. Kele re akenhe ayenge ularele ileke 10-ngare anthurre, mane anthetyakenhe akwete. Re ayenge akurne-ileke. Ngkartele renhe ayakeke ayenge atweketye, ayenge arntarnte-aremele. Arrekwele akenhe, Laban atyenge angkeke, ‘Unte yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene ntenye-ntenye areye interlenge atnyenetyeke unte-arle atyenge itnenhe arntarnte-aretyartenge.’ Kele yanhe-ngentyele yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene akenhe ntenye-ntenye-ante areye-arle inteke. Kele imerte re akurrknge akngarte-iwelhemele atyenge angkemele, ‘Kele unte yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene ntenye-ntenye-kwenye-ante areye interlenge atnyenetyeke unte-arle atyenge itnenhe arntarnte-aretyartenge.’ Kele yanhe-ngentyele yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene akenhe ntenye-ntenye-kwenye-ante areye-arle interlenge. Alakenhe-arle Ngkartele yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene akngeye mpwele-kenhe-ketye ineke, imerte ayenge anteme anthemele.”
10 Jacob anteme anewe ikwerenhe atherreke angkeke, “Ikwerenge nhenge yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene-arle anewe akerretyame. The altyerre areke. The altyerre ikwerenge areke nanikute urreye areye apurte-irrerlenge nanikute marle areyeke. Nanikute ntenye-ntenye-kwenye areye itne akenhe nanikute marle areyenge apurte-irretyakenhe-arle aneke. Kenhe nanikute arlkenye-akerte itne ante-arle arrpenhe itnekenge apurte-irremele anewe akerretyeke. 11 Kele alkere-arenye Ngkarte-kenhe anyente atyenge altyerrenge angkeke, ‘Jacob-aye!’ Ayenge utnenge alkere-arenye ikwere angkirtneke, ‘Wertaye?’ 12 Kele utnenge alkere-arenye atyenge angkerlenge, ‘Nanikute urreye areye araye. Arlkenye-akerte yanhe areye-arlke ntenye-ntenye areye-arlke ware apurte-irremele anewe akerretyeke marle areyenge. Tharle ngenhe arntarnte-aretyame, tharle itelareme Laban-elarle ngkwenge arne akurne mpwarekenge. 13 Ayenge-arle Ngkarte anyente-arle ngkwenge apmere Bethel-eke imernelheke. Apmere nhenge unte-arle apwerte nhenge ngkerneke, unte imerte antere anteme akertneke thelemele. Yanhe ikwere-arle unte atyenge alhileke unte-arle ayenge apentetyenhe. Ayenge ahentye-aneme unte apmere nhenhenge arratetyeke, apmere unte-arle akweke inteke-werne alpaye.’ Alakenhe-arle utnenge alkere-arenye re atyenge altyerrenge angkeke.”
14 Kenhe Rachel uthene Leah uthene akenhe Jacob-eke ahele-irremele angkerlenge, “Akngeye ilerne-kenhe apeke ilwerlenge, kele ilerne arne ampenye ikwerenhe areye inetyakenhe, arrangkwe-arle. 15 Rarle ilerneke mwerre anetyakenhe-arle aneke, arrangkwe-arle. Rarle ilerneke ahentye anetyakenhe-arle aneke nhenge ilerne-arle apmere arrpenhe-arenye-arteke. Rarle ilernenhe ngenhe antheke apwerte maneke ware-arle. Rarle mane ingkirreke akurne-arle-ileke nhenge ilernenhe ware anthemele. 16 Alakenhenge-arle Ngkartele yepe-yepe areye uthene nanikute atningke-arlke ikwerenge-ntyele ineke, akngeye ilernekenhe-ngentyele, kele ilerne-kenhe anteme-arle akenhe ampe ilerne-kenhe areye-kenhe-arlke. Ngkarte apeke-arle ahentye-aneme unte iwenhe apeke renhe mpwaretyeke, ikwere akangkwe-irraye ilerne ngenhe apentetyenhenge!”
17 Kele Jacob alethe alhetyeke irreke ampe areye-arlke anewe areye-arlke ikwerenhe kamule-ke utyernemele. 18 Itne apmere renhe impemele alpeke Canaan-werne. Isaac akenhe apmere Canaan ikwerele akwete-arle aneke. Re yepe-yepe areye-arlke nanikute areye-arlke akngeke thakemenele-arteke. Re akngeke arne ingkirrenyeke ikwerenhe rarle Paddan-Aram-enge atnyeneke.
19 Kele aletheke anteme irretyeke aneke Jacob ikwerenhe areye-akerte Canaan-werne, Rachel alheke apmere akngeye ikwerenhe-kenhe-werne ngkarte-apartetye akweke areye apwerte-ngentyele-arle mpwareke anyelkngele inetyeke akngeye ikwerenhe-ngentyele. Laban akenhe apmerele anetyakenhe-arle aneke. Re kele alheke yepe-yepe areye althetyeke.
20 Jacob akenhe Laban-eke ilelhetyakenhe-arle alheme. Rarle renhe ularele ileke re ikwere-ketye urntetyenhenge Laban-ele renhe ayakeketye. 21 Alakenhe-arle re arne ingkirreke ikwerenhe akngeke. Itne anteme apmere Laban-kenhe imperlte-alheke, Euphrates lhere akngerre renhe anperele arenherlte-iwemele, itne imerte alhemele apmere apwerte akngerre-werne Gilead arritnye apmere re.
Laban Jacob-eke interteke irreme
22 Arlte atherre iperre, tyerrtye arrpenhele Laban-eke ileke Jacob-arle alwirreke ikwere-artweye-akerte. 23 Kele Laban-ele artwe ikwerenhe areye apurtelhe-ilemele interteke-irreke Jacob-kenhe areyeke. Kele week anyentele anteme re itnenhe apmere apwerte-apwertele apmere Gilead-eke areke. 24 Ingwe anyente ikwerele anteme, Ngkarte Laban-eke angkeke altyerrenge, re renhe alkngarre-ileke, “Ayenge awaye! Jacob atwetyale anetyeke!”
25 Jacob ikwerenhe areye-akerte apwerte-apwertele inteke apmere Gilead-enge. Laban artwe ikwerenhe areye-akerte inteke apmere ikwerele itwele-ante. 26 Laban anteme Jacob-werne apetyemele angkeke, “Iwenhenge-ame unte ayenge ularele ileke? Iwenhenge-ame unte marle atyinhe atherre akngetyeke ayernentye akngerre atherre-arteke akwele? 27 Iwenhenge-ame unte nterte-nterte atyenge-ketye alwirreke? Unte apeke-arle ayenge ilekenge, kele the ngkwenge merne-arlke kere-arlke-arle akngerre itemele anwerne ingkirrekele arlkwetyeke. Anwerne-arle akangkentye-arle aneme, anwerne-arle terurrele ltare atwemele, guitar-arlke-arteke. 28 Kele, unte itnenhe akngeke, atyenge-ketyenge alwirrelhe-ilemele. The akenhe atyemeye atyinhe areye marle atyinhe atherre-arlke arrwantyetyakenhe ware aneke, arrangkwe-arle. The apele itnenhe atwaretyakenhe-arle aneke. Unte ayenge irrarele-antheke unte-arle apale mpwarekenge. 29 Ayenge apeke-arle ahentye-aneke, kele the ngenhe atweme-arle. Kenhe Ngkartele akenhe ayenge ingwele ileke ngenhe atwetyale anetyeke. 30 Kele the itelareme unte irrare irrentye akngerre akngeye ngkwinheke apmere ngkwinheke-arlke. Kele iwenhenge-arle akenhe unte ngkarte-apartetye akweke atyinhe areye anyelkngele ineke?”
31 Jacob angkirtneke, “Ayenge-arle ilelhetyakenhe apetyeke ayenge-arle ngkwenge-ketye atere-irrekenge. Ayenge itirreke unte-arle akwele ampe ngkwinhe atherre atyengenge rakeme-ketyenge. 32 Kele ngkarte-apartetye akweke ngkwinhe areye unte-arle tnakemenge, ayenge kele akutne-arle. Kele unte antyame-arlke anwerne-kenhe aretyeke-arle. Ilerneke-artweyeke areye nhenhe aneme, itne ilernenhe aweme-arle. Anwerne apurtele areme kele unte apeke ngkarte-apartetye akweke nhenge areye ngkwinhe areme, antyame angwenhe-kenhele, kele the artwe atyinhe areye ileme renhe atwetyeke anyelkngele-arle inekenge.” Alakenhe-arle Jacob-ele Laban ileke, re akenhe akutne-arle aneke anewe ikwerenhe Rachel-elarle arne impene akweke nhenge areye anyelkngele inekenge.
33 Kele Laban apale untheke arne nhenge itneke. Ilthe Jacob-kenhe-urrke re areke, kele imerte ilthe Leah-kenhe kwene anteme aremele. Kele re imerte ilthe urrkapentye akngerre atherre Bilhah uthene Zilpah uthene-kenhe-werne alhemele, kele re arrangkwe areke. Re imerte ilthe Rachel-kenhe-werne anteme alhemele arne nhenge itneke unthetyeke. 34 Kenhe Rachel-ele akenhe arne impene nhenge areye arrekwele anyelkngele ineke. Urreke Laban ilthe Rachel-kenheke irrpetyenhenge, Rachel-ele apenhe arne nhenge areye alengke-iweke yakwethe kamule-kenheke-arle. Rarle irrpenhekenge re akenhe akertnele-arle intetyame. Laban irrpenhemele ilthe Rachel-kenhe-werne re untheke apmere arrpe-anenhele untheke, kele re arne impene akweke nhenge itneke uye apale untheke, arrangkwe.
35 Rachel imerte angkemele, “Akngeye-aye, ayenge rlkerte awelheme, ayenge uye-arle tneme.” Kele Laban-ele renhe ipmentyele impeke, re imerte akethe-werne arratemele, imerte apmere arrpe-anenhe aremele, re uye untheke arne impene akweke itneke.
36 Jacob ahele anthurre irreke Laban-eke. Re ikwere-werne atheke nentye-nentye alheke imerte angkemele, “Aye, atyenge angkaye! Ayenge kwenhe ngkwenge apale angketyakenhe akurne mpwaretyakenhe iwenhenge-ame unte ayenge alwerneme? Atyenge ware ilaye! 37 Unte kwenhe antyame anwerne-kenhe-arlke ilkareke, unte arne ngkwinhe areye aretyakenhe, arrangkwe-arle. Unte apeke arne ngkwinhe areye arratye arerlenge, kele atyenge unte imernetyeke-arle! Nhenhe arrekweleke arrernetyeke atyinhe areye ingkirrekele aretyeke. Kele itne aretyenhenge angwenhele arratye ilemeke apeke!
38 “Ayenge awaye! Ayenge kwenhe ngkwenge year 20-peleke-atwetye urrkapeke. Yanhenge anteme yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene inteke ilweke-arle anetyakenhe, itne atningke-irreke-arle. The akenhe yepe-yepe urreye anyente-ante apeke arlkwetyakenhe, arrangkwe-arle. 39 Nhenge akngwelye artnwerele-arle yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene arlkwekenge, tharle ngenhe ularele iletyakenhe-arle, tharle ngenhe yepe-yepe atyinhe-arle antheke. Nhenge arrpenhe areyele-arle ngkwinhe areye arltele apeke ingwele apeke anyelkngele inerrirretyarte, unte akenhe ayenge-arle uternetyarte the atyinhe anyente ngenhe anthetyeke. 40 Ayenge-arle uterne akngerrele ureke urrkapetyarte, irrernte akngerrele-arlke ayenge-arle ingkwe ilweke, tyerrtye atyinhe tharre anthurrenge, ayenge-arle ankwe-arlke mwerre intetyakenhe-arle. 41 Ayenge-arle ngkwenge arlte arrpe-anenhele-arle urrkapeke year 20 peleke-atwetye. Ayenge-arle ngkwenge urrkapeke year 14 peleke-atwetye ampe marle ngkwinhe atherreke ware. Yanhenge anteme ayenge ngkwenge year 6 peleke-atwetye urrkapeke yepe-yepe areye uthene nanikute areye ngkwinhe areyeke. Unte-arle ayenge 10-ngare anthurre-arle ularele ileke. Unte-arle atyenge alhileke mane anthetyeke yepe-yepe ngkwinhe areye-arle arntarnte-arekenge. Kele unte apale-arle angkerlenge unte-arle ayenge akweke ware-arle mane anthetyarte. 42 Kele Ngkarte atyinhe arrenge-arrenge atyinhe Abraham uthenele-arle apentetyarte, rarle atyinhe lyete akwete-arle aneme. The apeke-arle renhe atnyenetyakenhe, kele unte ayenge iltye ante-arle yernemere. Kele Ngkartele ayenge arnterre urrkaperlenge-arle areke, re anteme ngenhe areke atyenge ahele untherlenge. Alakenhenge anteme ngenhe Ngkartele ayakeke ingwele ayenge atwetyale!”
Jacob uthene Laban uthene yewe angkerreme atwerretye-kwenye anetyeke
43 Kele Laban angkeke ampatye ikwerenheke, “Arelhe nhenhe atherre kwenhe ampe atyinhe atherre, ampe itnekenhe akenhe atyinhe-arle. Yepe-yepe yanhe areye-arlke nanikute areye-arlke kwenhe atyinhe. Kele the ngenhe ayaketyeke arrangkwe-arle ampe atyinhe arrenge-arrenge atyinhe areye-arlke raketyeke. Kele itnenhe akngaye. 44 Ngkartenge ularre alhiletyeke ilerne awethe atwerretyale anetyeke. Apwerte nhenhe areye ilerne apurtelhe-iletyeke itne ilernenhe irlpangkelhe-iletyeke awethe atwerreketye.” Jacob kele mwerre-arle angkeke.
45 Arratye, re apwerte akngerre ngkerneke renhe-atherrenhe irlpangkelhe-iletyeke ratherre angkerrekeke. 46 Re artwe ikwerenhe areye ileke apwerte akweke areye itepe arrpe-anenheke arrernetyeke. Itne merne-arlke arlkweke yanhe ikwerele. 47 Laban-ele apmere renhe arritnye antheke angkentye ikwerenhele “Jegar Sahadutha,” alakenhe ileme “Apwerte lyernte-ipeke anwernenhe irlpangkelhe-iletyeke.” Kele Jacob-ele ileke angkentye ikwerenhele “Galeed” alakenhe ante-arle ileme “Apwerte lyernte-ipeke anwernenhe irlpangkelhe-iletyeke.”
48 Kele Laban angkeke ampatye-ampatye ikwerenhe Jacob-eke, “Urreke anwerne apmere nhenhe aremele, ilerne itelareme ilerne-arle alhilerreke, ilerne-arle awethe atwerretyakenhe anetyeke.” Alakenhe ikwerenge anteme re apmere nhenhe “Galeed” ileke. 49 Kele Laban alakenhe angkeke, “Ilerne apeke akalke-irreme, ayenge ahentye-aneme YAHWEH ilerneke arelhetyeke, ilerne apeke awethe atwerreketye!” Alakenhenge anteme apmere yanhe arritnye arrpenhe-akerte aneke “Mizpah.” Alakenhe ileme Hebrew-enge “Re Ilerneke Arelheme.” 50 Laban ikwere awethe angkeke, “Itelaretyeke nhenhe, alkngwirretyale. Ngkartele anwernenhe lyete arntarnte-areme. Unte apeke marle atyinhe atherre atwerlenge, unte apeke arelhe arrpenhe apeke inerlenge, ayenge apeke-arle akutne aneme. Kele Ngkartele ante-arle ngenhe areme akurne-irrerlenge. 51-52 Apwerte nhenhe araye the lyernte-arrerneke, kele ilerne akwetethe itelaretyeke atwerretyale anetyeke. Ayenge-arle apwerte nhenhe-arenyenge anpere alhetyeke arrangkwe-arle ngkwengenge atwerretyeke, arrangkwe. Unte akenhe apwerte yanhe areyenge atyengenge atwerretyeke anpere alhetyale anetyeke-arle. 53 Ngkarte Abraham uthene Nahor uthenele-arle apenteke, kele re areme-arle nthakenhe-arle ilerne irreme. Unte apeke ayenge atwemele, Ngkartele areme ilerne iwenhe apeke renhe mpwarerlenge. Re itelaretyenhe ilerne apeke arratye mpwarerle-anerrerlenge.”
Kele Jacob Laban-eke angkeke, “Ngkartenge arrekwele-arle, anyente re akngeye atyinhe Isaac-ele-arle apentetyarte, the arratye ngenhe alhileme ayenge apwerte nhenhe areyenge anpere alhetyakenhe apmere ngkwinhe-werne ngenhe atwetyeke arrangkwe.” 54 Kele Jacob-ele yepe-yepe anyente atwemele iteke Ngkarte-werne atheke. Re anteme ileke artwe ikwerenge-arle aneke areye ikwerenge arlkwetyeke. Kele itne-arle arlkweke iperre, itne apwerte-apwerte yanhele inteke. 55 Kele ingweleme anteme, Laban-ele arrenge-arrenge ikwerenhe areye arrwantyemele. Ampe ikwerenhe atherre-arlke imerte itneke angkemele, “Ngkartele arntarnte-aremele arrekantherre mwerre mpwaretyenhe.” Kele re alpeke anteme apmere ikwerenhe-werne.